ಅಕ್ಕ_ವಚನ_95
ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು ಮುನ್ನ ನೀನೆಲ್ಲಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ?ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ!
ಎನ್ನೊಳಗೆ ಇನಿತಿರ್ದು ಮೈದೋರದ ಭೇದವ95.
ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ.
--- ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ
ವಚನದ ಅನುವಾದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ (Translation and Interpretation)
ವಚನಗಳಂತಹ ಅನುಭಾವ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಭಾಷಾಂತರಿಸುವುದು ಒಂದು ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸ. ಅವುಗಳ ಸರಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಆಳವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಅರ್ಥಗಳು ಅಡಗಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅನುವಾದಕರಾದ ಎ. ಕೆ. ರಾಮಾನುಜನ್ ಅವರಂತಹವರು ವಚನಗಳನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಅನುವಾದಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಚನಗಳ ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ (dialogic) ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವಿಮರ್ಶೆಗಳಿವೆ.
ಅನುವಾದ 1 (ಹೆಚ್ಚು ಅಕ್ಷರಶಃ - More Literal):
Before I knew myself,
O Lord, where were you?
Like the lustre within the gold,
you were within me.
This secret of being so much within me, yet unmanifested—
I saw in You, behold,
O Chennamallikarjuna.ಅನುವಾದ 2 (ಹೆಚ್ಚು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ - More Poetic):
When I did not know my own self,
where were you, my Lord?
You were within me,
like the sheen inside the gold.
This mystery, that you were always there
yet never revealed,
I have now realized in you,
O my Lord, white as jasmine.ಅನುವಾದ 3 (ಭಾವಾನುವಾದ - Interpretive Translation):
Before I came to know myself, where could you have been?
Like the glitter in the gold, you were part of me.
The mystery of your presence within, yet unrevealed,
I finally witnessed in you, O Lord Chennamallikarjuna.
ಈ ಅನುವಾದಗಳಲ್ಲಿ, 'ಬಣ್ಣ' ಎಂಬುದನ್ನು 'lustre', 'sheen', ಅಥವಾ 'glitter' ಎಂದು ಭಾಷಾಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಚಿನ್ನದ ಅಂತರ್ಗತ ಕಾಂತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. 'ಕಂಡೆ' ಎಂಬ ಪದವು ಕೇವಲ 'ನೋಡುವುದು' ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ 'ಅರಿತೆ', 'ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡೆ' (realized/witnessed) ಎಂಬ ಜ್ಞಾನೋದಯದ (enlightenment) ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೀಠಿಕೆ
೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ (philosophy) ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು. ಈ ಚಳುವಳಿಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯಂತಹ ಅನುಭಾವಿ (mystic) ಕವಯಿತ್ರಿಯ ವಚನಗಳು ತಮ್ಮ ಅನುಭಾವದ (mysticism) ಆಳ, ತಾತ್ವಿಕ (philosophical) ಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯಿಂದ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ. ಅವರ "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ಎಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ವಚನವು, ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಆತ್ಮ-ಪರಮಾತ್ಮನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ವರದಿಯು, ಈ ವಚನವನ್ನು ಬಹು-ಶಿಸ್ತೀಯ (multi-disciplinary) ಮತ್ತು ಬಹು-ಆಯಾಮದ (multi-dimensional) ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.
ವಚನ
ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು ಮುನ್ನ ನೀನೆಲ್ಲಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ?
ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ!
ಎನ್ನೊಳಗೆ ಇನಿತಿರ್ದು ಮೈದೋರದ ಭೇದವ
ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ.
I. ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Contextual Analysis)
1. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂದರ್ಭ (Historical and Social Context)
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಕಾಲವಾದ ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕವು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮತ್ತು ಕಳಚೂರಿಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ತೀವ್ರವಾದ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದ ಕಾಲ. ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಆಚರಣೆಗಳು, ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಯ (priesthood) ಪ್ರಾಬಲ್ಯ, ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (caste system) ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವದಿಂದ ದೂರವಿಟ್ಟಿದ್ದವು. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಂತಹ (hall of experience) ವೇದಿಕೆಗಳು, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ಮತ್ತು ವರ್ಗದ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚರ್ಚೆಗೆ ಮುಕ್ತ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದವು. ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳು ಈ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಪರಿಸರದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿದ್ದು, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನೇರ ದೈವಿಕ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದವು.
2. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಸಂದರ್ಭ (Personal and Psychological Context)
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಜೀವನವು ಲೌಕಿಕ ಮತ್ತು ಅಲೌಕಿಕದ ನಡುವಿನ ತೀವ್ರ ಸಂಘರ್ಷದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜ ಕೌಶಿಕನೊಂದಿಗಿನ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಪರಿತ್ಯಾಗವು, ಲೌಕಿಕ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮಕ್ಕಾಗಿ (ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಮೇಲಿನ 'ಮಧುರ ಭಾವ' - madhura bhava) ತನ್ನನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡದ್ದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಈ ವಚನವು, ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಘಟ್ಟವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು" (ನನ್ನನ್ನು ನಾನು ಅರಿಯದಿದ್ದಾಗ) ಎಂಬ ಸಾಲು, ಅಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ-ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಪೂರ್ವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗಿನ ಸಂಘರ್ಷವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಆಂತರಿಕ ಅನ್ವೇಷಣೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಬಂದ ಜ್ಞಾನೋದಯದ (enlightenment) ಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಈ ವಚನವು, ಆಕೆಯ ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರವನ್ನು, ಅಂದರೆ ಅರಿವಿನ ಕತ್ತಲೆಯಿಂದ ಜ್ಞಾನದ (knowledge) ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದ ಪರಿಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ.
II. ಭಾಷಿಕ ಮತ್ತು ಪಠ್ಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Linguistic and Textual Analysis)
1. ಪದಗಳ ನಿರುಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಧಾತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Etymology and Root Analysis)
ಕಾಯ ಮತ್ತು ಮಾಯ (Kāya and Māyā): ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಈ ಪದಗಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಶರಣರ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಮುಖ್ಯ. 'ಕಾಯ' (kaya/body) ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲದ ಪದವಾಗಿದ್ದು, 'ಸಂಗ್ರಹ' ಅಥವಾ 'ಗುಂಪು' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶರಣರು ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಶರೀರವಲ್ಲದೆ, ಇಡೀ ಅಸ್ತಿತ್ವದ, ಅರಿವಿನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಕಂಡರು. 'ಮಾಯೆ' (maya/illusion) ಎಂದರೆ ಭ್ರಮೆ ಅಥವಾ ತೋರಿಕೆ. ಆದರೆ ಶರಣರು, ಅದ್ವೈತದಂತೆ ಜಗತ್ತನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಿಥ್ಯೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, "ಮನದ ಮುಂದಣ ಆಶೆಯೇ ಮಾಯೆ" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಮಾಯೆಯನ್ನು ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿ, ಅಂದರೆ ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆ ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರದ (ego) ರೂಪವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರು. ಅಕ್ಕನ "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು" ಎಂಬ ಸ್ಥಿತಿಯು ಈ 'ಮಾಯೆ'ಯಿಂದ ಆವೃತವಾದ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ.
ಬಣ್ಣ (Banna): ಇಲ್ಲಿ 'ಬಣ್ಣ' ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ವರ್ಣವಲ್ಲ. ಚಿನ್ನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಇದು ಅದರ 'ಕಾಂತಿ', 'ಹೊಳಪು' ಅಥವಾ 'ತೇಜಸ್ಸು' (lustre) ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಚಿನ್ನದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ ಅದರ ಅಂತರ್ಗತ ಗುಣ. ಈ ಪದದ ಆಯ್ಕೆಯು, ಶಿವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಅವಿನಾಭಾವ (inseparable) ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ.
ಭೇದ (Bhēda): ಈ ಪದಕ್ಕೆ 'ವ್ಯತ್ಯಾಸ' ಮತ್ತು 'ರಹಸ್ಯ' ಎಂಬ ಎರಡೂ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. "ಮೈದೋರದ ಭೇದ" ಎಂದರೆ, 'ತೋರದೆ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸ' ಮತ್ತು 'ಬಯಲಾಗದ ರಹಸ್ಯ' ಎರಡನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥವು ವಚನದ ಅನುಭಾವದ ಆಳವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
2. ಪಠ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆ (Textual Criticism)
ವಚನಗಳು ಮೌಖಿಕ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ನಂತರ ತಾಳೆಗರಿಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ ಕಾರಣ, ಅವುಗಳ ಅನೇಕ ಪಾಠಾಂತರಗಳು (variant readings) ಲಭ್ಯವಿವೆ. ಎಂ. ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರು ವಚನಗಳ ಸಮಗ್ರ ಸಂಪುಟಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ, ಅವುಗಳ ಅಧಿಕೃತ ಪಾಠಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಚನದ ಪಾಠವು ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಕಲನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದ್ದರೂ, "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆನು ಕಾಣಾ" ಎಂಬಲ್ಲಿನ 'ಕಾಣಾ' ಎಂಬ ಉದ್ಗಾರವು, ಅನುಭವದ ನೇರತೆ ಮತ್ತು ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ, 'ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ'ಯಂತಹ (Shunyasampadane) ಕೃತಿಗಳು ವಚನಗಳನ್ನು ಒಂದು ನಿರೂಪಣಾ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು, ಅವುಗಳ ತಾತ್ವಿಕ ಸಂವಾದವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಈ ವಚನವು ಅಕ್ಕನ ಅನುಭವದ ಸಾರವಾಗಿ, 'ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ'ಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನೊಂದಿಗಿನ ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಯೋಗ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಘಟ್ಟವಾಗಿರಬಹುದು.
III. ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ-ಸೌಂದರ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Literary-Aesthetic Analysis)
1. ಅಲಂಕಾರ ಮತ್ತು ರೂಪಕ (Figures of Speech and Metaphor)
ಈ ವಚನದ ಸೌಂದರ್ಯ ಅಡಗಿರುವುದು ಅದರ ಸರಳ ಆದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ಉಪಮಾ ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ (simile).
ಉಪಮೆ (Simile): "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ಎಂಬ ಉಪಮೆಯು ವಚನದ ಜೀವಾಳ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸರಳ, ದೈನಂದಿನ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತಂದುಕೊಡುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಅದರ ಬಣ್ಣ (ಕಾಂತಿ) ಹೇಗೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದೋ, ಹಾಗೆಯೇ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದವು ಎಂಬ ಅದ್ವೈತ (non-dualism) ತತ್ವವನ್ನು ಇದು ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪಕವು ಕೇವಲ ಅಲಂಕಾರಿಕವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ಸಾಧನ (epistemological tool).
2. ರಸ-ಧ್ವನಿ ಸಿದ್ಧಾಂತ (Rasa-Dhvani Theory)
ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾವ್ಯದ ಗುರಿ ರಸಾನುಭವವನ್ನು ನೀಡುವುದು.
ರಸ (Rasa): ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ 'ಅದ್ಭುತ' (wonder) ಮತ್ತು 'ಶಾಂತ' (tranquility) ರಸಗಳು (rasas) ಮೇಳೈಸುತ್ತವೆ. ತನ್ನೊಳಗೆಯೇ ಪರಮಾತ್ಮನು ಇದ್ದರೂ, ಇಷ್ಟು ಕಾಲ ಅದು ಅರಿವಿಗೆ ಬಾರದೆ ಇದ್ದ ರಹಸ್ಯವು ಈಗ ಬಯಲಾಯಿತು ಎಂಬ ಅರಿವು 'ಅದ್ಭುತ' ರಸವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಅರಿವಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ದ್ವಂದ್ವಗಳ ಶಮನ ಮತ್ತು ಪರಮ ಸತ್ಯದಲ್ಲಿನ ಲೀನತೆಯು 'ಶಾಂತ' ರಸಕ್ಕೆ ಎಡೆಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಭಕ್ತಿಯು ಇಲ್ಲಿ ಶೃಂಗಾರ ರಸದ 'ಮಧುರ ಭಾವ'ದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತವಾದರೂ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅದು ಶಾಂತ ರಸದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯವಸಾನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಧ್ವನಿ (Dhvani): ಆನಂದವರ್ಧನನ ಧ್ವನಿ (dhvani) ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾವ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯು ಅದರ ವಾಚ್ಯಾರ್ಥ (ನೇರ ಅರ್ಥ) ದಲ್ಲಿರದೆ, ವ್ಯಂಗ್ಯಾರ್ಥ (ಸೂಚಿತಾರ್ಥ) ದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವಚನವು 'ರಸ-ಧ್ವನಿ'ಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಪದಗಳು ತಮ್ಮ ನೇರ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮೀರಿ, ಒಂದು ಆಳವಾದ ಅನುಭಾವದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಧ್ವನಿಸುತ್ತವೆ. "ಎನ್ನೊಳಗೆ ಇರ್ದೆಯಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ವಾಕ್ಯವು ಕೇವಲ 'ನನ್ನೊಳಗೆ ಇದ್ದೆ' ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲ; ಅದು ದೈವದ ಅಂತಸ್ಥ ಸ್ಥಿತಿ (immanence), ಆತ್ಮದ ಸ್ವರೂಪ, ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾನದ ತೆರೆ ಸರಿದ ಅನುಭವವನ್ನು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಧ್ವನಿಯೇ ಸಹೃದಯನಿಗೆ ರಸಾನುಭವವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
3. ಬೆಡಗಿನ ಸ್ವರೂಪ (The Nature of 'Bedagu' - Mystical Riddles)
ಬೆಡಗಿನ (mystical riddle) ವಚನಗಳು ಶರಣ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರ. ಇವು ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಗೂಢಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ವಚನವು ನೇರವಾಗಿ ಬೆಡಗಿನ ವಚನವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. "ಎನ್ನೊಳಗೆ ಇನಿತಿರ್ದು ಮೈದೋರದ ಭೇದ" (ನನ್ನೊಳಗೆ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಇದ್ದರೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳದ ರಹಸ್ಯ) ಎಂಬುದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಒಗಟಿನಂತಿದೆ. ಉತ್ತರವು ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತನ್ನೊಳಗಿನ ಅರಿವಿನಲ್ಲೇ ಇದೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ವಚನವು ಓದುಗನನ್ನು ತರ್ಕವನ್ನು ಮೀರಿ, ಅನುಭಾವದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಚಿಂತಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೆಡಗಿನ ವಚನಗಳ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವೂ ಆಗಿದೆ.
IV. ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Philosophical and Theological Analysis)
1. ಶಕ್ತಿವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ (Shaktivishishtadvaita)
ಇದು ವೀರಶೈವ ದರ್ಶನದ ತಾತ್ವಿಕ ಹೆಸರು. ಇದು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಕೇವಲಾದ್ವೈತ (absolute monism) ಮತ್ತು ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ (qualified monism) ಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.
ಅದ್ವೈತದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ: ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮ ಮೂಲತಃ ಒಂದೇ ಎಂಬ 'ಅದ್ವೈತ'ದ ಅಂಶ ಇಲ್ಲಿದೆ ("ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ").
ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ: ಆದರೆ, ಶಕ್ತಿಯನ್ನು (ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ) ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ 'ವಿಶೇಷಣ' ಅಥವಾ ಗುಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ಎಂಬ ರೂಪಕವು ಇದನ್ನೇ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನವು ಶಿವನಾದರೆ, ಅದರ ಬಣ್ಣ/ಕಾಂತಿಯು ಶಕ್ತಿ. ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದೆ ಶಿವನಿಲ್ಲ, ಶಿವನಿಲ್ಲದೆ ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲ. ಇವರಿಬ್ಬರ ಸಂಬಂಧವೇ ಶಕ್ತಿವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ. ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಜೀವರು ಶಿವನ ಶಕ್ತಿಯ ಪರಿಣಾಮವೇ ಆಗಿದ್ದು, ಅವು ಮಿಥ್ಯೆಯಲ್ಲ, ಸತ್ಯ.
2. ಷಟ್-ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ (Shat-sthala Siddhanta)
ಇದು ವೀರಶೈವ ಸಾಧನಾ ಮಾರ್ಗದ ಆರು ಹಂತಗಳು: ಭಕ್ತ, ಮಹೇಶ, ಪ್ರಸಾದಿ, ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿ, ಶರಣ, ಮತ್ತು ಐಕ್ಯ.
ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ (Aikyasthala): ಈ ವಚನವು ಸಾಧನೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಹಂತವಾದ 'ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ'ವನ್ನು (stage of union) ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಅಂಗ (ಜೀವಾತ್ಮ) ಮತ್ತು ಲಿಂಗ (ಪರಮಾತ್ಮ)ಗಳ ನಡುವಿನ ದ್ವಂದ್ವವು ಕಳೆದುಹೋಗಿ, ಅವು ಒಂದಾಗುತ್ತವೆ. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎಂಬುದು ಈ ಐಕ್ಯದ, ಅಂದರೆ ತನ್ನಲ್ಲೇ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಕಾಣುವ, ಅನುಭವದ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ನದಿಯು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಸೇರಿದಂತೆ, ಸಾಧಕನು ದೈವದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿ ಇದು. ಅಕ್ಕನು "ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ, ನಿನ್ನೊಲುಮೆಯ ಸಂಗದಲ್ಲಿರ್ದು ಸಯವ ಲಿಂಗಿಯಾದೆನು" (ನಿನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿದ್ದು, ನಾನು ನಿನ್ನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾದೆ) ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದು ಈ ಐಕ್ಯಸ್ಥಿತಿಯನ್ನೇ.
3. ಇತರ ಭಾರತೀಯ ದರ್ಶನಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ
ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಶೈವ ಪಂಥ (Kashmir Shaivism): ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಶೈವ ಪಂಥವೂ ಸಹ ಒಂದು ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನವಾಗಿದ್ದು, ಜಗತ್ತನ್ನು ಶಿವನ ಶಕ್ತಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ (ಸ್ಪಂದ) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ದರ್ಶನಗಳು ಜಗತ್ತನ್ನು ಸತ್ಯವೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನೇರ ಅನುಭವಕ್ಕೆ (ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾ - pratyabhijna/recognition) ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಅಕ್ಕನ "ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಶೈವ ಪಂಥದ 'ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾ' (ಮರು-ಅರಿವು) ತತ್ವವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ತಾವೋಯಿಸಂ (Taoism): ತಾವೋಯಿಸಂನ 'ತಾವೋ' ಎಂಬುದು ವರ್ಣನಾತೀತ, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಶಕ್ತಿ. "ಹೇಳಬಹುದಾದ ತಾವೋ ಶಾಶ್ವತ ತಾವೋ ಅಲ್ಲ" ಎಂಬ ತತ್ವವು, ಅಕ್ಕನ "ಮೈದೋರದ ಭೇದ" ಎಂಬ ಅನುಭವದ ವಾಚಾಮಗೋಚರತೆಯನ್ನು (ineffability) ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ದರ್ಶನಗಳು ತರ್ಕವನ್ನು ಮೀರಿದ, ಸಹಜವಾದ ಅರಿವಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ.
V. ಸಾಮಾಜಿಕ-ಮಾನವೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Socio-Humanistic Analysis)
1. ಲಿಂಗತ್ವ (Gender) ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ (Feminist Perspective)
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿಗಳಲ್ಲಿ (feminists) ಒಬ್ಬರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ.
ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರೋಧ: ಕೌಶಿಕನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನೇ ತನ್ನ ಪತಿಯೆಂದು ('ಶರಣಸತಿ ಲಿಂಗಪತಿ' - devotee as wife, deity as husband) ಭಾವಿಸಿ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕತೆಯ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮುರಿದಳು.
ದೇಹದ ರಾಜಕೀಯ (Politics of the Body): ಆಕೆಯ ನಗ್ನತೆಯು, ದೇಹವನ್ನು ಕೇವಲ ಲೈಂಗಿಕ ವಸ್ತುವಾಗಿ ನೋಡುವ ಸಮಾಜದ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ, "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು" ಎಂಬುದು ತನ್ನ ದೇಹ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಂದ ಬಂಧಿತವಾಗಿದ್ದ ಸ್ಥಿತಿಯಾದರೆ, "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎಂಬುದು ಆ ಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ, ತನ್ನ ನಿಜ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ.
ಲಿಂಗತ್ವದ ದ್ವಂದ್ವಗಳ ನಿರಾಕರಣೆ: "ಎಲ್ಲಾ ಗಂಡಸರೂ ಹೆಂಗಸರು" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ಲಿಂಗತ್ವದ ದ್ವಂದ್ವಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಲಿಂಗಭೇದವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾರಿದಳು.
2. ಪರಿಸರ ವಿಮರ್ಶೆ (Ecocriticism)
ಪರಿಸರ ವಿಮರ್ಶೆಯು (Ecocriticism) ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವನ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿವೆ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ನೇರ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಚಿತ್ರಣವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, "ಚಿನ್ನ" ಎಂಬ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಸ್ತುವನ್ನು ಬಳಸಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಶರಣರು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ದೈವದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಕಂಡರು. "ಕಲ್ಲ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಹಾಲನೆರೆ ಎಂಬರು, ದಿಟದ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಕೊಲ್ಲೆಂಬರಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನದಂತೆ, ಶರಣರು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ದೈವತ್ವವನ್ನು ಪೂಜಿಸಲು ಹೇಳಿದರು. ಅಕ್ಕನ ರೂಪಕವು, ಚಿನ್ನದಂತಹ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುವ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ದೈವಿಕ ಗುಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ದೈವದ ನಡುವಿನ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
3. ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ (Economic Philosophy)
ಶರಣರ ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲ ಆಧಾರಗಳೆಂದರೆ 'ಕಾಯಕ' (kayaka/work as worship) ಮತ್ತು 'ದಾಸೋಹ' (dasoha/communal sharing).
ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ: ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ದುಡಿಯಬೇಕು ಮತ್ತು ಆ ದುಡಿಮೆಯೇ ಪೂಜೆ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಶರಣರು ಬೋಧಿಸಿದರು.
ದಾಸೋಹ: ಕಾಯಕದಿಂದ ಬಂದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ತನ್ನ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ಬಳಸಿ, ಉಳಿದಿದ್ದನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಡವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಜಂಗಮರಿಗೆ (ಸಂಚಾರಿ ಜ್ಞಾನಿಗಳು) ನೀಡಬೇಕು.
ಈ ವಚನವು ನೇರವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಚರ್ಚಿಸದಿದ್ದರೂ, ಅದರ ತಾತ್ವಿಕತೆಯು ಈ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿದೆ. "ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪತ್ತು, ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳ ನಿರರ್ಥಕತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಜವಾದ ಸಂಪತ್ತು ಹೊರಗಿಲ್ಲ, ಅದು ತನ್ನೊಳಗಿನ ದೈವಿಕ ಅರಿವಿನಲ್ಲೇ ಇದೆ ಎಂಬುದು ಇದರ ಧ್ವನಿ. ಈ ಆಂತರಿಕ ಸಮೃದ್ಧಿಯೇ ದಾಸೋಹದಂತಹ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವೆಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
VI. ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Interdisciplinary Analysis)
1. ಮನೋವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಆಘಾತದ ನಿರೂಪಣೆ (Psychoanalysis and Trauma Narrative)
ಅಕ್ಕನ ಜೀವನವನ್ನು ಮನೋವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ (psychoanalysis) ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಕೌಶಿಕನೊಂದಿಗಿನ ಬಲವಂತದ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ಅದರಿಂದಾದ ಆಘಾತವು (trauma) ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಚೋದಕವಾಗಿರಬಹುದು. ಆಕೆಯ ನಗ್ನತೆಯು ಆಘಾತಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತನ್ನ ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿರಬಹುದು. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ, "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು" ಎಂಬುದು ಆಘಾತದಿಂದ ಉಂಟಾದ ವಿಘಟಿತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು (dissociated self) ಸೂಚಿಸಬಹುದು. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವು, ಆಘಾತವನ್ನು ಮೀರಿ, ತನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪುನರ್-ಸಂಘಟಿಸಿಕೊಂಡು, ಒಂದು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು (integration) ಕಂಡುಕೊಂಡ ಕ್ಷಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ 'ಅಹಂಕಾರದ ಸಾವು' (ego death) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಇದು ಹೋಲುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸೀಮಿತ 'ನಾನು' ಎಂಬ ಭಾವವು ಕರಗಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುವ ಅನುಭವ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.
2. ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆ ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ವಿಜ್ಞಾನ (Epistemology and Cognitive Science)
ಈ ವಚನವು ಜ್ಞಾನದ ಸ್ವರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಒಳನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಅನುಭವಾತ್ಮಕ ಜ್ಞಾನ (Experiential Knowledge): ಶರಣರು ತರ್ಕ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಾಧಾರಿತ ಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ (scriptural knowledge) ನೇರ ಅನುಭವದಿಂದ ಬರುವ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ (ಅನುಭಾವ) ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ನೀಡಿದರು. "ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಪದವು ಈ ನೇರ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧಿಕ ತಿಳುವಳಿಕೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆದ ಪರಿವರ್ತನೆ.
ಮೈದಾಳಿದ ಅರಿವು (Embodied Cognition): ಅರಿವಿನ ವಿಜ್ಞಾನದ (cognitive science) ಪ್ರಕಾರ, ನಮ್ಮ ಅಮೂರ್ತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ನಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರುತ್ತವೆ. ಅಕ್ಕನು "ಚಿನ್ನ", "ಬಣ್ಣ", "ಕಾಣುವುದು" ಮುಂತಾದ ಮೂರ್ತ, ದೈಹಿಕ ಅನುಭವಗಳ ಮೂಲಕ ಅತ್ಯಂತ ಗಹನವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದು, ಜ್ಞಾನವು ಕೇವಲ ಅಮೂರ್ತವಲ್ಲ, ಅದು ನಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
3. ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ (Neurotheology)
ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರವು (Neurotheology) ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವಗಳ ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ಭಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೆದುಳಿನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ಯಾರೈಟಲ್ ಲೋಬ್) ಚಟುವಟಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. ಇದು 'ನಾನು' ಮತ್ತು 'ಇತರ' ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾದ ಅನುಭವಕ್ಕೆ (sense of oneness) ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಅಕ್ಕನ "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಐಕ್ಯದ ಅನುಭವವು, ಇಂತಹ ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ವಿದ್ಯಮಾನಾತ್ಮಕ (phenomenological) ವಿವರಣೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಇದು ಸ್ವಯಂ-ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಕರಗಿ, ವಿಶಾಲವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವ ಅನುಭವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
4. ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ (Law and Political Theory)
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಅಂದಿನ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒಂದು ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು.
ದೈವಿಕ ಕಾನೂನು vs ರಾಜಕೀಯ ಕಾನೂನು: ಅಕ್ಕನು ಕೌಶಿಕ ರಾಜನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ (ದೈವಿಕ ಸಾರ್ವಭೌಮ) ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯು ರಾಜನ ಕಾನೂನಿಗಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. "ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಅಧಿಕಾರದ ನಿಜವಾದ ಮೂಲವು ಹೊರಗಿನ ರಾಜನಲ್ಲಿಲ್ಲ, ತನ್ನೊಳಗಿನ ದೈವಿಕತೆಯಲ್ಲೇ ಇದೆ ಎಂಬ ರಾಜಕೀಯ ನಿಲುವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಂದದ ಮರು-ನಿರೂಪಣೆ: ಶರಣರು ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಶ್ರೇಣೀಕರಣವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಸಮಾನತೆಯ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾದ ಹೊಸ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು (social contract) ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಈ ವಚನದ ತಾತ್ವಿಕತೆಯು, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲೂ ದೈವತ್ವವಿರುವುದರಿಂದ, ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು ಎಂಬ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಆಧಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
5. ಸಂಗೀತಶಾಸ್ತ್ರ (Musicology)
ವಚನಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಓದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಅವುಗಳನ್ನು ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ('ವಚನ ಗಾಯನ' - Vachana singing).
ಗೇಯತೆ (Musicality): ವಚನಗಳ ಲಯಬದ್ಧ ಗದ್ಯವು ಅವುಗಳನ್ನು ಹಾಡಲು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು ಮುನ್ನ ನೀನೆಲ್ಲಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ?" ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿನ ಆರ್ತತೆ, "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆಯಯ್ಯಾ!" ಎಂಬ ಸಾಲಿನ ಶಾಂತತೆ, ಮತ್ತು "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ" ಎಂಬ ಉದ್ಗಾರದಲ್ಲಿನ ಉತ್ತುಂಗದ ಭಾವ - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಗಗಳು: ವಚನಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭೈರವಿ, ಕಲ್ಯಾಣಿ, ಮಧ್ಯಮಾವತಿ ಮುಂತಾದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಚನದ ಭಾವಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ, ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದ ಭೈರವಿ ಅಥವಾ ಭೂಪಾಳಿ ರಾಗಗಳು ಸೂಕ್ತವೆನಿಸಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಅರಿವಿನ ಉದಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತವೆ.
6. ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ (Metallurgy)
"ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ಎಂಬ ರೂಪಕವು ಅಂದಿನ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರದ (metallurgy) ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ, ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ, ಅದರ ಗುಣಗಳನ್ನು ಅರಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಚಿನ್ನದ 'ಬಣ್ಣ' ಅಥವಾ ಕಾಂತಿಯು ಅದರ ಶುದ್ಧತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಈ ರೂಪಕವನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ಅನುಭವವನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ದೈನಂದಿನ ಜ್ಞಾನದ ಚೌಕಟ್ಟಿಗೆ ತರುತ್ತಾಳೆ. ಆತ್ಮವು ಚಿನ್ನದಂತೆ ಶುದ್ಧವಾದಾಗ, ಅದರೊಳಗಿನ ದೈವಿಕ ಕಾಂತಿಯು ಸಹಜವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಸವಿದ್ಯೆಯನ್ನು (spiritual alchemy) ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
7. ನಂತರದ ಮಾನವತಾವಾದ (Posthumanism)
ನಂತರದ ಮಾನವತಾವಾದವು (Posthumanism) ಮಾನವ-ಕೇಂದ್ರಿತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವ, ಪ್ರಕೃತಿ, ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ನಡುವಿನ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಹಂಕಾರದ ವಿಸರ್ಜನೆ: "ಎನ್ನ ನಾನರಿಯದಂದು" ಎಂಬುದು ಮಾನವಕೇಂದ್ರಿತ, ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಈ ಸೀಮಿತ 'ನಾನು'ವನ್ನು ಮೀರಿ, ವಿಶಾಲವಾದ, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾದ ಚೈತನ್ಯದೊಂದಿಗೆ (ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ) ಒಂದಾಗುವುದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾನವನನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿ, ಅವನನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ನೋಡುವ ನಂತರದ-ಮಾನವತಾವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ.
ಮೈದಾಳಿದ ಅರಿವು: ದೇಹವನ್ನು (ಕಾಯ) ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ನೋಡುವುದು, ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು (ಚಿನ್ನ) ದೈವಿಕತೆಯ ರೂಪಕವಾಗಿ ಬಳಸುವುದು, ಮಾನವನ ಅರಿವು ಅವನ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ದೇಹದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ್ದು ಎಂಬ ನಂತರದ-ಮಾನವತಾವಾದಿ ನಿಲುವನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ.
VII. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಳವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Additional In-depth Analysis)
1. ಅನುಭಾವದ ವಿದ್ಯಮಾನಶಾಸ್ತ್ರ: "ಕಂಡೆ" ಎಂಬ ಅರಿವಿನ ರಚನೆ
ವಿದ್ಯಮಾನಶಾಸ್ತ್ರವು (Phenomenology) ಅನುಭವವನ್ನು ಅದು ಇದ್ದಂತೆಯೇ, ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವಗ್ರಹವಿಲ್ಲದೆ ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ವಚನವು ಅನುಭಾವದ ಒಂದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ವಿದ್ಯಮಾನಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕದ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ವಿಲಿಯಂ ಜೇಮ್ಸ್ ಅನುಭಾವಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾನೆ: ವಾಚಾಮಗೋಚರತೆ (Ineffability), ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕತೆ (Noetic Quality), ಅಲ್ಪಕಾಲಿಕತೆ (Transiency), ಮತ್ತು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆ (Passivity). ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಈ ನಾಲ್ಕೂ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ.
ವಾಚಾಮಗೋಚರತೆ (Ineffability): "ಎನ್ನೊಳಗೆ ಇನಿತಿರ್ದು ಮೈದೋರದ ಭೇದವ" ಎಂಬ ಸಾಲು ಈ ಅನುಭವವನ್ನು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಡುವ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಭೇದ, ಆ ರಹಸ್ಯವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾಷೆಗೆ ನಿಲುಕದ್ದು. ಅದನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಅಕ್ಕನಿಗೆ "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ಎಂಬ ರೂಪಕದ ಸಹಾಯ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕತೆ (Noetic Quality): ಅನುಭಾವವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಭಾವನೆಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಜ್ಞಾನದ ಸ್ಥಿತಿ. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ" ಎಂಬ ಘೋಷಣೆ ಇದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. 'ಕಂಡೆ' ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ನೋಡುವುದಲ್ಲ, 'ತಿಳಿದೆ', 'ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡೆ' ಎಂಬ ಜ್ಞಾನದ ನಿಶ್ಚಿತತೆ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ತರ್ಕದಿಂದ ಪಡೆದ ಜ್ಞಾನವಲ್ಲ, ನೇರ ಅನುಭವದಿಂದ ಬಂದ ಅರಿವು.
ಅಲ್ಪಕಾಲಿಕತೆ (Transiency): ವಚನವು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ಷಣದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಅರಿವಿನ ಕ್ಷಣವು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಉಳಿಯದಿದ್ದರೂ, ಅದು ಸಾಧಕನ ಜೀವನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನೇ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ.
ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆ (Passivity): ಈ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಕ್ಕನು ಸಾಧಿಸಿ 'ಪಡೆದಿದ್ದಲ್ಲ', ಅದು ಅವಳಿಗೆ 'ದೊರೆತದ್ದು'. ದೈವವೇ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅವಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ" ಎನ್ನುವುದು, ಆ ರಹಸ್ಯವು ದೈವದ ಕಡೆಯಿಂದಲೇ ಬಯಲಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗೆ, ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಅನುಭವದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಅನುಭವದ ರಚನೆಯನ್ನೇ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಡುವ ಒಂದು ವಿದ್ಯಮಾನಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.
2. ತುಲನಾತ್ಮಕ ಅನುಭಾವ: ಐಕ್ಯ, ಫನಾ ಮತ್ತು ಸಟೋರಿ
ಅಕ್ಕನ ಐಕ್ಯದ ಅನುಭವವನ್ನು ಇತರ ಜಾಗತಿಕ ಅನುಭಾವಿ ಪರಂಪರೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ, ಮಾನವನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನ್ವೇಷಣೆಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕತೆ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ.
ವೀರಶೈವ 'ಐಕ್ಯ' ಮತ್ತು ಸೂಫಿ 'ಫನಾ/ಬಕಾ': ವೀರಶೈವದ 'ಐಕ್ಯ' (aikya) ಎಂದರೆ ಅಂಗವು (ಜೀವಾತ್ಮ) ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ (ಪರಮಾತ್ಮ) ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಒಂದಾಗುವುದು. ಸೂಫಿ ಪಂಥದಲ್ಲಿ 'ಫನಾ' (fana) ಎಂದರೆ 'ಅಳಿವು' ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರದ ವಿನಾಶ. ಇದು ಐಕ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮೀಪವೆನಿಸಿದರೂ, ಸೂಫಿ ಪಥದಲ್ಲಿ 'ಫನಾ'ದ (fana) ನಂತರ 'ಬಕಾ' (baqa/subsistence) ಎಂಬ ಹಂತವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ತನ್ನ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಅಳಿಸಿಕೊಂಡು, ದೈವದಲ್ಲಿ ನೆಲೆನಿಂತು, ಮತ್ತೆ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತಾನೆ. ಅಕ್ಕನ ವಚನವು 'ಐಕ್ಯ'ದ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು, ಅಂದರೆ ಅಂತಿಮ ಲೀನವನ್ನು ಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ. ಫನಾದಲ್ಲಿ ಅಳಿದು ಬಕಾದಲ್ಲಿ ಮರಳುವ ದ್ವಂದ್ವ ಕ್ರಿಯೆಗಿಂತ, ಐಕ್ಯವು ಅಂತಿಮ ಅದ್ವೈತದ ಸ್ಥಿತಿ. ಫನಾ ಎನ್ನುವುದು ದೇವರಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಾದರೆ, ಐಕ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ತನ್ನಲ್ಲೇ ದೇವರನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದು.
ಶರಣರ 'ಅನುಭವ' ಮತ್ತು ಝೆನ್ 'ಸಟೋರಿ': ಶರಣರ 'ಅನುಭವ' (anubhava) ನೇರ, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಲ್ಲದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ. ಝೆನ್ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದ 'ಸಟೋರಿ' (satori) ಕೂಡ ಹಠಾತ್ ಜ್ಞಾನೋದಯದ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ತರ್ಕ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯ ಮೂಲಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಅಕ್ಕನ "ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ!" ಎಂಬ ಉದ್ಗಾರವು ಸಟೋರಿಯ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನಾಶೀಲ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮುಖ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ, ಶರಣರ ಅನುಭವವು ಭಕ್ತಿಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, 'ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂಬ ವೈಯಕ್ತಿಕ ದೇವರೊಂದಿಗಿನ ಪ್ರೇಮದ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಝೆನ್ ಸಟೋರಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿರ್ವೈಯಕ್ತಿಕ (impersonal) ಮತ್ತು ನಿರಾಕಾರ ಸತ್ಯದ ಅರಿವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಮತ್ತು ತೆರೆಸಾ ಆಫ್ ಅವಿಲಾ: ಸ್ಪೇನ್‌ನ ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ ಅನುಭಾವಿ ತೆರೆಸಾ ಆಫ್ ಅವಿಲಾ, ತನ್ನ "ಆಂತರಿಕ ದುರ್ಗ" (The Interior Castle) ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆತ್ಮದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣವನ್ನು ಏಳು ಹಂತಗಳಾಗಿ (mansion) ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅಕ್ಕನ ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ಮಾರ್ಗವೂ ಇಂತಹದ್ದೇ ಒಂದು ಹಂತಗಳ ಪಯಣ. ತೆರೆಸಾ ವಿವರಿಸುವ ಅಂತಿಮ ಹಂತವಾದ 'ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿವಾಹ' (Spiritual Marriage), ಅಕ್ಕನ 'ಶರಣಸತಿ-ಲಿಂಗಪತಿ' ಭಾವದ ಐಕ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ. ಇಬ್ಬರೂ ಮಹಿಳಾ ಅನುಭಾವಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ದೈವವನ್ನು ಪತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡು, ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅಕ್ಕನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚು ನೇರ, ಬಂಡಾಯಯುತ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸುವಂತಹದ್ದಾಗಿದ್ದರೆ, ತೆರೆಸಾ ತನ್ನ ಸುಧಾರಣಾವಾದಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಚರ್ಚ್‌ನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಳಗೆಯೇ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದಳು.
3. ಅನುಭಾವದ ರಾಜಕಾರಣ: "ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆ" ಎಂಬ ಪ್ರತಿರೋಧ
ಅಕ್ಕನ "ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆ ಅಯ್ಯಾ" ಎಂಬ ಸರಳ ಘೋಷಣೆಯು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅಧಿಕಾರ ರಾಜಕಾರಣದ (power politics) ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆದರೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ದಾಳಿಯಾಗಿದೆ.
ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರದ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣ: ದೈವವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ ಎಂದಾದರೆ, ದೇವರಿಗೂ ಮನುಷ್ಯನಿಗೂ ನಡುವೆ ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಯ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ವೇದ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಯಜ್ಞ, ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳಂತಹ ಸ್ಥಾಪಿತ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಇದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಜ್ಞಾನವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಬಲ್ಲ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ, ಅದು ಕನ್ನಡದ ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಸತ್ಯ ಎಂಬುದು ಶರಣರ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು. ಈ ವಚನವು ಆ ನಿಲುವಿನ ತಾತ್ವಿಕ ಸಮರ್ಥನೆಯಾಗಿದೆ.
ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರದ ಸವಾಲು: ಅಕ್ಕನು ಲೌಕಿಕ ರಾಜನಾದ ಕೌಶಿಕನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ಅಲೌಕಿಕ ರಾಜನಾದ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನು ತನ್ನ 'ಪತಿ' ಎಂದು ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು. "ಎನ್ನೊಳಗಿರ್ದೆ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಆಕೆಯ ನಿಷ್ಠೆಯು ಯಾವುದೇ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ರಾಜನಿಗಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತನ್ನೊಳಗಿನ ಪರಮ ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೇರಿದ್ದು ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ರಾಜನ ಆಜ್ಞೆಗಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನಿಲುವು. ಅನುಭಾವವು ಇಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಮೋಚನೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರತಿರೋಧದ ಒಂದು ರೂಪವೂ ಆಗಿದೆ.
4. ಅರಿವಿನ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ: ಅನುಭವವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ರೂಪಕಗಳು
ಜಾರ್ಜ್ ಲೇಕಾಫ್ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕ್ ಜಾನ್ಸನ್‌ರ ಪರಿಕಲ್ಪನಾ ರೂಪಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ (Conceptual Metaphor Theory) ಪ್ರಕಾರ, ನಾವು ಅಮೂರ್ತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಮೂರ್ತ ಅನುಭವಗಳ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ.
ದೈವವು ಒಂದು ವಸ್ತು (DIVINITY IS A SUBSTANCE): "ಚಿನ್ನ" ಎಂಬ ರೂಪಕವು, ಅಮೂರ್ತವಾದ ದೈವವನ್ನು ಒಂದು ಮೂರ್ತ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನದ ಗುಣಗಳಾದ ಶುದ್ಧತೆ, ಮೌಲ್ಯ, ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತತೆಯನ್ನು ದೈವಕ್ಕೆ ಆರೋಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. "ಬಣ್ಣ" (ಕಾಂತಿ) ಅದರ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಗುಣವಾದಂತೆ, ಶಕ್ತಿಯು ಶಿವನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಗುಣ ಎಂಬ ಶಕ್ತಿವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತದ ತತ್ವವನ್ನು ಈ ರೂಪಕವು ಅರಿವಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಆತ್ಮ ಒಂದು ಪಾತ್ರೆ (THE SELF IS A CONTAINER): "ಎನ್ನೊಳಗೆ" (ನನ್ನ ಒಳಗೆ) ಎಂಬ ಪದಪ್ರಯೋಗವು ಆತ್ಮವನ್ನು ಒಂದು ಪಾತ್ರೆಯಾಗಿ ಮತ್ತು ದೈವವನ್ನು ಅದರೊಳಗಿನ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ 'ಒಳ-ಹೊರಗು' ಎಂಬ ದೈಹಿಕ ಅನುಭವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, 'ಅಂತರ್ಗತ' (immanence) ಎಂಬ ಗಹನವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ನಾವು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಅರಿವು ನೋಡುವುದು (KNOWLEDGE IS SEEING): ವಚನದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಾದ "ಕಂಡೆ ಕಾಣಾ" (ನಾನು ಕಂಡೆ, ನೋಡು!) ಎಂಬಲ್ಲಿ ಈ ರೂಪಕವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. 'ನೋಡುವುದು' ಎಂಬ ದೈಹಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ 'ಅರಿಯುವುದು' ಎಂಬ ಮಾನಸಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಜ್ಞಾನದ ನೇರ, ನಿಶ್ಚಿತ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ರೂಪಕಗಳು ಕೇವಲ ಕಾವ್ಯದ ಅಲಂಕಾರಗಳಲ್ಲ. ಅವು ಅಕ್ಕನ ಅನುಭಾವವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನಮಗೆ ಸಂವಹನ ಮಾಡುವ ಅರಿವಿನ ಸಾಧನಗಳಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಿಲ್ಲದೆ, ಆ ಅನುಭವವು ಬಹುಶಃ ವಾಚಾಮಗೋಚರವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದುಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು.
ಉಪಸಂಹಾರ
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ "ಚಿನ್ನದೊಳಗಣ ಬಣ್ಣದಂತೆ" ವಚನವು, ಅದರ ಸರಳತೆಯಲ್ಲೇ ಅಸಾಧಾರಣವಾದ ಆಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ದಾರ್ಶನಿಕ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆ. ಈ ಸಮಗ್ರ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದಂತೆ, ಐತಿಹಾಸಿಕ, ಭಾಷಿಕ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಈ ವಚನವು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಯಾಗಿ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವದ ಉತ್ತುಂಗದ ದಾಖಲೆಯಾಗಿ, ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಪ್ರತಿರೋಧದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ, ಮತ್ತು ಮಾನವನ ಅರಿವಿನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಶೋಧಿಸುವ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾಂತಿಯ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧದ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನ ನಡುವಿನ ಅದ್ವೈತವನ್ನು, ಶಿವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ ತತ್ವವನ್ನು, ಮತ್ತು ತನ್ನೊಳಗಿನ ದೈವಿಕತೆಯ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಚನವು, ಶತಮಾನಗಳ ನಂತರವೂ, ನಮ್ಮನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಚ್ಚುವ, ಎಂದಿಗೂ ಬತ್ತದ ಚಿಲುಮೆಯಾಗಿದೆ.
ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಲ್ಲ:
ಕಾಮೆಂಟ್‌ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿ