ವಚನ-ಸವಿತೃ: 03. ಅಂಗದ ಭಂಗವ : AkkaVachana03

ಅಕ್ಕ_ವಚನ_03

ಅಂಗದ ಭಂಗವ ಲಿಂಗಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ.
ಮನದ ಭಂಗವ ಅರುಹಿನ ಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ.
ಜೀವದ ಭಂಗವ ಶಿವಾನುಭಾವದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ.
ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ.
ಜವ್ವನದ ಹೊರಮಿಂಚಿನಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಂಗೆ ತೋರುವ ಕಾಮನ ಸುಟ್ಟುರುಹಿದ ಭಸ್ಮವ ನೋಡಯ್ಯಾ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ.
ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದಡೆ, ಮನಸಿಜನ ತಲೆಯ ಬರಹವ ತೊಡೆದೆನು.

1. ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದ (Literal Translation)
The breaking of the body, I won through the face of Linga.
The breaking of the mind, I won through the face of awareness.
The breaking of the life-force, I won through the experience of Shiva.
The darkness of the senses, I won by wearing the light.
In the outer flash of youth that appears to your eyes,
look, O Lord Chennamallikarjuna, at the ash
from the burning of Kama.
Having slain Kama, if Manasija is saved,
I have erased the destiny on Manasija's head.

2. ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅನುವಾದ (Poetic Translation)

My body's bonds, by the Divine's gaze, I broke.
My mind's own chaos, by the light of truth, I broke.
My self's last breath, in Shiva's bliss, I broke.
I wore the dawn to conquer senses' night.
You see the flash of youth, a fleeting fire,
But see, my Lord, white as jasmine,
The sacred ash where passion's flame expired.
For I have killed that lust, that primal sting,
To raise a love born purely of the mind,
And by that birth, I have unwritten fate,
And left all cycles of desire behind.

ಭಾಗ I: ಒಂದು ದಿವ್ಯ ದರ್ಶನದ ಅಂಗರಚನೆ

1. ವಚನದ ಸಂದರ್ಭ: ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನುಡಿ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಏಕಾಂತದ ಅನುಭಾವೋಕ್ತಿಯಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಅದು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ವೈಚಾರಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದ ಕಲ್ಯಾಣದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒಂದು ಗಹನವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಪ್ರಖರವಾದ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನುಡಿಯಾಗಿದೆ. ಉಡುತಡಿಯಿಂದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಬಂದ ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು, ಆ ಮಹಾಸಭೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು ಕಠಿಣ ಪರೀಕ್ಷಕರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅಕ್ಕನ ದಿಗಂಬರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ತಾರುಣ್ಯವನ್ನು ಕಂಡ ಅಲ್ಲಮರು, ಆಕೆಯ ಸಾಧನೆಯ ಆಳವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ: "ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳಿಂದಲೇ ತುಂಬಿರುವ ಈ ಶರೀರದಲ್ಲಿದ್ದು ಅದನ್ನು ದಾಟಿದ್ದೇನೆ ಎಂದರೆ ಅದನ್ನಾದರೂ ನಂಬುವುದು ಹೇಗೆ?" ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಕೇವಲ ಅಕ್ಕನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ದೇಹ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಮದಂತಹ ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನೇ ಅನುಮಾನಿಸುವಂತಿತ್ತು.
ಈ ಸವಾಲಿಗೆ ಅಕ್ಕ ನೀಡಿದ ಉತ್ತರವೇ ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಚನ. ಇದು ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ, ಬೌದ್ಧಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಸಮರ್ಥನೆಯಾಗಿದೆ. ಆಕೆ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ವಿವಿಧ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು—ದೇಹ, ಮನಸ್ಸು, ಜೀವ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಮ—ಹೇಗೆ ಗೆದ್ದಳು ಎಂಬುದನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ, ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಈ ವಚನದ ಹುಟ್ಟು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬ ಅಂಶವು ಅದರ ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಕವಿತೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತನ್ನ ಕಾಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಿಂತಕರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳಂತಹ ಮಹಾಜ್ಞಾನಿಯ ನೇರ ಸವಾಲಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ನೀಡಿದ ಉತ್ತರ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇದರ ಅರ್ಥ ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವಿಕವಾಗಿ ಸೀಮಿತಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಆಯಾಮಗಳನ್ನೂ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆಕೆ ಕೇವಲ ತನ್ನ ಆಂತರಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ, ಒಬ್ಬ ವಿರಾಗಿಣಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಆಕೆಯ 'ಗೆಲುವು' (`ಗೆಲಿದೆ`) ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಸಾಕ್ಷೀಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮುಂದೆ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ತೀರ್ಪು. ಈ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಶರಣರ ಸಮುದಾಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಕೇಂದ್ರ ತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೇವಲ ಅನುಭಾವ ಕಾವ್ಯವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ, ಬೌದ್ಧಿಕ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ತ್ರೀ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರದ ಮೂಲಭೂತ ದಾಖಲೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

2. ಭಾಷಿಕ ಮತ್ತು ಶಬ್ದಾರ್ಥ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ವಿಜಯದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು

ಈ ವಚನದ ಆಳವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಪದಗಳ ಭಾಷಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದಕ್ಕೂ ಅದರ ಸಾಮಾನ್ಯ (ನಿರುಕ್ತಿ) ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನದ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಈ ಪದಗಳು ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಜಯದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತವೆ.
ಅ. ಪದ-ಹಾಗೂ-ಪದದ ಗ್ಲಾಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಲೆಕ್ಸಿಕಲ್ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ (Word-for-Word Glossing and Lexical Mapping)
ಪದ (Word) ಪದಶಃ ಅರ್ಥ (Literal Meaning) ತಾತ್ವಿಕ/ಸಾಂಧರ್ಭಿಕ ಅರ್ಥ (Philosophical/Contextual Meaning) ನಿರುಕ್ತ ಮತ್ತು ಧಾತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Etymology and Root Analysis)
ಅಂಗ ದೇಹ, ಶರೀರ (Body, Limb) ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಶರೀರವಲ್ಲ, ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದಾದ, ವಿಕಾರಗಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗುವ ಸ್ಥೂಲದೇಹ. ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಭೌತಿಕ ಆಯಾಮ. ಧಾತು: 'ಅಂಗ್' (ಚಲಿಸು, ಗುರುತಿಸು). ದೇಹವು ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಮೂಲ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಅಂಗ' ಎಂದರೆ ಭಾಗ, ಅವಯವ.
ಭಂಗ ನಾಶ, ಸೋಲು, ವಿಕಾರ (Destruction, Defeat, Distortion) ಲೌಕಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆ, ರೋಗ, ಮುಪ್ಪು, ಸಾವುಗಳಿಂದ ದೇಹಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆಗುವ ಚ್ಯುತಿ, ಕ್ಷಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಅಪೂರ್ಣತೆ. ಧಾತು: 'ಭಂಜ್' (ಸಂಸ್ಕೃತ: ಒಡಿ, ಮುರಿ). ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಬಾಗು' ಎಂಬರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ನಂಟು. ಸೋಲು, ಅವಮಾನ, ನಾಶ.
ಲಿಂಗ ಚಿಹ್ನೆ, ಗುರುತು, ಶಿವತತ್ವ (Symbol, Sign, Essence of Shiva) ಇಷ್ಟಲಿಂಗ. ವಿಶ್ವಚೇತನದ, ಪರಶಿವನ ಪ್ರತೀಕ. ಕೇವಲ ಪೂಜಾ ವಸ್ತುವಲ್ಲ, ಅರಿವಿನ, ಜ್ಞಾನದ, ದೈವಿಕತೆಯ ಮೂರ್ತರೂಪ. ಧಾತು: 'ಲಿಗ' (ಹೋಗು) + 'ಗಮ್' (ತಿಳಿ). ಲೀಯತೇ ಗಮ್ಯತೇ ಇತಿ ಲಿಂಗಃ - ಎಲ್ಲವೂ ಎಲ್ಲಿ ಲಯವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ಲಿಂಗ.
ಮುಖ ಮೋರೆ, ವದನ (Face) ದ್ವಾರ, ಸಾಧನ, ಮೂಲಕ (Through, By means of). 'ಲಿಂಗಮುಖ' ಎಂದರೆ ಲಿಂಗದ ಮೂಲಕ, ಲಿಂಗಾನುಸಂಧಾನದಿಂದ. ಧಾತು: 'ಮು' (ಕಟ್ಟು) + 'ಖ' (ಆಕಾಶ). ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಮುಂದಿರುವ ಭಾಗ' ಎಂಬರ್ಥ.
ಗೆಲಿದೆ ಜಯಿಸಿದೆ, ಸೋಲಿಸಿದೆ (I have conquered) ಕೇವಲ ಬಾಹ್ಯ ಗೆಲುವಲ್ಲ, ಆಂತರಿಕ ದ್ವಂದ್ವಗಳನ್ನು, ವಾಸನೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಂತ ಸ್ಥಿತಿ. ಸಾಧನೆಯ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ. ಧಾತು: 'ಗೆಲ್' (ಗೆಲ್ಲು, ಜಯಿಸು). ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ ಧಾತು.
ಮನ ಚಿತ್ತ, ಅಂತರಂಗ (Mind) ಸಂಕಲ್ಪ-ವಿಕಲ್ಪಗಳ, ಭಾವನೆಗಳ, ಆಲೋಚನೆಗಳ ಆಗರ. ಚಂಚಲತೆಗೆ, ಭ್ರಮೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ತತ್ವ. ಧಾತು: 'ಮನ್' (ತಿಳಿ, ಆಲೋಚಿಸು). ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಭ್ರಮೆಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಗುವ ಅಂತರಂಗದ ಸಾಧನ.
ಅರುಹು ಜ್ಞಾನ, ತಿಳಿವು, ಪ್ರಜ್ಞೆ (Knowledge, Consciousness) ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧಿಕ ಜ್ಞಾನವಲ್ಲ, ಅನುಭಾವದಿಂದಾದ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನ, ಪರತತ್ವದ ಅರಿವು. ಗುರುಮುಖೇನ ಬರುವ ಜ್ಞಾನ. ಧಾತು: 'ಅರಿ' (ತಿಳಿ, ತಿಳಿಹೇಳು). ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ ಧಾತು. ಅರಿ+ವು = ಅರಿವು. ಅರು+ಹು = ಅರುಹು (ತಿಳಿಸು).
ಜೀವ ಪ್ರಾಣ, ಆತ್ಮ (Life-force, Soul) ಹುಟ್ಟು-ಸಾವುಗಳ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿರುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಚೇತನ. ಸಂಸಾರ ಬಂಧನದಲ್ಲಿರುವ ಆತ್ಮ. ಧಾತು: 'ಜೀವ್' (ಬದುಕು, ಉಸಿರಾಡು). ಬದುಕಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪದ.
ಶಿವಾನುಭಾವ ಶಿವನ ಅನುಭವ, ಐಕ್ಯದ ಅನುಭೂತಿ (Experience of Shiva) ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾದ ಸ್ಥಿತಿಯ ಅನುಭವ. ದ್ವೈತ ಭಾವ ಕಳೆದು ಅದ್ವೈತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವಿಕೆ. ಸಂಧಿ: ಶಿವ + ಅನುಭಾವ. 'ಅನುಭಾವ' - 'ಅನು' (ಜೊತೆ) + 'ಭೂ' (ಆಗು, ಇರು). ಅನುಭವದಿಂದಾದ ಜ್ಞಾನ.
ಕರಣ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಸಾಧನ (Senses, Instruments) ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು (ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ, ಮೂಗು, ನಾಲಿಗೆ, ಚರ್ಮ) ಮತ್ತು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು. ಇವು ಜಗತ್ತಿನೊಡನೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳು, ಆದರೆ ಅಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ದಾರಿ. ಧಾತು: 'ಕೃ' (ಮಾಡು). ಮಾಡುವ ಸಾಧನಗಳು.
ಕತ್ತಲೆ ಅಂಧಕಾರ, ತಿಮಿರ (Darkness) ಅಜ್ಞಾನ, ಮಾಯೆ, ತಾಮಸ ಗುಣ. ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಮರೆಮಾಚುವ ಮೋಹ. ಧಾತು: 'ಕರಿ' (ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣ). ಕಪ್ಪು + ತೊಲೆ = ಕತ್ತಲೆ.
ಬೆಳಗು ಪ್ರಕಾಶ, ಜ್ಯೋತಿ (Light) ಜ್ಞಾನ, ಅರಿವು, ದೈವೀಪ್ರಜ್ಞೆ. ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನದ ಬೆಳಕು. ಧಾತು: 'ಬೆಳ್' (ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣ, ಪ್ರಕಾಶ). ಬೆಳ್ + ಅಗು = ಬೆಳಗು.
ಜವ್ವನ ಯೌವನ, ತಾರುಣ್ಯ (Youth) ದೈಹಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಉತ್ತುಂಗದ ಕಾಲ. ಇದು ಮಾಯೆಯ ಪ್ರಬಲ ರೂಪ. ಪ್ರಾಕೃತ: 'ಜೊವ್ವಣ', ಸಂಸ್ಕೃತ 'ಯೌವನ'ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ.
ಮಿಂಚು ವಿದ್ಯುತ್, ಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಕಾಶ (Lightning, Flash) ಕ್ಷಣಿಕವಾದ, ಭ್ರಮೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಆಕರ್ಷಣೆ. 'ಹೊರಮಿಂಚು' - ಬಾಹ್ಯ, ತೋರಿಕೆಯ ಸೌಂದರ್ಯ. ಧಾತು: 'ಮಿನ್' (ಹೊಳೆಯು). ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ ಧಾತು.
ಕಾಮ ಆಸೆ, ಬಯಕೆ, ಮನ್ಮಥ (Desire, Lust, God of Love) ಕೇವಲ ಲೈಂಗಿಕ ಆಸೆಯಲ್ಲ, ಸಕಲ ಇಂದ್ರಿಯ ಸುಖಗಳ, ಭೌತಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲಿನ ವ್ಯಾಮೋಹ. ಧಾತು: 'ಕಮ್' (ಬಯಸು, ಇಚ್ಛಿಸು).
ಸುಟ್ಟುರುಹು ಸುಟ್ಟು+ಉರುಹು = ಸುಟ್ಟು ನಾಶಮಾಡು (Burn to ashes) ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶಮಾಡು, ಮೂಲ ಸಮೇತ ಕಿತ್ತುಹಾಕು. ವಾಸನೆಗಳನ್ನೂ ಇಲ್ಲವಾಗಿಸುವುದು. ಧಾತು: 'ಸುಡು' (ದಹಿಸು) + 'ಉರುಹು' (ನಾಶಮಾಡು). ಎರಡೂ ಕನ್ನಡ ಧಾತುಗಳು.
ಭಸ್ಮ ಬೂದಿ (Ash) ನಾಶವಾದ ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ವಾಸನೆಗಳ ಕುರುಹು. ಪವಿತ್ರತೆಯ, ವೈರಾಗ್ಯದ ಸಂಕೇತ. ಧಾತು: 'ಭಸ್' (ಹೊಳೆಯು, ಭಕ್ಷಿಸು). ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಭಕ್ಷಿಸಿ ಉಳಿದ ಶುದ್ಧ ರೂಪ.
ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಅಕ್ಕನ ಅಂಕಿತನಾಮ (Akka's signature name) ಸೌಂದರ್ಯ (ಚೆನ್ನ) ಮತ್ತು ಪರಾಕ್ರಮಗಳ (ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ) ಸಂಗಮ. ಶ್ರೀಶೈಲದ ದೇವತೆ. ಅಕ್ಕನ ಪತಿ, ಪ್ರಿಯತಮ. ನಿರುಕ್ತ (ಬಳಕೆದಾರರ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ): ಮಲೆ + ಕೆ + ಅರಸನ್ > ಮಲೆಕರಸನ್ > ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ. 'ಮಲೆ' (ಬೆಟ್ಟ, ಪರ್ವತ) + 'ಕೆ' (ಚತುರ್ಥಿ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ) + 'ಅರಸನ್' (ರಾಜ, ಒಡೆಯ). 'ಮಲೆಗೆ ಅರಸನಾದವನು'. ಇಲ್ಲಿ 'ಅರಸನ್' ಪದದಲ್ಲಿ 'ಅರ' (ಧರ್ಮ) ಎಂಬ ಧಾತುವೂ ಸೇರಿದೆ. ಧರ್ಮದೊಡೆಯ, ಪರ್ವತದೊಡೆಯ. 'ಚೆನ್ನ' ಎಂದರೆ ಸುಂದರ, ಶ್ರೇಷ್ಠ.
ಮನಸಿಜ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು, ಕಾಮ (Mind-born, Kama) ಕಾಮನು ಭೌತಿಕವಾಗಿ ನಾಶವಾದರೂ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಸೆಯಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟಬಲ್ಲ. ಸಮಾಸ: ಮನಸಿ (ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ) + ಜ (ಹುಟ್ಟಿದವನು).
ತಲೆಯಬರಹ ಹಣೆಬರಹ, ವಿಧಿ, ಕರ್ಮ (Fate, Destiny) ಪೂರ್ವಕರ್ಮಾನುಸಾರವಾಗಿ ನಿರ್ಧಾರವಾದ ಭವಿಷ್ಯ. ಸಂಚಿತ ಕರ್ಮ. ನುಡಿಗಟ್ಟು: ತಲೆ + ಬರಹ. ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ಬರಹ.
ತೊಡೆ ಅಳಿಸು, ನಾಶಮಾಡು (To wipe, to erase) ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇಲ್ಲವಾಗಿಸು, ಕರ್ಮಬಂಧನದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗು. ಧಾತು: 'ತೊಡು' (ತೆಗೆದುಹಾಕು, ಸರಿಸು).
ಆ. ಅಕ್ಷರಶಃ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಅರ್ಥ (Literal and Denotative Meaning)
ವಚನದ ನೇರ ಅರ್ಥ ಹೀಗಿದೆ: "ನನ್ನ ದೇಹದ ದೌರ್ಬಲ್ಯವನ್ನು (ಅಥವಾ ನಾಶವನ್ನು) ನಾನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಮೂಲಕ ಜಯಿಸಿದೆ. ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆಯನ್ನು ನಾನು ಅರಿವಿನ (ಜ್ಞಾನದ) ಮೂಲಕ ಜಯಿಸಿದೆ. ನನ್ನ ಜೀವದ ಬಂಧನವನ್ನು ನಾನು ಶಿವನೊಂದಿಗಿನ ಅನುಭಾವದ ಮೂಲಕ ಜಯಿಸಿದೆ. ನನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ನಾನು ಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಬೆಳಕನ್ನು ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಜಯಿಸಿದೆ. ಓ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೇ, ಯೌವನದ ಬಾಹ್ಯ ಹೊಳಪಿನಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಆ ಕಾಮನನ್ನು ಸುಟ್ಟು ಹಾಕಿದ ಬೂದಿಯನ್ನು ನೋಡು. ನಾನು ಕಾಮನನ್ನು ಕೊಂದರೂ ಅವನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು, ಆ ಮನಸಿಜನ ಹಣೆಬರಹವನ್ನೇ ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದ್ದೇನೆ."
ಇ. ಲೆಕ್ಸಿಕಲ್ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Lexical and Linguistic Analysis)
ಭಂಗ: ಈ ಪದವು ಕೇವಲ 'ನಾಶ'ವಲ್ಲ. ಅದು 'ವಿಕಾರ', 'ಅಪೂರ್ಣತೆ', 'ಸೋಲು' ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತಿದೆ. ಅಂಗ, ಮನ, ಜೀವ - ಇವು ಮೂರೂ ತಮ್ಮ ಸಹಜ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿದ್ದರೂ, ಮಾಯೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ 'ಭಂಗ'ಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. ಅಕ್ಕ ಈ ಮೂರೂ ಹಂತದ ಅಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.
ಮುಖ: 'ಲಿಂಗಮುಖದಿಂದ', 'ಅರುಹಿನ ಮುಖದಿಂದ' ಎಂಬಲ್ಲಿ 'ಮುಖ' ಎಂದರೆ 'ಮೂಲಕ' (by means of). ಇದು ಒಂದು ಸಾಧನವನ್ನು, ಒಂದು ದ್ವಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ದೈಹಿಕ ವಿಕಾರಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ದೈವದ (ಲಿಂಗದ) ಮೊರೆ ಹೋಗಬೇಕು. ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಾರಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಜ್ಞಾನದ (ಅರಿವಿನ) ಮೊರೆ ಹೋಗಬೇಕು.
ಗೆಲಿದೆ: ಈ ಕ್ರಿಯಾಪದದ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯು ಅಕ್ಕನ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ, ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿನ ದೃಢತೆ ಮತ್ತು ವಿಜಯೋತ್ಸಾಹವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲ, ಒಂದು ಘೋಷಣೆ.
ಕಾಮ vs ಮನಸಿಜ: ಅಕ್ಕ ಇಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾಳೆ. 'ಕಾಮ'ನನ್ನು ಸುಡುವುದು ಎಂದರೆ ಬಾಹ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳನ್ನು, ಸ್ಥೂಲ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದು. ಆದರೆ ಕಾಮನು 'ಮನಸಿಜ' - ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಹುಟ್ಟುವವನು. ಹಾಗಾಗಿ, ಅವನನ್ನು ಹೊರಗಿನಿಂದ ಕೊಂದರೆ ಸಾಲದು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವನು ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬೀಜವನ್ನೇ ('ತಲೆಯ ಬರಹ') ನಾಶಮಾಡಬೇಕು. ಇದು ಸಾಧನೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ಆಳವಾದ ಹಂತವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ. ಅನುವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Translational Analysis)
ಈ ವಚನವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ. 'ಭಂಗ', 'ಲಿಂಗಮುಖ', 'ಅರುಹು', 'ಶಿವಾನುಭಾವ', 'ಮನಸಿಜನ ತಲೆಯ ಬರಹವ ತೊಡೆದೆನು' ಮುಂತಾದ ಪದಗುಚ್ಛಗಳಿಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳು ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ.
'Bhanga' ವನ್ನು 'frailty', 'destruction', 'distortion' ಎನ್ನಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದು 'ಅಪೂರ್ಣತೆ'ಯ ತಾತ್ವಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
'Lingamukha' ವನ್ನು 'through the Linga' ಎನ್ನಬಹುದು, ಆದರೆ 'ಮುಖ' ಪದದ ದ್ವಾರ, ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದ ಅರ್ಥ ತಪ್ಪಿಹೋಗುತ್ತದೆ.
'Manasijana taleya barahava todedenu' ಎಂಬುದನ್ನು 'I erased the destiny of the mind-born' ಎಂದು ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದಿಸಿದರೆ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತದ, ವಾಸನಾಕ್ಷಯದ ಆಳವಾದ ಅರ್ಥವು ಓದುಗನಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದಕ್ಕುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಸವಾಲುಗಳೇ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅನನ್ಯತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.

ಕನ್ನಡ ಪದಪುಂಜ
ಅಕ್ಷರಶಃ ಅರ್ಥ
ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥ
ಅಂಗದ ಭಂಗವ ಲಿಂಗಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ
ದೇಹದ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಲಿಂಗದ ಮುಖದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.
ಅಂಗ: ಜೀವಾತ್ಮ, ಭೌತಿಕ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಮಗ್ರ ಘಟಕ. ಭಂಗ: ಸೀಮಿತ ಅಹಂಕಾರದ ವಿಘಟನೆ. ಲಿಂಗಮುಖ: ದೈವಿಕ ದ್ವಾರ ಅಥವಾ ಸಾಧನ. ಗೆಲುವು: ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ದೈವಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ವಿಜಯ.
ಮನದ ಭಂಗವ ಅರುಹಿನ ಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ
ಮನಸ್ಸಿನ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಜ್ಞಾನದ ಮುಖದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.
ಮನ: ಚಂಚಲ, ಸಂಕಲ್ಪ-ವಿಕಲ್ಪಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಂತಃಕರಣ. ಅರುಹು: ಶುದ್ಧ ಜ್ಞಾನ, ಅರಿವು, ವಿವೇಕ. ಗೆಲುವು: ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಜ್ಞಾನದ ವಿಜಯ.
ಜೀವದ ಭಂಗವ ಶಿವಾನುಭಾವದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ
ಜೀವದ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಶಿವನ ಅನುಭವದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.
ಜೀವ: ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಪ್ರಜ್ಞೆ, ಜೀವಭಾವ. ಶಿವಾನುಭಾವ: ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ನೇರ, ಅನುಭಾವಿಕ ಐಕ್ಯದ ಅನುಭವ. ಗೆಲುವು: ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜೀವಭಾವದ ಮೇಲೆ ಐಕ್ಯಾನುಭವದ ವಿಜಯ.
ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ
ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ಬೆಳಕನ್ನು ಧರಿಸಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.
ಕರಣ: ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಇವು ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಕತ್ತಲೆ: ಅಜ್ಞಾನ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಬಾಹ್ಯಮುಖಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ಬೆಳಗನುಟ್ಟು: ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಭೆಯಿಂದ ಆವೃತನಾಗುವುದು. ಗೆಲುವು: ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಅಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನದ ವಿಜಯ.
ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದೆ
ಕಾಮವನ್ನು ಕೊಂದು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನನ್ನು ಉಳಿಸಿದೆ.
ಕಾಮ: ಸ್ಥೂಲ, ಶಾರೀರಿಕ, ಇಂದ್ರಿಯಜನ್ಯ ಬಯಕೆ. ಮನಸಿಜ: ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು; ಪರಿಷ್ಕೃತ, ದೈವದತ್ತ ತಿರುಗಿದ ಪ್ರೇಮ. ಗೆಲುವು: ಲೌಕಿಕ ಕಾಮವನ್ನು ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಸವಿದ್ಯೆ.
ಮನಸಿಜನ ತಲೆಯ ಬರಹವ ತೊಡೆದೆನು
ಮನಸಿಜನ ಹಣೆಬರಹವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದೆನು.
ತಲೆಯ ಬರಹ: ಕರ್ಮ, ಪುನರ್ಜನ್ಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಹಣೆಬರಹ. ಗೆಲುವು: ಕಾಮದ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಮೂಲಕ ಕರ್ಮಬಂಧನದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮುಕ್ತಿ.
ಈ ಪದಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಒಳನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ಗೆಲುವು ಒಂದು ರೇಖಾತ್ಮಕ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ: ಅಂಗ (ದೇಹ) → ಮನಸ್ಸು → ಜೀವ (ಜೀವಾತ್ಮ) → ಕರಣಗಳು (ಇಂದ್ರಿಯಗಳು). ಇದು ಹೊರಗಿನಿಂದ ಒಳಕ್ಕೆ ಸಾಗುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗೆಲುವಿಗೂ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಾಧನವಿದೆ: ಲಿಂಗಮುಖ → ಅರುಹು → ಶಿವಾನುಭಾವ → ಬೆಳಗು. ಈ ಗೆಲುವು ಕೇವಲ ನಿಗ್ರಹವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾದ ಪರಿವರ್ತನೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಕಾಮದ ಮೇಲಿನ ವಿಜಯವು ಅದರ ನಾಶದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅದರ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ವೀರಶೈವದ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಕನ್ನಡ ಪದಪುಂಜ	ಅಕ್ಷರಶಃ ಅರ್ಥ	ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥ
ಅಂಗದ ಭಂಗವ ಲಿಂಗಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ	ದೇಹದ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಲಿಂಗದ ಮುಖದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.	ಅಂಗ: ಜೀವಾತ್ಮ, ಭೌತಿಕ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಮಗ್ರ ಘಟಕ. ಭಂಗ: ಸೀಮಿತ ಅಹಂಕಾರದ ವಿಘಟನೆ. ಲಿಂಗಮುಖ: ದೈವಿಕ ದ್ವಾರ ಅಥವಾ ಸಾಧನ. ಗೆಲುವು: ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ದೈವಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ವಿಜಯ.
ಮನದ ಭಂಗವ ಅರುಹಿನ ಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ	ಮನಸ್ಸಿನ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಜ್ಞಾನದ ಮುಖದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.	ಮನ: ಚಂಚಲ, ಸಂಕಲ್ಪ-ವಿಕಲ್ಪಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಂತಃಕರಣ. ಅರುಹು: ಶುದ್ಧ ಜ್ಞಾನ, ಅರಿವು, ವಿವೇಕ. ಗೆಲುವು: ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಜ್ಞಾನದ ವಿಜಯ.
ಜೀವದ ಭಂಗವ ಶಿವಾನುಭಾವದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ	ಜೀವದ ಮುರಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಶಿವನ ಅನುಭವದಿಂದ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.	ಜೀವ: ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಪ್ರಜ್ಞೆ, ಜೀವಭಾವ. ಶಿವಾನುಭಾವ: ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ನೇರ, ಅನುಭಾವಿಕ ಐಕ್ಯದ ಅನುಭವ. ಗೆಲುವು: ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜೀವಭಾವದ ಮೇಲೆ ಐಕ್ಯಾನುಭವದ ವಿಜಯ.
ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ	ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ಬೆಳಕನ್ನು ಧರಿಸಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದೇನೆ.	ಕರಣ: ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಇವು ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಕತ್ತಲೆ: ಅಜ್ಞಾನ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಬಾಹ್ಯಮುಖಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ಬೆಳಗನುಟ್ಟು: ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಭೆಯಿಂದ ಆವೃತನಾಗುವುದು. ಗೆಲುವು: ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಅಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನದ ವಿಜಯ.
ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದೆ	ಕಾಮವನ್ನು ಕೊಂದು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನನ್ನು ಉಳಿಸಿದೆ.	ಕಾಮ: ಸ್ಥೂಲ, ಶಾರೀರಿಕ, ಇಂದ್ರಿಯಜನ್ಯ ಬಯಕೆ. ಮನಸಿಜ: ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು; ಪರಿಷ್ಕೃತ, ದೈವದತ್ತ ತಿರುಗಿದ ಪ್ರೇಮ. ಗೆಲುವು: ಲೌಕಿಕ ಕಾಮವನ್ನು ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಸವಿದ್ಯೆ.
ಮನಸಿಜನ ತಲೆಯ ಬರಹವ ತೊಡೆದೆನು	ಮನಸಿಜನ ಹಣೆಬರಹವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದೆನು.	ತಲೆಯ ಬರಹ: ಕರ್ಮ, ಪುನರ್ಜನ್ಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಹಣೆಬರಹ. ಗೆಲುವು: ಕಾಮದ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಮೂಲಕ ಕರ್ಮಬಂಧನದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮುಕ್ತಿ.

3. ಅನುಭಾವೋಕ್ತಿಯ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆ: ವಚನ ಪ್ರಕಾರ

ವಚನಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರ. ಅವು ಛಂದೋಬದ್ಧ ಪದ್ಯಗಳಲ್ಲ, ಶುಷ್ಕ ಗದ್ಯವೂ ಅಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಲಯಬದ್ಧವಾದ, ಭಾವಗೀತಾತ್ಮಕವಾದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾದ ಗದ್ಯ-ಕಾವ್ಯ. ಅವುಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗದೆ, ಭಾವದ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತುರ್ತಿನಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಆಂತರಿಕ ಲಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. "ಭಾವಭರಿತವಾದ, ಆವೇಶಯುಕ್ತವಾದ ಮಾತು" ತನಗೆ ತಾನೇ ಲಯಬದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ವಚನಗಳ ಸೌಂದರ್ಯದ ಗುಟ್ಟು.
ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳ ಶೈಲಿಯು ಅದರ ಅಪ್ಪಟ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ಭಾವತೀವ್ರತೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಹಾಗೂ ಮಾನವ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಶಕ್ತಿಯುತ ರೂಪಕಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಆಕೆಯ ವಚನಗಳು, "ತನ್ನ ಸಂಕಟಕ್ಕೆ ಕಿವಿಗೊಡದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ತಾನೇ ನಡೆಸುವ ಸಂಭಾಷಣೆ"ಯಂತಿವೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ವಚನವು ವಿರೋಧಾಭಾಸದ (paradox) ಮತ್ತು ರೂಪಕಗಳ (metaphor) ಬಳಕೆಗೆ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. 'ಭಂಗ'ದಂತಹ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪದವನ್ನು 'ಸುಖ', 'ಅರುಹು', 'ಶಿವಾನುಭಾವ'ದಂತಹ ಸೌಮ್ಯ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಸಾಧಿಸುವುದು ಅನುಭಾವದ ತರ್ಕಾತೀತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. "ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬುದು ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ರೂಪಕ. ಇಲ್ಲಿ 'ಬೆಳಕು' ಕೇವಲ ಜ್ಞಾನವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಧರಿಸಬಹುದಾದ ರಕ್ಷಾಕವಚ. ವಚನದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗವು 'ಬೆಡಗಿನ' ಶೈಲಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ 'ಕಾಮ' ಮತ್ತು 'ಮನಸಿಜ' ಪದಗಳು ಗೂಢಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನೇರ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮೀರಿದ ತಾತ್ವಿಕ ಆಳವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಭಾಷೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ ಮತ್ತು ನೇರವಾಗಿದ್ದು (`ಸರಳ, ಸ್ಪಷ್ಟ, ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಭಾಷಾ ಶೈಲಿ`), ಗಹನವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುವಂತೆಯೂ, ಆದರೆ ಅದರ ಆಳದಲ್ಲಿ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವಂತೆಯೂ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಭಾಗ II: ತಾತ್ವಿಕ ಅಡಿಪಾಯ: ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನ

ಈ ಭಾಗವು ವಚನವನ್ನು ಅದರ ತಾತ್ವಿಕ ತವರುಮನೆಯಾದ ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ಸುಸಂಸ್ಕೃತ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗದ ಸಾರಸಂಗ್ರಹ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

4. ಅಂಗ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ: ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮದ ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕತೆ

ವೀರಶೈವ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು 'ಅಂಗ' ಮತ್ತು 'ಲಿಂಗ' ಎಂಬ ಮೂಲಭೂತ ದ್ವೈತದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. 'ಅಂಗ' ಎಂದರೆ ಮಲತ್ರಯಗಳಿಂದ (ಆಣವ, ಮಾಯಾ, ಕಾರ್ಮಿಕ) ಬದ್ಧನಾದ ಜೀವಾತ್ಮ. 'ಲಿಂಗ' ಎಂದರೆ ಪರಶಿವ, ಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯ, ಪರಮಾತ್ಮ. ಜೀವನದ ಅಂತಿಮ ಗುರಿ ಈ ದ್ವೈತವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, 'ಲಿಂಗಾಂಗ ಸಾಮರಸ್ಯ'ವನ್ನು, ಅಂದರೆ ಅಂಗ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಗಳ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಐಕ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು.
'ಅಂಗ'ವು ಮೂಲತಃ ಕೆಟ್ಟದ್ದಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದು ಸೀಮಿತ ಮತ್ತು ಭ್ರಮೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಅದು ತನ್ನನ್ನು ದೇಹ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳು (`ಕರಣಗಳು`) ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಬಯಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ತಪ್ಪಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದೇ ದುಃಖದ ಮೂಲ. ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕನು ಅಂಗ, ಮನಸ್ಸು, ಮತ್ತು ಜೀವವನ್ನು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಗೆಲ್ಲುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದು, ಈ 'ಅಂಗ'ದ ವಿವಿಧ ಪದರಗಳನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ಭೇದಿಸಿ, ಅದರೊಳಗಿನ 'ಲಿಂಗ' ತತ್ವವನ್ನು ಸೇರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಧರಿಸುವ 'ಇಷ್ಟಲಿಂಗ'ವು ಈ ತತ್ವದ ಭೌತಿಕ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದು, ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಅಂತರ್ಮುಖಿಯಾಗಿಸಲು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.

5. ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗ: ಆತ್ಮೋನ್ನತಿಯ ಆರು ಹಂತಗಳು

'ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ'ವು ಸಾಧಕನು ಐಕ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಏರುವ ಆರು ಹಂತಗಳ ಮನೋ-ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಏಣಿಯಾಗಿದೆ. ಅವು: 1. ಭಕ್ತಸ್ಥಲ, 2. ಮಹೇಶಸ್ಥಲ, 3. ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ, 4. ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲ, 5. ಶರಣಸ್ಥಲ, ಮತ್ತು 6. ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ.
ಅಕ್ಕನ ವಚನವು ಈ ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಒಂದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಅನುಭಾವಿಕ ನಕ್ಷೆಯಂತಿದೆ:
ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ಮಹೇಶಸ್ಥಲ: "ಅಂಗದ ಭಂಗವ ಲಿಂಗಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ಗುರು-ಲಿಂಗ-ಜಂಗಮದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯಿಟ್ಟು, ದೇಹದ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಮೀರುವ ಪ್ರಯತ್ನವು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ಮಹೇಶಸ್ಥಲಗಳ ಲಕ್ಷಣ.
ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ: "ಮನದ ಭಂಗವ ಅರುಹಿನ ಮುಖದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಶಿವನ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ 'ಅರುಹು' ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನವು ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲ: "ಜೀವದ ಭಂಗವ ಶಿವಾನುಭಾವದಿಂದ ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬಲ್ಲಿ, ಸಾಧಕನು ತನ್ನ ಪ್ರಾಣವೇ ಲಿಂಗವೆಂದು ಅರಿಯುವ, ಶಿವಾನುಭವದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜೀವಭಾವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲದ ಅನುಭವವಿದೆ.
ಶರಣಸ್ಥಲ: "ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬುದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿಯ ಹಂತ. ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಿಂತು, ದೈವಿಕ ಪ್ರಭೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗುವ ಈ ಸ್ಥಿತಿಯು ಶರಣಸ್ಥಲದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ.
ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ: "ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದೆ" ಎಂಬ ಅಂತಿಮ ಸಾಲುಗಳು ಐಕ್ಯಸ್ಥಲದ ಅನುಭವವನ್ನು ಧ್ವನಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ದ್ವಂದ್ವಗಳೆಲ್ಲವೂ ಅಳಿದು, ಲೌಕಿಕ ಕಾಮವು ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡು, ಆತ್ಮವು ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು 'ಲಿಂಗಾಂಗ ಸಾಮರಸ್ಯ'ದ ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಿತಿ.
ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಕಂಡರೆ, ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರು ಯಾವುದೇ ಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ಮುಕ್ತಿ ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಇದರರ್ಥ, ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತೀವ್ರವಾದ ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಯಾವುದೇ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೂ ತಲುಪಬಹುದಾದ ಒಂದು ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಗ್ರ ಚಿತ್ರಣವಾಗಿದೆ.

6. ಶರಣಸತಿ ಲಿಂಗಪತಿ: ಮಧುರ ಭಾವದ ರಸವಿದ್ಯೆ

ಅಕ್ಕನ ಭಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರ ತತ್ವವೆಂದರೆ 'ಶರಣಸತಿ ಲಿಂಗಪತಿ'—ಭಕ್ತೆಯಾದ 'ಶರಣೆ'ಯು 'ಸತಿ' (ಪತ್ನಿ) ಮತ್ತು 'ಲಿಂಗ'ವೇ 'ಪತಿ' (ಗಂಡ). ಇದು ಭಾರತೀಯ ಭಕ್ತಿ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ 'ಮಧುರ ಭಾವ' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ.
ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳು ತನ್ನ ದೈವೀ ಪ್ರಿಯತಮ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಮೇಲಿನ ತೀವ್ರ, ಭಾವಾವೇಶಭರಿತ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಶೃಂಗಾರಮಯವಾದ ಹಂಬಲದಿಂದ ತುಂಬಿವೆ. ಆಕೆ ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು, ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಅಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಪರಕೀಯ ಪ್ರೇಮದ ರೂಪಕಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ.
ಈ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ವಚನದ ಅಂತಿಮ ಸಾಲುಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾಗಿವೆ. "ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದೆ" ಎಂಬುದು ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಸವಿದ್ಯೆ (alchemy). ಇಲ್ಲಿ 'ಕಾಮ' ಎಂಬುದು ಲೌಕಿಕ, ಶಾರೀರಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಗಂಡಂದಿರನ್ನು (ರಾಜ ಕೌಶಿಕನಂತಹ) ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು "ಕೊಲ್ಲುವುದು" ಎಂದರೆ ಅಂತಹ ಎಲ್ಲಾ ಲೌಕಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸುವುದು. ಆದರೆ, ಪ್ರೇಮದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಅದನ್ನು 'ಮನಸಿಜ'ನಾಗಿ, ಅಂದರೆ ಪರಿಶುದ್ಧ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ "ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ". ಈ ಪರಿವರ್ತಿತ ಪ್ರೇಮವನ್ನೇ ತನ್ನ ಏಕೈಕ ಪತಿಯಾದ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ಕಾಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕರ್ಮದ ಹಣೆಬರಹವನ್ನೇ (`ತಲೆಯ ಬರಹ`) ಆಕೆ ಅಳಿಸಿಹಾಕುತ್ತಾಳೆ. ಇದು ಶೃಂಗಾರವನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.

ಭಾಗ III: ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ವಚನ: ಸಾಮಾಜಿಕ-ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಆಯಾಮಗಳು

ಈ ಭಾಗವು ವಚನದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕೊತ್ತಾಯವನ್ನು ಅದರ ಕಾಲದ ಭೌತಿಕ ವಾಸ್ತವದೊಳಗೆ ಇರಿಸಿ, ಅದರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಅದರ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮಾನವೀಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ.

7. 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಂಡಾಯ

12ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದ, ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಚಾತುರ್ವರ್ಣ) ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಮಹಿಳೆಯರ ಪಾತ್ರಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಸೀಮಿತಗೊಂಡಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ತಂದೆ ಅಥವಾ ಗಂಡನ ಆಸ್ತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದ ವೀರಶೈವ ಚಳುವಳಿಯು ಒಂದು ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅದು ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು, 'ಕಾಯಕ'ದ ಘನತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು 'ದಾಸೋಹ'ದ ಮೂಲಕ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಬೋಧಿಸಿತು.
ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಕನ ಘೋಷಣೆಯು ಅತ್ಯಂತ ವಿಧ್ವಂಸಕ ಸ್ವರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ. ಸಮಾಜವು ಯಾವ 'ಅಂಗ'ವನ್ನು (ದೇಹ) ಬಳಸಿ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆಯೋ, ಅದೇ ಅಂಗವನ್ನು ತಾನು "ಮುರಿದಿದ್ದೇನೆ" ಎಂದು ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆ ಹೇಳುವುದು ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿದೆ. "ಕಾಮನ ಸುಟ್ಟುರುಹಿದ ಭಸ್ಮವ ನೋಡಯ್ಯಾ" ಎಂದು ಆಕೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುವುದು, ಸ್ತ್ರೀ ದೇಹವನ್ನು ಕೇವಲ ಕಾಮದ ವಸ್ತುವಾಗಿ ನೋಡುವ ಸಮಾಜದ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ನೇರ ಪ್ರತಿರೋಧವಾಗಿದೆ.

8. ರಾಜಕೀಯ ಶರೀರ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಶರೀರ: ಒಂದು ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಓದು

ಆಧುನಿಕ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಚಿಂತನೆಯು ಅಕ್ಕನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕೃತಿಗಳನ್ನು "ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಅಕ್ರಮತೆ" (radical illegitimacy) ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಆಕೆ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಪುರುಷ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ (ರಾಜ ಕೌಶಿಕನಿಂದ ಸಂಕೇತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ) ಮರಳಿ ಪಡೆದು, ಅದನ್ನು ದೈವಾನುಭವದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಆಕೆಯ ದಿಗಂಬರ ಸ್ಥಿತಿಯು, ಕೇವಲ ಕೇಶರಾಶಿಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ದೇಹದೊಂದಿಗೆ ಸಂಚರಿಸಿದ್ದು, ಸ್ತ್ರೀ ದೇಹದ ವಸ್ತುಕರಣದ ವಿರುದ್ಧದ ಒಂದು ಶಕ್ತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ವಚನದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ ಆಂತರಿಕ ವಿಜಯದ ಭೌತಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. "ಜವ್ವನದ ಹೊರಮಿಂಚಿನಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಂಗೆ ತೋರುವ ಕಾಮನ ಸುಟ್ಟುರುಹಿದ ಭಸ್ಮವ ನೋಡಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ಸಾಲು, ಅಲ್ಲಮರು ಮತ್ತು ಸಭೆಯು ತನ್ನ ಬಾಹ್ಯ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ತಾರುಣ್ಯವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅಕ್ಕ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾಳೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಆ ಬಾಹ್ಯ ನೋಟದ ಹಿಂದಿರುವ ತನ್ನ ಆಂತರಿಕ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಜಯವನ್ನು (ಕಾಮನನ್ನು ಸುಟ್ಟ ಭಸ್ಮ) ನೋಡುವಂತೆ ಆಕೆ ಅವರಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಾಳೆ. ಇದು ದೇಹವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸದೆ, ಅದನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರೋಧದ ತಾಣವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.
ಇತ್ತೀಚಿನ (2024) ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಭಕ್ತಿ ಕಾವ್ಯವನ್ನು "ಅಸಮ್ಮತಿ" (dissent) ಮತ್ತು "ಪ್ರತಿರೋಧ"ದ (resistance) ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಅಕ್ಕನಂತಹ ಸ್ತ್ರೀ ಸಂತರು ನೇರವಾಗಿ ಪಿತೃಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಉರುಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ; ಬದಲಾಗಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಲೌಕಿಕ ಗಂಡನಿಂದ ದೈವಿಕ ಪತಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆಯೇ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಅವರ ಪ್ರತಿರೋಧವು "ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಆತ್ಮ, ಆಯ್ಕೆ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಅನ್ಯೋನ್ಯತೆಯ ಮೇಲಿನ ಅದರ ಮೌನ ಒತ್ತಾಯದಲ್ಲಿ ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿತ್ತು". ಈ "ಭಕ್ತಿಪೂರ್ವಕ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠತೆ"ಯು (devotional subjectivity) ಅವರ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲತೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಅವರ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

9. ಮಾನವೀಯ ತಿರುಳು: ಪರಕೀಯತೆಯಿಂದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ

ಈ ವಚನವು ಅದರ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮಾನವ ಅನುಭವವನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತದೆ: ವಿಘಟಿತ, ಪರಕೀಯಗೊಂಡ ಆತ್ಮದ ಭಾವನೆ. 'ಅಂಗ', 'ಮನ', 'ಜೀವ'—ಇವೆಲ್ಲವೂ ಆಧುನಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ವಿಭಿನ್ನ ಪದರಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ.
ವಚನವು ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ: ಈ ವಿಘಟಿತ ಆತ್ಮವನ್ನು ಒಂದು ಬೃಹತ್, ಅಲೌಕಿಕ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ (`ಲಿಂಗ`, `ಅರುಹು`, `ಶಿವಾನುಭಾವ`) ಸಮೀಕರಿಸುವುದರಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಸಾಧ್ಯ. ಪರಕೀಯತೆಯಿಂದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯೆಡೆಗಿನ ಈ ಪಯಣವು ಮಾನವತಾವಾದಿ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದಿ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೇಂದ್ರ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ವೇಗದ, ಭೌತಿಕವಾದಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಆಂತರಿಕ ಶಾಂತಿ, ಆತ್ಮಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಮೀರಿದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಕುರಿತ ಅಕ್ಕನ ಬೋಧನೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ.

ಭಾಗ IV: ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಅನುರಣನಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಓದುಗಳು

ಈ ಭಾಗವು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಈ ವಚನವನ್ನು 21ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಿಂತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಿ, ಆಧುನಿಕ ಜ್ಞಾನಶಿಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಳಜಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವ ಅದರ ಚಿರಂತನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ.

10. ಯೌಗಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ: ಕರಣಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭುತ್ವ

ಶರಣರ ಯೋಗಮಾರ್ಗವು ಪತಂಜಲಿಯ ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗದಂತೆಯೇ ದುಃಖದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಅದು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಒಂದು 'ಭಕ್ತಿ ಯೋಗ'ವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ (`ಕರಣಗಳು`) ನಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಪ್ರತ್ಯಾಹಾರದಿಂದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಭಾವಪರವಶತೆಯ ಮರು-ನಿರ್ದೇಶನದಿಂದ ಸಾಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
"ಕರಣದ ಕತ್ತಲೆಯ ಬೆಳಗನುಟ್ಟು ಗೆಲಿದೆ" ಎಂಬುದು ಪರಮೋಚ್ಚ 'ಪ್ರತ್ಯಾಹಾರ'ವಾಗಿದೆ. 'ಅಂಗ'ದ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು (`ಕರಣಗಳು`) ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಬಾಹ್ಯ ವಸ್ತುಗಳ ಜಗತ್ತಿನತ್ತ ಸೆಳೆಯುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ. ಬದಲಾಗಿ, ಅವು ಅಂತರ್ಮುಖಿಯಾಗಿ "ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ" ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತವೆ. ಪತಂಜಲಿಯ ಯೋಗಿಯು ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಆಮೆಯಂತೆ ತನ್ನ ಚಿಪ್ಪಿನೊಳಗೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅಕ್ಕನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ದೈವಿಕ ಸಾಗರದೊಳಗೆ ಭಾವಪರವಶತೆಯಿಂದ ಹರಿಯುವ ನದಿಗಳಂತಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ನಿಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾದರೆ, ಎರಡನೆಯದು ಲೀನತೆ ಮತ್ತು ವಿಲಯನದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ.

11. ಮಾನಸಿಕ, ಆಘಾತ ಮತ್ತು ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಆಯಾಮಗಳು

ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ: ಆಧುನಿಕ ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರವು (Neurotheology) ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವಗಳ ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಶೋಧನೆಗಳು "ಅಹಂ-ವಿನಾಶ" (ego-dissolution) ಅಥವಾ "ಅಹಂ-ಮರಣ" (ego-death) ಎಂಬ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ 'ನಾನು' ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಕರಗಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾದ ಅನುಭವ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅನುಭವವು ಮೆದುಳಿನ 'ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮೋಡ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್' (DMN) ಅಂದರೆ 'ಅಹಂಕಾರದ ಪೀಠ'ದ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಇಳಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಅಕ್ಕನ "ಅಂಗದ ಭಂಗ", "ಮನದ ಭಂಗ" ಮತ್ತು "ಜೀವದ ಭಂಗ"ಗಳು ಈ ಅಹಂ-ವಿನಾಶದ ಸ್ಥಿತಿಯ ಪರಿಪೂರ್ಣ 12ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿದ್ಯಮಾನಶಾಸ್ತ್ರೀಯ (phenomenological) ವಿವರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ (2023-2025) ಚಿಂತನೆಗಳು, ಈ ಅನುಭವಗಳು ಕೇವಲ ಒಂದು 'ದೇವರ ತಾಣ'ದಿಂದ (God spot) ಬರುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ "ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಾಧ್ಯತೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಕೇತೀಕರಣ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳ ಸಂಗಮದಿಂದ" ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಆಘಾತ ಸಿದ್ಧಾಂತ (Trauma Theory): ಇತ್ತೀಚಿನ ಆಘಾತ ಅಧ್ಯಯನಗಳು "ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ಆಘಾತ" (gendered trauma) ಮತ್ತು "ಖಾಸಗಿ, ಗುಪ್ತ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ ಮಹಿಳಾ ಆಘಾತ"ಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸಿವೆ. ಅಕ್ಕನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಲವಂತದ ಮದುವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ತಿರಸ್ಕಾರದಂತಹ ಆಘಾತಗಳಿವೆ. ಆಕೆಯ ವಚನಗಳನ್ನು ಒಂದು "ಆಘಾತದ ಕಥಾನಕ" (trauma narrative) ಎಂದು ಓದಬಹುದು. ಅನುಭಾವ ಕಾವ್ಯದ "ಛಿದ್ರಗೊಂಡ ಭಾಷೆ" ಹೇಳಲಾಗದ ನೋವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗುತ್ತದೆ. "ಅಂಗದ ಭಂಗ"ವು ಈ ಕಥಾನಕದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಾಗಿದೆ: ಇಲ್ಲಿ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದ ಆತ್ಮವು ಕೇವಲ ದುರಸ್ತಿಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ, ಅಚಲವಾದ ದೈವಿಕ ಕೇಂದ್ರದ (`ಲಿಂಗ`) ಸುತ್ತ "ಮುರಿದು" ಮರು-ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆಘಾತವನ್ನು ಮರೆಯುವುದರಿಂದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಆ ಆಘಾತದ ಬಲಿಪಶುವಾಗಿದ್ದ 'ನಾನು'ವನ್ನು ಮೀರುವ ಮೂಲಕ 'ಗೆಲ್ಲಲಾಗುತ್ತದೆ' (`ಗೆಲಿದೆ`).

12. ಒಂದು ಕ್ವಿಯರ್ ವಿಧ್ವಂಸಕತೆ: ದ್ವಂದ್ವಗಳ ವಿಸರ್ಜನೆ

ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಕಾವ್ಯಗಳು ಅನೇಕವೇಳೆ ಲಿಂಗ-ತಾಟಸ್ಥ್ಯವನ್ನು (gender fluidity) ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ಸ್ತ್ರೀ ಸಹಜ ನಾಚಿಕೆ ಮತ್ತು ವೈವಾಹಿಕ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮುರಿದು ಇದಕ್ಕೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ.
"ಕಾಮನ ಕೊಂದು ಮನಸಿಜನಾಗುಳುಹಿದೆ" ಎಂಬ ಸಾಲು ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದು. 'ಕಾಮ'ವು ಲೌಕಿಕ, ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಿತವಾದ ಲೈಂಗಿಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು "ಕೊಲ್ಲುವ" ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕ ಆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತಾಳೆ. 'ಮನಸಿಜ'ನನ್ನು—ಅಂದರೆ, ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ, ಭೌತಿಕವಲ್ಲದ, ಲಿಂಗಾತೀತವಾದ ಪ್ರೇಮವನ್ನು—"ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ" ಮೂಲಕ, ಆಕೆ ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕತೆಯನ್ನೇ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ಪ್ರೇಮವು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ನಿರಾಕಾರ ತತ್ವದ ಕಡೆಗೆ ಹರಿಯುವುದರಿಂದ, ಅದು ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣು ಎಂಬ ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ದೈವದ ಮುಂದೆ "ಎಲ್ಲ ಗಂಡಸರೂ ಹೆಂಗಸರು" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಆಕೆ ಲಿಂಗತ್ವದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನೇ ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಕ್ವಿಯರ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಅಕ್ಕನಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಮಾಜದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ "ಪರ್ಯಾಯ ഇടಗಳನ್ನು" (alternative spaces) ಅಥವಾ "ಕ್ವಿಯರ್ ಹೆಟೆರೊಟೋಪಿಯಾಗಳನ್ನು" (queer heterotopias) ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ದ್ರವ ರೂಪದ ಗುರುತನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಹುದು.

13. ವಸಾಹತೋತ್ತರ ಅನುವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಓದುಗರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಅನುವಾದವು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಎ.ಕೆ. ರಾಮಾನುಜನ್ ಅವರ 'ಸ್ಪೀಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ಶಿವ' ಎಂಬ ಅನುವಾದವು ವಚನಗಳನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಸಾಹತೋತ್ತರ ಚಿಂತಕಿ ತೇಜಸ್ವಿನಿ ನಿರಂಜನ ಅವರಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ರಾಮಾನುಜನ್ ಅವರ ಅನುವಾದವು ವಚನಗಳ "ಆಧುನಿಕ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಕಾವ್ಯ"ದಂತೆ ಮಾಡಿ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಓದುಗರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೇವಿಸಲು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಿಮರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಿಮರ್ಶೆಯು, ಅನುವಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕಾರದ ರಾಜಕಾರಣವನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಭಾಷೆಗೆ ತರುವಾಗ ಆಗಬಹುದಾದ ಅರ್ಥದ ನಷ್ಟ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಚರ್ಚೆಯು ಇಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡದ ಅನುವಾದಕಿ ವನಮಾಲಾ ವಿಶ್ವನಾಥ ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮೂರ್ತಿ ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಲೈಬ್ರರಿಗಾಗಿ ವಚನಗಳ ಹೊಸ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.

ಭಾಗ V: ಸಮಗ್ರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅನುವಾದಗಳು

14. ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿ: ಎಳೆಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವುದು

ಈ ವಚನವು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಸಾರಾಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಆಕೆಯ ವಿಮೋಚನೆಯ ಬಹು-ಹಂತದ, ಬಹು-ಆಯಾಮದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಂಗದ ಮೇಲಿನ ಗೆಲುವಿನಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ, ಮನಸ್ಸು, ಜೀವ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ದಾಟಿ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮಾನವ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತ ಪ್ರಚೋದನೆಯಾದ ಕಾಮದ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಈ ಗೆಲುವು ನಿಗ್ರಹ ಅಥವಾ ನಾಶದಿಂದ ಬಂದದ್ದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅರಿವು, ಅನುಭವ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಬಂದ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು 'ಭಂಗ'ವೂ ಒಂದು ಹೊಸ, ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಯ 'ಸೃಷ್ಟಿ'ಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಲೌಕಿಕ ಕಾಮವನ್ನು ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ಮಾನವ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಅಂತಿಮ ಗಡಿಗಳನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಬಂಧನದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತಳಾಗುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಜಯದ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಮಾನವ ಚೇತನವು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಹೇಗೆ ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ದೃಷ್ಟಾಂತವಾಗಿದೆ.

15. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದಗಳು

ಈ ವಚನದ ಬಹುಮುಖಿ ಆಳವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿದ ನಂತರ, ಅದರ ಅನುವಾದವು ಒಂದು ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದೇ ಅನುವಾದವು ಅದರ ತಾತ್ವಿಕ ನಿಖರತೆ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಭಾವವನ್ನು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಎರಡು ಅನುವಾದಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅನುವಾದಗಳ ಸಮರ್ಥನೆ (Justification of Translations)

ಅನುವಾದ A: ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದ (Literal Translation)

ಉದ್ದೇಶ: ಈ ಅನುವಾದದ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿ ಮೂಲ ಕನ್ನಡ ಪಠ್ಯದ ಪದಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ರಚನೆಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ನಿಷ್ಠವಾಗಿರುವುದು. ಇದು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕಿಂತ ತಾತ್ವಿಕ ನಿಖರತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ತಿಳಿಯದ ಓದುಗರಿಗೆ ಮೂಲ ಪದಗಳ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಾತ್ವಿಕ ಭಾರವನ್ನು (philosophical weight) ಪರಿಚಯಿಸುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶ.

The breaking of the body, I won through the face of Linga. The breaking of the mind, I won through the face of awareness. The breaking of the life-force, I won through the experience of Shiva. The darkness of the senses, I won by wearing the light. In the outer flash of youth that appears to your eyes, look, O Lord Chennamallikarjuna, at the ash from the burning of Kama. Having slain Kama, if Manasija is saved, I have erased the destiny on Manasija's head.

ಸಮರ್ಥನೆ:

"The breaking of..." (...ದ ಭಂಗವ): "ಭಂಗ" ಪದಕ್ಕೆ 'ಮುರಿಯುವಿಕೆ', 'ಛಿದ್ರಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ' ಎಂಬ ನೇರ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ "breaking" ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿರುವುದು ಆ ಮೂಲ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡಲು. ಇದು ಒಂದು ಸೀಮಿತ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕವಲ್ಲದ, ಆದರೆ ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾದ ವಿಘಟನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
"body," "mind," "life-force," "senses" (ಅಂಗ, ಮನ, ಜೀವ, ಕರಣ): ಇವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಅಂಗ, ಮನ, ಜೀವ ಮತ್ತು ಕರಣ ಪದಗಳಿಗೆ ಇರುವ ಅತ್ಯಂತ ನೇರವಾದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಮಾನಾರ್ಥಕಗಳು. 'ಅಂಗ'ಕ್ಕೆ 'embodied self' ಎಂಬಂತಹ ಆಳವಾದ ಅರ್ಥವಿದ್ದರೂ, ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ 'body' ಎಂಬ ಸರಳ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿ, ಅದರ ತಾತ್ವಿಕ ಆಳವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
"through the face of..." (...ಮುಖದಿಂದ): "ಮುಖ" ಎಂದರೆ ಕೇವಲ 'face' ಅಲ್ಲ, ಅದು 'ಮೂಲಕ', 'ದ್ವಾರ', 'ಮೂಲ' ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳನ್ನೂ ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ "face" ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿ, ಮೂಲ ಪದದ ಅಕ್ಷರಶಃ ರೂಪವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಓದುಗರಿಗೆ ಮೂಲದಲ್ಲಿ 'ಮುಖ' ಎಂಬ ಪದವಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
"awareness" (ಅರುಹು): 'ಅರುಹು' ಎಂದರೆ ಜ್ಞಾನ, ಅರಿವು. "Awareness" ಎಂಬುದು ಈ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ.
"experience of Shiva" (ಶಿವಾನುಭಾವ): ಇದು 'ಶಿವ' + 'ಅನುಭಾವ' ಪದಗಳ ನೇರ ಅನುವಾದ.
"wearing the light" (ಬೆಳಗನುಟ್ಟು): "ಉಟ್ಟು" ಎಂದರೆ 'ಧರಿಸಿ'. "ಬೆಳಕನ್ನು ಧರಿಸುವುದು" ಎಂಬುದು ಒಂದು ಶಕ್ತಿಯುತ ಚಿತ್ರಣ. ಅದನ್ನು "wearing the light" ಎಂದು ನೇರವಾಗಿ ಭಾಷಾಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ.
"Kama" and "Manasija": ಈ ಪದಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸದೆ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇವು ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು. 'Kama' ಎಂದರೆ ಕೇವಲ 'lust' ಅಲ್ಲ, ಅದು ಲೌಕಿಕ ಬಯಕೆಯ ದೇವತೆ. 'Manasija' ಎಂದರೆ 'ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು', ಅದು ಕಾಮದ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರೂಪ. ಇವುಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಿದರೆ ಅವುಗಳ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥ ನಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
"erased the destiny on Manasija's head" (ಮನಸಿಜನ ತಲೆಯ ಬರಹವ ತೊಡೆದೆನು): "ತಲೆಯ ಬರಹ" ಎಂಬುದು 'ಹಣೆಬರಹ' ಅಥವಾ 'destiny'ಗೆ ಸಮಾನ. "ತೊಡೆದೆನು" ಎಂದರೆ 'ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದೆನು' (erased). ಈ ಸಾಲು ಮೂಲದ ಅರ್ಥವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.

ಅನುವಾದ B: ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅನುವಾದ (Poetic Translation)

ಉದ್ದೇಶ: ಈ ಅನುವಾದದ ಗುರಿ ಮೂಲ ವಚನದ 'ಭಾವ' (bhava), ಲಯ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಾವ್ಯದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು. ಇದು ಪದಶಃ ನಿಷ್ಠೆಗಿಂತ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಓದುಗರಿಗೆ ಇದೊಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕವಿತೆಯಂತೆ ಅನುಭವ ನೀಡಬೇಕು.

My body's bonds, by the Divine's gaze, I broke. My mind's own chaos, by the light of truth, I broke. My self's last breath, in Shiva's bliss, I broke. I wore the dawn to conquer senses' night. You see the flash of youth, a fleeting fire, But see, my Lord, white as jasmine, The sacred ash where passion's flame expired. For I have killed that lust, that primal sting, To raise a love born purely of the mind, And by that birth, I have unwritten fate, And left all cycles of desire behind.