ವಚನಗುಮ್ಮಟ, ವಚನಪಿತಾಮಹ : ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು

ಪೀಠಿಕೆ: ಕನ್ನಡದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಭಗೀರಥ

20ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಕಣ್ವ ಬಿ.ಎಂ. ಶ್ರೀಕಂಠಯ್ಯನವರು ವಿಜಯಪುರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ, ಸ್ಥಳೀಯರು ಅವರನ್ನು ಆದರದಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿ, "ನಮ್ಮೂರಿನ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಗೋಲ ಗುಮ್ಮಟವನ್ನು ನೋಡುವಿರಾ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ.ಯವರು ನಕ್ಕು, "ಅದನ್ನು ನೋಡಿಲ್ಲ, ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೊದಲು ನಾನು ನಿಮ್ಮೂರಿನ 'ವಚನ ಗುಮ್ಮಟ'ವನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿ, ನೇರವಾಗಿ ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ನಿವಾಸಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಈ ಒಂದು ಘಟನೆಯು ಫಕೀರಪ್ಪ ಗುರುಬಸಪ್ಪ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಅಗಾಧತೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅಂದಿಗೇ ಸಾರಿ ಹೇಳಿತ್ತು. ಅವರು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ಚಲನಶೀಲ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದರು. 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಂತರ ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅಜ್ಞಾತವಾಗಿ, ಮಠ-ಮನೆಗಳ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಧೂಳು ಹಿಡಿದು, ಪೂಜೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರೂ ಓದಲ್ಪಡದಿದ್ದ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವೆಂಬ ಜ್ಞಾನದ ಗಂಗೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಏಕಾಂಗಿ ಭಗೀರಥ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಮತ್ತೆ ಭೂಮಿಗೆ ತಂದ ಕೀರ್ತಿ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ವರದಿಯು, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರನ್ನು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಸಂಶೋಧಕರಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಸಹಕಾರಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಅವರ ಕಾರ್ಯದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಭಾಗ 1: ಯುಗಪುರುಷನ ಉದಯ: ಜೀವನ ಮತ್ತು ಪ್ರೇರಣೆಗಳು

ಈ ಭಾಗವು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಜೀವನದ ದಿಕ್ಕನ್ನೇ ಬದಲಿಸಿದ ಪ್ರೇರಕ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಅಸಾಧಾರಣ ಕಾರ್ಯದ ಬೀಜಗಳು ಅವರ ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಯೌವನದ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬಿತ್ತಲ್ಪಟ್ಟವು ಎಂಬುದನ್ನು ಇದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

1.1. ಬಾಲ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಬಳುವಳಿ

ಫಕೀರಪ್ಪ ಗುರುಬಸಪ್ಪ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಜುಲೈ 2, 1880ರಂದು ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಗುರುಬಸಪ್ಪ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರೂ, ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ಪತ್ರಿಕೆಯಾದ "ವಾಗ್ಭೂಷಣ"ದಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಿಕಂದರ ಬಾದಶಹನ ಚರಿತ್ರೆ, ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯಕ್ರಾಂತಿಯಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ವಾತಾವರಣವು ಬಾಲಕ ಫಕೀರಪ್ಪನಿಗೆ ರಕ್ತಗತ ಬಳುವಳಿಯಾಗಿ ಬಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಅವರ ಬಾಲ್ಯ ಸುಖಮಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಮೂರನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ದಾನಾದೇವಿಯವರನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಅವರನ್ನು, ಅವರ ಅಜ್ಜಿ ಬಸಮ್ಮ ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ವಾತ್ಸಲ್ಯದಿಂದ ಬೆಳೆಸಿದರು.

ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಮುಂಬಯಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸೇಂಟ್ ಝೇವಿಯರ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ, ಮುಂದೆ 'ಕನ್ನಡ ಕುಲಪುರೋಹಿತ'ರೆಂದೇ ಖ್ಯಾತರಾದ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಅವರ ಸಹಪಾಠಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷಿಕರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಅಗಾಧವಾದ ಅಭಿಮಾನ ಹಾಗೂ ಅದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ನಿರಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಉದಾಸೀನತೆ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರವಾದ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಕನ್ನಡಿಗರು ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಉದ್ಧಾರ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂಬ ಸತ್ಯದ ಅರಿವು ಅವರಿಗಾಯಿತು. ಆ ಕ್ಷಣವೇ, ಕನ್ನಡ ನಾಡು, ನುಡಿ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಡಬೇಕೆಂಬ ದೃಢ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ದೆಸೆಯಲ್ಲೇ ಮಾಡಿದರು.

ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಕೇವಲ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಅಂದಿನ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಒಂದು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಚಿಂತನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವಿದ್ದ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಅದಕ್ಕೊಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತವಾದ ಬೌದ್ಧಿಕ ಹಾಗೂ ತಾತ್ವಿಕ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಅವರು ಮನಗಂಡರು. ಮುಂದೆ ಅವರು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ಕಾರ್ಯವು ಈ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಚಿಂತನೆಯ ಮೂರ್ತರೂಪವೇ ಆಗಿತ್ತು. ವಚನಗಳು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯವಾಗಿರದೆ, ಅವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲೇ ಹುಟ್ಟಿದ ವಿಶಿಷ್ಟ ತಾತ್ವಿಕತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವು, ಅವರು ಮುಂದೆ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಳವಳಿಗೆ ಒಂದು ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿತ್ತು.

1.2. ವಕೀಲಿಯಿಂದ ವಚನದೆಡೆಗೆ: ಒಂದು ಮಹಾನ್ ಕಾರ್ಯದ ಉಗಮ

1904ರಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಪದವಿ ಪಡೆದ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿಜಯಪುರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ನೆಲೆಸಿದರು. ಅವರ ವೃತ್ತಿಪರ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ತೀಕ್ಷ್ಣ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರ, ಅವರನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ ವಕೀಲರನ್ನಾಗಿ (Public Prosecutor) ನೇಮಿಸಿತು. ಅವರ ಕಾನೂನು ಜ್ಞಾನ ಎಷ್ಟೊಂದು ಆಳವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಮುಂದೆ ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಬಾಳಾಚಾರ್ಯ ಗಜೇಂದ್ರಗಡಕರ ಅವರು, "ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲೇ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದರೆ, ಅವರು ನನಗಿಂತಲೂ ಮುಂಚೆಯೇ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದರು" ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪ್ರಶಂಸೆಯಾಗಿದೆ.

ಆದರೆ, ವಿಧಿಯ ಸಂಕಲ್ಪವೇ ಬೇರೆಯಾಗಿತ್ತು. 1903ರಲ್ಲಿ, ರಬಕವಿ-ಬನಹಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಮಾವನವರಾದ ತಮ್ಮಣ್ಣಪ್ಪ ಚಿಕ್ಕೋಡಿಯವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ಜೀವನದ ದಿಕ್ಕನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸುವ ಒಂದು ಘಟನೆ ನಡೆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿನ ದೇವರ ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಚಾಮರಸನ 'ಪ್ರಭುಲಿಂಗ ಲೀಲೆ' ಮತ್ತು 'ಷಟ್ಸ್ಥಳ ತಿಲಕ' ಎಂಬ ತಾಳೆಗರಿ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಅವರು ನೋಡಿದರು. ಶತಮಾನಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ತನ್ನ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮೌನವಾಗಿದ್ದ ಆ ತಾಳೆಗರಿಗಳು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಕಿಡಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿದವು. ಅಪಾರ ಹಣ, ಕೀರ್ತಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಡಬಲ್ಲ ಲಾಭದಾಯಕ ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ, ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಕನ್ನಡ ಜಗತ್ತು ಮರೆತಿದ್ದ ವಚನಗಳೆಂಬ ಜ್ಞಾನದ ನಿಧಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಹೊರಡುವ ಕಠಿಣ ಮತ್ತು ಏಕಾಂಗಿ ಹಾದಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಈ ಒಂದು ಘಟನೆ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು.

ಭಾಗ 2: ಭಗೀರಥ ಪ್ರಯತ್ನ: ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪುನರುತ್ಥಾನ

ಈ ಭಾಗವು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯವಾದ ವಚನ ಸಂಗ್ರಹ, ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆಯ ದೈತ್ಯ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಕೆಲಸವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಯಜ್ಞವಾಗಿತ್ತು.

2.1. ಏಕಾಂಗಿ ಯಾತ್ರೆಯ ಪರಿ: ತಾಳೆಗರಿಗಳ ಹುಡುಕಾಟ

ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಯಾತ್ರೆ ಒಂದು ಆಧುನಿಕ ತಪಸ್ಸಿನಂತಿತ್ತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮುರುಕು ಸೈಕಲ್ ಏರಿ, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿದರು. ರಬಕವಿ, ಬನಹಟ್ಟಿ, ಶ್ರೀಶೈಲ, ಮುದನೂರು, ಮಂಗಳವಾಡದಂತಹ ಅನೇಕ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿ, ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಮಠ-ಮನೆಗಳ ಕತ್ತಲೆ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ದೇವರಂತೆ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ, ಆದರೆ ಯಾರೂ ಓದದಿದ್ದ ತಾಳೆಗರಿ ಮತ್ತು ಓಲೆಗರಿಗಳ ಕಟ್ಟನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. "ಹುಡುಕಾಟದ ಊರುಗಳಿಲ್ಲ, ತಡಕಾಡದ ಕೇರಿಗಳಿಲ್ಲ, ಅನ್ವೇಷಣೆಗೈಯದ ಸ್ಥಳಗಳಿಲ್ಲ, ಸಂಶೋಧನೆಗೈಯದ ಆಲಯಗಳಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಅವರ ಮಾತುಗಳೇ ಈ ಕಾರ್ಯದ ವಿಸ್ತಾರ ಮತ್ತು ಪರಿಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹಿಡಿದ ಕೈಗನ್ನಡಿಯಾಗಿದೆ.

12ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಂತರ, ಬಸವಾದಿ ಶರಣರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಪಣಕ್ಕಿಟ್ಟು ಉಳಿಸಿದ್ದ ಈ ಜ್ಞಾನರಾಶಿಯು ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಚೆಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿತ್ತು. ಜನರು ಆ ತಾಳೆಗರಿಗಳನ್ನು ಪವಿತ್ರವೆಂದು ಭಾವಿಸಿ, ರೇಷ್ಮೆ ಬಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರೇ ವಿನಃ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ, ಅನುಭಾವದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರಿಯುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಅಜ್ಞಾನದ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ಸರಿಸಿ, ವಚನಗಳ ಬೆಳಕನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವುದೇ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಜೀವನದ ಪರಮ ಗುರಿಯಾಯಿತು.

2.2. ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಅಚಲ ಬದ್ಧತೆ: 'ಬರಿಗೈ ಫಕೀರ'ನ ಕಥೆ

ವಚನ ಸಂಗ್ರಹದ ಈ ಮಹತ್ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ತೆತ್ತ ಬೆಲೆ ಅಪಾರ. 1915ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಿಗೊತ್ತಿ, ವಚನ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ತಲ್ಲೀನರಾದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಆದಾಯದ ಮೂಲ ನಿಂತುಹೋಗಿ, ತೀವ್ರವಾದ ಬಡತನ ಅವರನ್ನು ಆವರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಅವರ ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾತ್ರ ಅಚಲವಾಗಿತ್ತು. ವಚನ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಟಣೆಗಾಗಿ ಹಣದ ಕೊರತೆ ಎದುರಾದಾಗ, ಅವರು 1925ರಲ್ಲಿ ತಾವು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಮನೆಯನ್ನೇ ಮಾರಿದರು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಮುದ್ರಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಕಾಗದ, ಮಸಿ ಮತ್ತು ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳಲು ತಮ್ಮ ಕೊರಳಲ್ಲಿದ್ದ ಬಂಗಾರದ ಕರಡಿಗೆಯನ್ನು ಸಹ ಮಾರಿದರು.

ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ವಿಜಯಪುರದ ವಿವಿಧ ಬಡಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಡಿಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಬದುಕು ಸಾಗಿಸಿ, ಅಕ್ಷರಶಃ 'ಬರಿಗೈ ಫಕೀರ'ನಂತೆಯೇ 1964ರಲ್ಲಿ ಲಿಂಗೈಕ್ಯರಾದರು. ಅವರ ಬಡತನ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಹೃದಯಸ್ಪರ್ಶಿ ಉದಾಹರಣೆಯಿದೆ. 1955ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ನೀಡಿ ಸನ್ಮಾನಿಸಿದಾಗ, ಘಟಿಕೋತ್ಸವದ ನಂತರ ಔತಣಕೂಟವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬಿಸಿಲಿನ ಬೇಗೆಯಿದ್ದರೂ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ತಮ್ಮ ಕೋಟನ್ನು ತೆಗೆಯಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್, "ಸಾರ್, ಬಹಳ ಸೆಖೆ ಇದೆ, ಕೋಟ್ ತೆಗೆದು ಆರಾಮವಾಗಿ ಊಟ ಮಾಡಿ" ಎಂದಾಗ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು, "ತಮ್ಮಾ, ಕೋಟಿನ ಒಳಗೆ ಅಂಗಿ ಪೂರ್ತಿ ಹರಿದು ಹೋಗಿದೆ. ನಾನು ಸೆಖೆ ತಡೆಯಬಲ್ಲೆ, ಆದರೆ ಅವಮಾನವನ್ನು ತಡೆಯಲಾರೆ" ಎಂದು ಮೆಲ್ಲನೆ ನುಡಿದರು. ಈ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದವರು ಮೂಕವಿಸ್ಮಿತರಾದರು. ಈ ಘಟನೆಯು ವಚನಗಳೆಂಬ ಸರಸ್ವತಿಯ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಅವರು ಅನುಭವಿಸಿದ ಕಷ್ಟಗಳ ತೀವ್ರತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

2.3. ತಾಳೆಗರಿಯಿಂದ ಮುದ್ರಣಕ್ಕೆ: 'ಹಿತಚಿಂತಕ' ಕ್ರಾಂತಿ

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕಾರ್ಯವು ಕೇವಲ ತಾಳೆಗರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವುದು ಅವರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಸವಾಲು ಮುದ್ರಣ. 1922ರಲ್ಲಿ ತಾವು ಸಂಪಾದಿಸಿದ 'ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾರ' ಎಂಬ ಬೃಹತ್ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು ಮಂಗಳೂರಿನ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್ ಮುದ್ರಣಾಲಯಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ ಪಂಡಿತರು, ವಚನಗಳ ವಿಚಾರಗಳಿಗೂ ಬೈಬಲ್‌ಗೂ ಸಾಮ್ಯತೆಯಿದೆ ಎಂದು ಮನಗಂಡರೂ, ಅದನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಿದರು.

ಈ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಎದೆಗುಂದಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಇದು ಅವರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯ ಕಿಚ್ಚನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿತು. ತಾವೇ ಒಂದು ಮುದ್ರಣಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಅವರು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅದರಂತೆ, 1925ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಯನ್ನು ಮಾರಿ ಬಂದ ಹಣದಿಂದ ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ 'ಹಿತಚಿಂತಕ' ಮುದ್ರಣಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪ್ರೆಸ್ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಳವಳಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ಈ ಮುದ್ರಣಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ವತಃ ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ಪೆಡಲ್ ಯಂತ್ರವನ್ನು ತುಳಿದು ವಚನಗಳನ್ನು ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿದರು.

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಈ ಪ್ರಯತ್ನವು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನೇ ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಅವರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಕೇವಲ 50 ವಚನಕಾರರ ಸುಮಾರು 2,500 ವಚನಗಳು ಮಾತ್ರ ಬೆಳಕು ಕಂಡಿದ್ದವು. ಆದರೆ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ 35 ವರ್ಷಗಳ ನಿರಂತರ ಪರಿಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ, ಸುಮಾರು 250ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಚನಕಾರರ 10,000ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ವಚನಗಳು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡು ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಲಭ್ಯವಾದವು. 1923ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ 'ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾರ'ದಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ, ಶ್ರೀ ಬಸವೇಶ್ವರರ ವಚನಗಳು, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ವಚನಗಳು, ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ, ಹರಿಹರನ ರಗಳೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ 100ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಮೂಲ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಅವರು ಸಂಪಾದಿಸಿ, ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲನೆಯದು 'ಸಂರಕ್ಷಣೆ' - ಅಂದರೆ, ಭೌತಿಕವಾಗಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ತಾಳೆಗರಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ ತಂದು ಉಳಿಸುವುದು. ಎರಡನೆಯದು 'ಪ್ರಕಟಣೆ' - 'ಹಿತಚಿಂತಕ' ಮುದ್ರಣಾಲಯದ ಮೂಲಕ ವಚನಗಳನ್ನು ಕೆಲವೇ ಮಠಾಧಿಪತಿಗಳ ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸ್ವತ್ತಾಗಿದ್ದ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಆಸ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದ್ದು. ಮೂರನೆಯ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಹಂತವೆಂದರೆ 'ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ' ಮತ್ತು 'ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ'. 'ಶಿವಾನುಭವ' ಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು 'ವಚನಧರ್ಮಸಾರ'ದಂತಹ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ, ಅವರು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಕೇವಲ ಹಳೆಯ ಪಠ್ಯವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದನ್ನು 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಬಲ್ಲ ಒಂದು ಜೀವಂತ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಈ ಮೂರು ಹಂತಗಳು ಅವರ ಕಾರ್ಯವು ಕೇವಲ ಸಂಶೋಧನೆಯಾಗಿರದೆ, ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ಯೋಜನೆಯಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ಭಾಗ 3: ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಿ: ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಬಹುಮುಖಿ ಕೊಡುಗೆಗಳು

ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ಆಚೆಗೆ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಅತ್ಯಂತ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದ್ದವು. ಅವರು ಕೇವಲ ಭೂತಕಾಲದ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಿಲ್ಲ, ಭವಿಷ್ಯದ ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೂ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದರು. ಅವರೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರದೆ, ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬದುಕಿದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳೇ ಸಾಕ್ಷಿ.

3.1. ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ: 'ಶಿವಾನುಭವ' ಮತ್ತು 'ನವಕರ್ನಾಟಕ'

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿತಿದ್ದರು. 1926ರಲ್ಲಿ ಅವರು 'ಶಿವಾನುಭವ' ಎಂಬ ತ್ರೈಮಾಸಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪತ್ರಿಕೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ವಚನ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಒಂದು ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. 35 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯು (ನಂತರ ಮಾಸಿಕವಾಯಿತು), ವಚನಗಳ ಕುರಿತ ಗಂಭೀರ ಚರ್ಚೆಗಳಿಗೆ, ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ವಚನಗಳನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಲು ಪ್ರಮುಖ ಮಾಧ್ಯಮವಾಯಿತು. ಇದರ ಮೂಲಕ ವೀರಶೈವ/ಲಿಂಗಾಯತ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿಯೂ ಇದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು.

ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಬದ್ಧತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ, 1927ರಲ್ಲಿ 'ನವಕರ್ನಾಟಕ' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ರಾಜಕೀಯ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಕುರಿತು ಜನಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು.

3.2. ಜ್ಞಾನದ ಬೀಜ: ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪರಂಪರೆ

ಶಿಕ್ಷಣವಿಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಾಜವು ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು, ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಾನ್ ಶಿಲ್ಪಿಯೂ ಹೌದು. 1910ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ 'ಬಿಜಾಪುರ ಲಿಂಗಾಯತ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್' (ಇಂದಿನ ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆ) ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಶ್ರಮ ಅನನ್ಯವಾದುದು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವಿದ್ದ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಡಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿಯೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದರು.

ಅಂದು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ನೆಟ್ಟ ಆ ಪುಟ್ಟ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸಸಿ, ಇಂದು ವೈದ್ಯಕೀಯ, ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ 80ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಜ್ಞಾನವೃಕ್ಷವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ 'ಡಾ. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ'ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಅವರ ಸಮಗ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು 15 ಬೃಹತ್ ಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದೆ.

3.3. ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣ: ಸಹಕಾರಿ ಚಳುವಳಿ ಮತ್ತು ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಬ್ಯಾಂಕ್

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಕೇವಲ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗಷ್ಟೇ ತಮ್ಮನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ವಿಜಯಪುರ ಭಾಗದ ಜನರ ಬಡತನ, ಅನಕ್ಷರತೆ ಮತ್ತು ರೈತರು ತಮ್ಮ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡಿದ್ದ ಅವರು, ಜನರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವವನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.

ಈ ಚಿಂತನೆಯ ಫಲವೇ 1912ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಶ್ರೀ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್. ರೈತರು, ಸಣ್ಣ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು, ನೇಕಾರರು ಮತ್ತು ಇತರ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಬಡ್ಡಿದರದಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ, ಅವರನ್ನು ಖಾಸಗಿ ಲೇವಾದೇವಿದಾರರ ಶೋಷಣೆಯಿಂದ ಪಾರುಮಾಡುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಅಂದು ಸಣ್ಣದಾಗಿ ಆರಂಭವಾದ ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಂದು ಸಾವಿರಾರು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸುತ್ತಾ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರ ಬದುಕಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಆಸರೆಯಾಗಿರುವ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದೆ. ಇದು ಅವರ ಆರ್ಥಿಕ ದೂರದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಗೆ ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

3.4. ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಧ್ವನಿ: ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆ

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಸಮಾಜದಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದು ಕೇವಲ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲೇ ಮುಳುಗಿದ ಪಂಡಿತರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಮಾಜದ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಅವರು, ತಮ್ಮ ಜನಪರ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲು ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನೂ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಅವರು 1920ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, 1919ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯಪುರ ನಗರಸಭೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ, 1917ರಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು 1928ರಲ್ಲಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳದೆ, ಕನ್ನಡದ ಏಳಿಗೆ, ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರಸಾರ ಮತ್ತು ಜನರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಈ ಬಹುಮುಖಿ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ನೋಡಲಾಗದು. ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮಾದರಿಯ ಭಾಗಗಳಾಗಿದ್ದವು. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೂಲಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿದರು. ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಆ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪೀಳಿಗೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಬೌದ್ಧಿಕ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣರಾದರು. ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೂಲಕ ಜನರಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಮತ್ತು ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್‌ನಂತಹ ವೇದಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಶಯಗಳಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು. ಈ ನಾಲ್ಕು ಆಯಾಮಗಳು (ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ರಾಜಕೀಯ) ಒಟ್ಟಾಗಿ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾಗಿರದೆ, ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ 'ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮಟ್ಟದ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ' (Nation-builder at a regional level) ಆಗಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಭಾಗ 4: ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಅವಲೋಕನ: ಸಂಪಾದನಾ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೇವಲ ಕೊಂಡಾಡುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಆಧುನಿಕ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡುವುದು ಅವರ ಕೊಡುಗೆಯ ನೈಜ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಸಹಕಾರಿ.

4.1. ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸಂಪಾದನಾ ಕ್ರಮ: ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಮಿತಿಗಳು

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ವಚನ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಆಧುನಿಕ ಗ್ರಂಥ ಸಂಪಾದನಾ ಶಾಸ್ತ್ರವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಶೈಶವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಹಂಚಿಹೋಗಿದ್ದ ಸಾವಿರಾರು ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ವಚನಕಾರರ ಪ್ರಕಾರ ವರ್ಗೀಕರಿಸಿ, ಪ್ರತಿ ವಚನಕಾರನ ಬಗ್ಗೆಯೂ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪೀಠಿಕೆ ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸುವುದೇ ಒಂದು ದೈತ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಕಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಈ ಪ್ರಯತ್ನವೇ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯ ವಚನ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಭದ್ರವಾದ ಬುನಾದಿಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟಿತು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇಂದಿನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಗ್ರಂಥ ಸಂಪಾದನಾ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಾನದಂಡಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಅವರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಲಭ್ಯವಿರುವ ವಿಭಿನ್ನ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳ ಪಾಠಾಂತರಗಳನ್ನು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು, ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರಬಹುದಾದ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು (interpolations) ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದ ದೋಷಗಳಂತಹ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಅವರ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಅಂಶವನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಶೋಧಕರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ಡಾ. ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತಲೇ, ಅವರ 'ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾರ' ಕೃತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮುದ್ರಣ ದೋಷಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಿ, ಅದನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ 5ನೇ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊರತಂದರು. ಇದು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವ ಯತ್ನವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅವರು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟ ಬುನಾದಿಯ ಮೇಲೆ, ನಂತರದ ವಿದ್ವತ್ ಪರಂಪರೆಯು ಹೇಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಎತ್ತರದ ಸೌಧವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

4.2. ಹಳಕಟ್ಟಿ ಸಂಚಯ: ಆಯ್ಕೆ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ವಚನಗಳನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ವೀರಶೈವ/ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮದ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಿದರು. ಅವರ 'ವಚನಧರ್ಮಸಾರ' ಎಂಬ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕೃತಿ ಮತ್ತು 'ಶಿವಾನುಭವ' ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಅವರ ಬರಹಗಳು ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು, ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಕೇವಲ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಒಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು ಮತ್ತು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು.

ನಂತರದ ತಲೆಮಾರಿನ ಸಂಶೋಧಕರು ವಚನಗಳನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳವಳಿ, ಪ್ರತಿಭಟನಾ ಸಾಹಿತ್ಯ, ದಲಿತ-ಬಂಡಾಯ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದಲೂ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕಾರ್ಯವು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬಹುಮುಖಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಅಧಿಕೃತ 'ಮೂಲ ಪಠ್ಯ'ವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಅವರ ಕಾರ್ಯವು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತೇ ಅಥವಾ ಅದು ಅವರ ಕಾಲದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯೇ ಎಂಬ ಚರ್ಚೆ ಇಂದು ನಡೆಯಬಹುದಾದರೂ, ಲಭ್ಯವಿರುವ ಆಕರಗಳು ಅವರ ಕಾರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ನೇರವಾದ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯಂತಹ ಕಾರ್ಯಗಳು ರಚನಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿವೆ.

ಯಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರಾದವರು 'ಮೂಲಪುರುಷ'ರೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ದಾರಿ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರುತರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರು ವಚನ ಸಂಶೋಧನಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಅಂತಹ 'ಮೂಲಪುರುಷ'. ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಗುರಿ, ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು 'ರಕ್ಷಿಸುವುದು' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಚುರಪಡಿಸುವುದು' ಆಗಿತ್ತು. ತಮ್ಮ ಕಾಲದ ಸೀಮಿತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು 'ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದು' ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಗುರುತಿಸುವ 'ಮಿತಿಗಳು' ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಅವರ ವೈಫಲ್ಯಗಳಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಜ್ಞಾನದ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಂತರದವರು ಸಾಗಿದಾಗ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಸುಧಾರಣೆಯ ಅವಕಾಶಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸುವುದು ಎಂದರೆ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುವುದಲ್ಲ; ಬದಲಾಗಿ, ಅವರ ಕಾರ್ಯವು ಎಷ್ಟು ಬೃಹತ್ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ಪರಂಪರೆಯೇ (scholarly tradition) ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದಾಗಿದೆ.

ಭಾಗ 5: ಶಾಶ್ವತ ಪರಂಪರೆ: 'ವಚನ ಪಿತಾಮಹ'

ಈ ಅಂತಿಮ ಭಾಗವು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಕೊಡುಗೆಗಳ ಶಾಶ್ವತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಳಿಸಲಾಗದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

5.1. ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ 'ವಚನ ಗುಮ್ಮಟ'ನ ಸ್ಥಾನ

'ವಚನ ಪಿತಾಮಹ' ಎಂಬ ಬಿರುದು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಕೇವಲ ಒಂದು ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಲ್ಲ, ಅದು ಒಂದು ಜನಾಂಗವು ತನ್ನ ಕಳೆದುಹೋದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಸ್ಮಿತೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಕೊಟ್ಟ ಮಹಾಪುರುಷನಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಗೌರವದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದೆ. ವಿದ್ವಾಂಸರೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿದಂತೆ, ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಅವಿರತ ಶ್ರಮವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವು "ಅಜ್ಜಿಯ ಕತೆಯಂತೆ ಅನಾಗರೀಕತೆಯ ಕಟ್ಟುಕತೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತಿತ್ತು". ಈ ಒಂದು ಮಾತೇ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಯ ಅಗಾಧತೆಯನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಅವರ ಕಾರ್ಯವು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಠ್ಯವಾಗಿ ಉಳಿಸದೆ, ಅದನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಚರ್ಚೆಯ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ಮಿತೆಯ ಮೇಲೆ ವಚನಗಳ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರೇ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಸೇತುವೆಯು ಕಾರಣವಾಯಿತು.

5.2. ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಗೌರವಗಳು

ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವೆಗೆ ಅನೇಕ ಗೌರವಗಳು ಸಂದವು. ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಅವರಿಗೆ 'ರಾವ್ ಬಹದ್ದೂರ್' ಮತ್ತು 'ರಾವ್ ಸಾಹೇಬ್' ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. 1926ರಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ 12ನೇ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿ ನೀಡಿ ಕನ್ನಡ ನಾಡು ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿತು. 1956ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ (ಡಿ.ಲಿಟ್) ಪದವಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಅವರ ಜನ್ಮದಿನವಾದ ಜುಲೈ 2 ಅನ್ನು 'ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ದಿನ' ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವುದು , ಅವರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂದ ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಗೌರವವಾಗಿದೆ.

5.3. ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮ

ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕವು ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ನೋಟದಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅವರ ಕಾರ್ಯದ ವಿಸ್ತಾರ ಮತ್ತು ಅವರು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ವರ್ಷ	ಘಟನೆ/ಸಾಧನೆ
1880	ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಜನನ
1904	ಕಾನೂನು ಪದವಿ, ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿ ಆರಂಭ
1910	ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ
1912	ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಥಾಪನೆ
1915	ವಚನ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದ್ದು
1920	ಮುಂಬೈ ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ
1923	'ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾರ' ಭಾಗ-1 ಪ್ರಕಟಣೆ
1925	'ಹಿತಚಿಂತಕ' ಮುದ್ರಣಾಲಯ ಸ್ಥಾಪನೆ
1926	'ಶಿವಾನುಭವ' ಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭ, 12ನೇ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ (ಬಳ್ಳಾರಿ)
1927	'ನವಕರ್ನಾಟಕ' ವಾರಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭ
1956	ಕರ್ನಾಟಕ ವಿ.ವಿ.ಯಿಂದ ಗೌರವ ಡಿ.ಲಿಟ್. ಪದವಿ
1964	ಜೂನ್ 29ರಂದು ನಿಧನ

ಉಪಸಂಹಾರ: ನಿಷ್ಕಳಂಕ ಕರ್ಮಯೋಗಿ

ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿಯವರ ಜೀವನವು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ಮಹಾಗಾಥೆ. ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಬದುಕನ್ನು ಜ್ಞಾನದ ಸಂಗ್ರಹ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಅವರು, ಗಂಧದ ಕೊರಡಿನಂತೆ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ತೇಯ್ದುಕೊಂಡು ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಜ್ಞಾನದ ಪರಿಮಳವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರು ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೃಹತ್ ಸಂಪುಟಗಳು, ಅವರು ಕಟ್ಟಿಬೆಳೆಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಮತ್ತು ಅವರು ತೋರಿದ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವಾ ಮನೋಭಾವ - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವರನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾತಃಸ್ಮರಣೀಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿವೆ. 'ಬರಿಗೈ ಫಕೀರ'ನಂತೆ ಬದುಕಿದರೂ, ಕನ್ನಡ ನಾಡನ್ನು ಜ್ಞಾನದ ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ ಈ 'ವಚನ ಗುಮ್ಮಟ'ನ ಪರಂಪರೆಯು ಇಂದಿನ ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸದಾ ಸ್ಫೂರ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿದೆ.

Works cited

1. ಡಾ.ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ : ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ದಿನ - Dinamaana (ದಿನಮಾನ.ಕಾಂ), https://dinamaana.com/sri-fakirappa-gurubasappa-halakatti-davanagere/ 

2. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿದ ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ: ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತ ಅಂಶಿ ಪ್ರಸನ್ನಕುಮಾರ್ ಬಣ್ಣನೆ - ವಿಜಯವಾಣಿ, https://www.vijayavani.net/vachana-sahitya-preserved-by-f-gu-halakatti-senior-journalist-anshi-prasannakumar-balane 

3. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪಿತಾಮಹಾ ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ - Prajavani, https://www.prajavani.net/district/davanagere/the-father-of-vachana-literature-was-fg-halakatti-950872.html 

4. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳಕು ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ - Vijayavani, https://www.vijayavani.net/the-light-of-vachan-literature-is-f-gu-halakatti 

5. ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ - ವಿಕಿಪೀಡಿಯ, https://kn.wikipedia.org/wiki/ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ

6. ವಚನ ಪಿತಾಮಹ ಡಾ. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ - Vijaya Karnataka, https://vijaykarnataka.com/news/dharawada/-/articleshow/14562973.cms 

7. 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಡಾ. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ - Vartha Bharati, https://www.varthabharati.in/article/2018_07_01/140870 

8. ವಚನ ಪಿತಾಮಹ ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ ಒಂದು ನೆನಪು - Vartha Bharati, https://www.varthabharati.in/article/2021_07_02/297119 9. ವಚನ ಪಿತಾಮಹ ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ ಜನ್ಮದಿನ - Vijayavani, https://www.vijayavani.net/vachana-pitamaha-fa-gu-halakatti-birthday 

10. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ ಅವರ ಸವಿನೆನಪಿನಲ್ಲಿ - News - BookBrahma, https://www.bookbrahma.com/news/pa-gu-halakatti-avara-savinenapinalli 

11. ಹರಕು ಅಂಗಿಯ ಫಕೀರ ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ - Vijayavani, https://www.vijayavani.net/fa-gu-halakatti-birthday-article-2022 

12. ವಚನ ಪಿತಾಮಹಾ ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ. ಒಂದು ನೋವಿನ ನೆನಪು - ಭೂಮಿಗೀತ, https://drjagadishkoppa.blogspot.com/2013/12/blog-post_3223.html 

13. Pha gu halakatti ( ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ ) | Bookbrahma.com, https://www.bookbrahma.com/author/pha-gu-halakatti 

14. ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಶರಣ ಸಾಹಿತ್ಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ: ಮನು ಬಳಿಗಾರ್ ಲೇಖನ | Tribute To Pha Gu Halakatti By Manu Baligar Gvd | Asianet Suvarna News, https://kannada.asianetnews.com/special/tribute-to-pha-gu-halakatti-by-manu-baligar-gvd/articleshow-e8hgcr3 

15. ಹಳಕಟ್ಟಿ ಪಿ.ಜಿ., https://shastriyakannada.org/database/kannada/scholars/HALAKATTI%20%20P.G.html 

16. Full text of "Shivanubhava ಶಿವಾನುಭವ ಡಾ. ಫ.ಗು ಹಳಕಟ್ಟಿ, 1953", https://archive.org/stream/1953_20211206/ಶಿವಾನುಭವ%20-%20%20ಡಾ.%20ಫ.ಗು%20ಹಳಕಟ್ಟಿ%2C%201953_djvu.txt

17. ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಚನ ಪಿತಾಮಹ ಡಾ.ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ ವಿಜಯಪುರ, https://kn.wikipedia.org/wiki/ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ_ಸಂಸ್ಥೆಯ_ವಚನ_ಪಿತಾಮಹ_ಡಾ.ಫ.ಗು.ಹಳಕಟ್ಟಿ_ಸಂಶೋಧನಾ_ಕೇಂದ್ರ_ವಿಜಯಪುರ

18. ಉಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಶರಣರು, ಮಹನೀಯರ ಕೊಡುಗೆ ಅನನ್ಯ - Kannada Prabha, https://www.kannadaprabha.in/karnataka-news/surrender-to-uka-development-the-contribution-of-gentlemen-is-unique/articleshow-csibxd0 

19. ವಿಜಯಪುರ:ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ 1.75 ಕೋಟಿ ರೂ. ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ - Vijayavani, https://www.vijayavani.net/1-75-crore-to-siddeshwar-bank-net-profit 

20. ಫ ಗು ಹಳಕಟ್ಟಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ – Dr.M.M.Kalburgi.com, https://mmkalburgi.com/ಫ-ಗು-ಹಳಕಟ್ಟಿ-ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ/

21. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ - ವಿಕಿಪೀಡಿಯ, https://kn.wikipedia.org/wiki//ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ_ವಚನ_ಸಾಹಿತ್ಯ

22. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ Vachana Sahitya - Lingayat Religion, https://lingayatreligion.com/K/VachanaSahitya/VachanaSahitya.htm