Listen to summary
ಅಕ್ಕ_ವಚನ_99
೧. ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದ (Literal Translation)
೨. ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅನುವಾದ (Poetic Translation)
೩. ಅನುಭಾವಪೂರ್ಣ ಕಾವ್ಯಾನುವಾದ (Mystical Poetic Translation)
೩. Foreignized Translation
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಅನುಭಾವದ ಅನಾವರಣ: "ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ" ವಚನದ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಪೀಠಿಕೆ: ಅಕ್ಕನ ಅಂತರಂಗದ ಅನಾವರಣ ಮತ್ತು ವರದಿಯ ಭೂಮಿಕೆ
12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು (Sharana movement) ಭಾರತದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಜ್ವಲ ಅಧ್ಯಾಯ. ಈ ಚಳುವಳಿಯ ಗರ್ಭದಿಂದ ಉದಿಸಿದ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಅನುಭಾವದ (mystical experience) ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ದನಿಯಾಗಿ, ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಯ ಕೈಪಿಡಿಯಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪರಂಪರೆಯ ಮುಕುಟಮಣಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು, ತಮ್ಮ ತೀವ್ರ ವೈರಾಗ್ಯ (renunciation), ಅನನ್ಯ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವದ ಉತ್ತುಂಗದಿಂದಾಗಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ವಚನಗಳು ಪ್ರೇಮ, ವಿರಹ, ಶರಣಾಗತಿ ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತಾನುಭವದ (non-dual experience) ಸಂಕೀರ್ಣ ಭಾವಗಳನ್ನು ಸರಳವಾದರೂ ಸಶಕ್ತವಾದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಆಯ್ದುಕೊಂಡಿರುವ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಚನವು ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಘಟ್ಟವನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ:
ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ, ಎನ್ನ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಭುವಿನ ಧರ್ಮ, ಎನ್ನ ಪರಿಣಾಮ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ.
ಈ ಮೂವರು ಒಂದೊಂದ ಕೊಟ್ಟೊಡೆನಗೆ ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು.
ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ.
ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನದೇವರ ನೆನಹಿನಲ್ಲಿ. ನಿಮ್ಮ ಕರುಣದ ಕಂದನಾಗಿದ್ದೆ ಕಾಣಾ ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ.
ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಇದು ಮೂವರು ಮಹಾಶರಣರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕೃತಜ್ಞತಾ ಸ್ತೋತ್ರದಂತೆ ಕಂಡರೂ, ಇದರ ಆಳದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಕ್ಷೆಯೇ ಅಡಗಿದೆ. ಈ ವಚನವು ಕಲ್ಯಾಣದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ (Anubhava Mantapa), ಅಂದಿನ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅನುಭಾವಿಗಳೆದುರು ತನ್ನ ಜ್ಞಾನ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈರಾಗ್ಯವನ್ನು ಒರೆಗೆ ಹಚ್ಚಿ, ಅವರಿಂದ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದು, ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಸ್ಥಿತಿಯ (state of perfection) ಒಂದು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಮತ್ತು ಸಶಕ್ತ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಕವಿತೆಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆತ್ಮಕಥನದ ಸಾರ.
ಈ ವರದಿಯು, ಬಳಕೆದಾರರು ಒದಗಿಸಿದ ವಿಸ್ತೃತ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಈ ವಚನವನ್ನು ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ವಿದ್ಯಮಾನವಾಗಿ (holistic phenomenon) ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಪಠ್ಯವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದರ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ, ಭಾಷಿಕ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ, ತಾತ್ವಿಕ, ಯೌಗಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಮಾನವೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಶೋಧಿಸಲಾಗುವುದು. ವರದಿಯು ಮೂಲಭೂತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಿ, ನ್ಯೂರೋಥಿಯಾಲಜಿ (Neurotheology), ಟ್ರಾಮಾ ಅಧ್ಯಯನದಂತಹ (Trauma Studies) ನವೀನ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಮುಂದುವರಿದು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅನುವಾದಗಳೊಂದಿಗೆ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನ ಅಂತರಂಗದ ಅನಾವರಣವನ್ನು ಬಹುಮುಖಿಯಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಭಾಗ ೧: ಮೂಲಭೂತ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಚೌಕಟ್ಟು (Fundamental Analytical Framework)
ಈ ವಿಭಾಗವು ವಚನವನ್ನು ಅದರ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳಾದ ಸಂದರ್ಭ, ಭಾಷೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ತತ್ವ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ.
೧. ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Contextual Analysis): ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ
ಯಾವುದೇ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಯ ಆಳವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಅದರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಈ ವಚನವು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ನಾಟಕೀಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ. ಅದುವೇ, ಲೌಕಿಕ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತ್ಯಜಿಸಿ, ಕಲ್ಯಾಣದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಘಟ್ಟ.
ಪಾಠಾಂತರಗಳು ಮತ್ತು ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ
ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಮೌಖಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ, ಪಾಠಾಂತರಗಳು (textual variations) ಸಹಜ. ಆದರೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ ವಚನದ ಗಮನಾರ್ಹ ಪಾಠಾಂತರಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಇದು ಅದರ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು "ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆ"ಯ (Shunya Sampadane) ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ, ಇದು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರದಲ್ಲಿ, ಶರಣರ ವಚನಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ನಾಟಕೀಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಸಂಪಾದನಾ ಕೃತಿ. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವನ್ನು ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಇತರ ಶರಣರು ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸುವ ತಾತ್ವಿಕ ಚರ್ಚೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮರೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಸುದೀರ್ಘ ಸಂವಾದಕ್ಕೆ "ಮಹಾದೇವಿಯಕ್ಕಗಳ ಸಂಪಾದನೆ" ಎಂಬ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನೇ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಚನವು ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆಯ ಸಂವಾದದ ಭಾಗವಾಗಿ ನೇರವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಗೊಂಡಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಲ್ಲಮ ಮತ್ತು ಇತರ ಶರಣರ ನಡುವಿನ ತಾತ್ವಿಕ ಸಂವಾದವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ವಚನವು ಆ ಸಂವಾದದ ನಂತರದ ಫಲಿತಾಂಶ. ಇದು ಅಕ್ಕನು ಆ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣಳಾಗಿ, ಶರಣ ಸಮುದಾಯದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ, ಕೃತಜ್ಞತೆ ಮತ್ತು ನಿರಾಳತೆಯಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಇದು ಸಂವಾದದ ಭಾಗವಾಗಿ ದಾಖಲಾಗದೆ, ಅಕ್ಕನ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಚನವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.
ವಚನದ ಉಗಮ: ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಸಂವಾದದ ಪರಿಣಾಮ
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಘಟ್ಟವೆಂದರೆ, ಉಡುತಡಿಯ ಅರಸ ಕೌಶಿಕನೊಂದಿಗಿನ ಲೌಕಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಡಿದುಕೊಂಡು, ದಿಗಂಬರಳಾಗಿ, ಕೇವಲ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನೇ ತನ್ನ ಪತಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪಕ್ಕೆ (Anubhava Mantapa) ಪಯಣ ಬೆಳೆಸಿದ್ದು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಅಂದಿನ ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿಂತಕರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಸ್ವಾಗತ ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.
ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಶೂನ್ಯಪೀಠಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ (head of the Shunya Peetha) ಪರಮ ಜ್ಞಾನಿ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು, ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು, ವೈರಾಗ್ಯದ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಆಳವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿಣವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನೇ ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ. "ತುಂಬು ಯೌವನದ ಸತಿ ನೀನು ಇತ್ತಲೇಕೆ ಬಂದೆಯವ್ವ?", "ನಿನ್ನ ಪತಿಯ ಹೆಸರ ಹೇಳಿದರೆ ಬಂದು ಕುಳ್ಳಿರು, ಅಲ್ಲವಾದರೆ ತೆರಳು ತಾಯೆ", "ಸೀರೆಯನ್ನಳಿದು ಕೂದಲನ್ನೇಕೆ ಮರೆಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವೆ?" ಎಂಬಂತಹ ನಿಷ್ಠುರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಮರು ಆಕೆಯ ಅಂತರಂಗವನ್ನು ಕೆದಕುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಂವಾದವು ಕೇವಲ ಪರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿರದೆ, ಅಕ್ಕನ ಅಸಾಧಾರಣ ಅನುಭಾವಿಕ ನಿಲುವನ್ನು, ಆಕೆಯ ಅಚಲವಾದ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಇಡೀ ಶರಣ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಲೋಕಕ್ಕೆ ಪ್ರಕಟಪಡಿಸುವ ಒಂದು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ನಾಟಕೀಯ ತಂತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ವತಃ ಅಲ್ಲಮರೇ ನಂತರ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ಅನುಭಾವದ ಆಳದಿಂದ, ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆರ್ದ್ರತೆಯಿಂದ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗೂ ಉತ್ತರಿಸಿ, ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ಉತ್ತರಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಂತೃಪ್ತರಾದ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಬಸವಣ್ಣ, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧರಾಮರಂತಹ ಮಹಾಶರಣರು, ಆಕೆಯನ್ನು 'ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಅಕ್ಕ' ಎಂದು ಹೃದಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಆಕೆಯ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿರತಿಯನ್ನು "ತಾಯೇ ನಿನ್ನ ಜ್ಞಾನ ಘನ, ನಿನ್ನ ವಿರತಿ ಘನ, ನೀನು ವೈರಾಗ್ಯ ನಿಧಿ" ಎಂದು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಈ ವಚನವು ಈ ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಯ ತಾರ್ಕಿಕ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಆ ಕಠಿಣ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ನಂತರ, ಮಹಾನ್ ಅನುಭಾವಿಗಳಿಂದ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ನಂತರ, ಅಕ್ಕನ ಮನದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ ಭಾವಗಳ ಸಾರ.
ವಚನವು 'ದೃಢೀಕರಣದ ನಿಟ್ಟುಸಿರು' (A Sigh of Validation)
ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೇವಲ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ನೋಡುವುದು ಅಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು 'ಪರೀಕ್ಷೋತ್ತೀರ್ಣತಾ ಘೋಷಣೆ' ಮತ್ತು 'ದೃಢೀಕರಣದ ನಿಟ್ಟುಸಿರು' (A Sigh of Validation). ಅಕ್ಕನು "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳುವುದು, ಕೇವಲ ಲೌಕಿಕ ಬಂಧನಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಳಾದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಂತಹ ಅಂದಿನ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪೀಠದಿಂದ ತನ್ನ ಸಾಧನೆಯ ಮಾರ್ಗವು ಸರಿ ಎಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮನ್ನಣೆ (validation) ಮತ್ತು ಅಂಗೀಕಾರ (acceptance) ಪಡೆದ ನಂತರದ ಮಾನಸಿಕ ನಿರಾಳತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಾಂತತೆಯನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ವಚನದ ಹಿಂದಿನ ತಾರ್ಕಿಕ ಸರಪಳಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಗುರುತಿಸಬಹುದು:
ಆಗಮನ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆ (Arrival and Test): ಅಕ್ಕ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾಳೆ, ಆದರೆ ಅವಳ ಪ್ರವೇಶವು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳಿಂದ ತಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟು, ಕಠಿಣ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಅವಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೀತಿಯ 'ಜಂಜಡ' ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿರಬಹುದು.
ಜ್ಞಾನ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಅಂಗೀಕಾರ (Demonstration and Acceptance): ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ಅನುಭಾವದ ಆಳದಿಂದ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗೂ ಉತ್ತರಿಸಿ, ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಶರಣ ಸಮುದಾಯವು ಅವಳನ್ನು 'ಅಕ್ಕ' ಎಂದು ಗೌರವದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೃತಜ್ಞತೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆ (Gratitude and Surrender): ಈ ಅಂಗೀಕಾರದ ನಂತರ, ಅಕ್ಕನು ತಾನು ಪಡೆದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು (ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮ) ಗುರುತಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಸಂಪತ್ತು ತನಗೆ ಮೂವರು ಮಹಾಶರಣರ 'ಧರ್ಮ'ದಿಂದ (ಅವರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಂದ) ಲಭಿಸಿದ್ದು ಎಂದು ವಿನಯದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.
ವಿಮೋಚನೆ (Liberation): ಈ ಮೂರು ಭಾವಗಳನ್ನು (ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮ) ತನ್ನದೆಂದು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಮತತ್ವವಾದ 'ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ'ನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದಾಗ, ಆಕೆ ಆ ಸಾಧನಾ ಮಾರ್ಗದ ಹಂತಗಳಿಂದಲೂ ಪಾರಾಗಿ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ 'ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ' ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಶ್ಚಿಂತೆಯ, ಅಹಂ-ರಹಿತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಚನವು ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸಾರಾಂಶವಾಗಿದೆ.
೨. ಭಾಷಿಕ ಆಯಾಮ (Linguistic Dimension): ಪದಗಳ ಹಿಂದಿನ ಪರಮಾರ್ಥ
ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶಕ್ತಿಯಿರುವುದು ಅದರ ಸರಳ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಈ ಸರಳತೆಯ ಹಿಂದೆ ಆಳವಾದ ತಾತ್ವಿಕ, ಯೌಗಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವಿಕ ಅರ್ಥಗಳು ಅಡಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದವೂ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಾತ್ವಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಪದ-ಹಾಗೂ-ಪದದ ಗ್ಲಾಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಲೆಕ್ಸಿಕಲ್ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್
ಈ ವಚನದ ಭಾಷಿಕ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅದರ ಪ್ರಮುಖ ಪದಗಳನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ, ನಿರುಕ್ತಿ, ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕವು ಈ ಬಹುಮುಖಿ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೋಷ್ಟಕ ೧: ಪದ-ಪ್ರಪಂಚದ ತಾತ್ವಿಕ ನಕ್ಷೆ (Lexical-Philosophical Map)
ಪದ (Word) | ಅಕ್ಷರಶಃ ಅರ್ಥ (Literal Meaning) | ನಿರುಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಧಾತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Etymology and Root Analysis) | ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಅರ್ಥ (Contextual Meaning) | ಅನುಭಾವಿಕ/ಯೌಗಿಕ/ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥ (Mystical/Yogic/Philosophical Meaning) | ಸಂಭಾವ್ಯ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಮಾನಾರ್ಥಕಗಳು (Possible English Equivalents) |
ಎನ್ನ | ನನ್ನ | ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ. 'ಏನ್' (ನಾನು) ಎಂಬ ಸರ್ವನಾಮದ ಷಷ್ಠಿ ವಿಭಕ್ತಿ ರೂಪ. | ನನ್ನ, ನನಗೆ ಸೇರಿದ. | 'ನಾನು' ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರದ, ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸೂಚಕ. | My, Mine |
ಭಕ್ತಿ | ಪ್ರೀತಿ, ಶ್ರದ್ಧೆ, ಸೇವೆ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಭಜ್' (ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳು, ಸೇರು, ಆರಾಧಿಸು) ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ. | ಬಸವಣ್ಣನವರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ, ಸಮಾಜಮುಖಿಯಾದ, ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾದ ಶ್ರದ್ಧೆ. | ದೇವರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲೀನವಾಗುವ, ಶರಣಾಗುವ ಭಾವ. ಇದು ಕೇವಲ ಪೂಜೆಯಲ್ಲ, 'ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರಿಗೆ ಲೇಸನ್ನು ಬಯಸುವ' ದಾಸೋಹ ಭಾವ. | Devotion, Faith, Love, Service, Piety |
ಬಸವಣ್ಣನ | ಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬುವರ | ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ. 'ಬಸವ' (ವೃಷಭ, ನಂದಿ) + 'ಅಣ್ಣ' (ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ). ಶಿವನ ವಾಹನವಾದ ನಂದಿಯ ಸಂಕೇತ. | 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, ಅನುಭಾವಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಸ್ಥಾಪಕ. | ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗದ ಆಚಾರ್ಯ, ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ದಾಸೋಹ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರವರ್ತಕ, ಭಕ್ತಸ್ಥಲದ ಮೂರ್ತರೂಪ. | Of Basavanna |
ಧರ್ಮ | ಕರ್ತವ್ಯ, ನೀತಿ, ಸ್ವಭಾವ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಧೃ' (ಧರಿಸು, ಆಧಾರ ನೀಡು) ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ. 'ಧಾರಣಾತ್ ಧರ್ಮ ಇತ್ಯಾಹುಃ'. | ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೀವನ ವಿಧಾನ, ಅವರ ತತ್ವ, ಅವರು ತೋರಿದ ದಾರಿ. | ಕೇವಲ ಮತವಲ್ಲ, ಇದೊಂದು ಜೀವನವಿಧಾನ (way of life). ಇಲ್ಲಿ, ಬಸವಣ್ಣನವರ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣ, ಸಮಾಜಮುಖಿ ಜೀವನ ಕ್ರಮವೇ ಒಂದು 'ಧರ್ಮ'. | Law, Principle, Righteousness, Way of life, Intrinsic nature |
ಜ್ಞಾನ | ತಿಳುವಳಿಕೆ, ಅರಿವು | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಜ್ಞಾ' (ತಿಳಿ, ಅರಿ) ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ. | ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಪರಮಸತ್ಯದ ಅರಿವು, ಅದ್ವೈತದ ಅನುಭವ. | ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧಿಕ ತಿಳುವಳಿಕೆಯಲ್ಲ; ಅನುಭಾವದಿಂದಾಗುವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ. 'ತಾನು' ಮತ್ತು 'ಪರಮಾತ್ಮ' ಬೇರಲ್ಲ ಎಂಬ ಅದ್ವೈತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಅರಿವು. | Knowledge, Wisdom, Gnosis, Realization |
ಪ್ರಭುವಿನ | ಪ್ರಭು ಎಂಬುವರ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಪ್ರ' (ಮುಂದೆ) + 'ಭೂ' (ಆಗು, ಇರು). ಒಡೆಯ, ಶ್ರೇಷ್ಠ. | ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುದೇವರ. ಅವರು ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಶೂನ್ಯಪೀಠಾಧ್ಯಕ್ಷರು, ಪರಮಜ್ಞಾನಿ. | ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗದ ಆಚಾರ್ಯ, ಶರಣಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯಸ್ಥಲದ ಸಾಕಾರರೂಪ. | Of Prabhu (the Master/Lord) |
ಪರಿಣಾಮ | ಫಲಿತಾಂಶ, ರೂಪಾಂತರ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಪರಿ' (ಸುತ್ತಲೂ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ) + 'ನಮ್' (ಬಾಗು). | ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪರಿಪಕ್ವತೆ, ಸ್ಥಿರಗೊಂಡ ಅನುಭವ. | ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ಆಂತರಿಕ ರೂಪಾಂತರ, ಪರಿಪಕ್ವತೆ. ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ಹೊಂದುವ ಸ್ಥಿತಿ. | Consequence, Result, Transformation, Fruition, Maturity |
ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನ | ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬುವರ | 'ಚೆನ್ನ' (ಸುಂದರ) + 'ಬಸವಣ್ಣ'. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸೋದರಳಿಯ, ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ನಿರೂಪಕ. | ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಎಂದು ಖ್ಯಾತರಾದ, ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರಿದ ಗುರು. | ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಿ, ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಪರಿಪಕ್ವಗೊಳಿಸುವ 'ಪರಿಣಾಮ'ದ ಮಾರ್ಗದ ಆಚಾರ್ಯ. | Of Channabasavanna |
ಭಾವ | ಸ್ಥಿತಿ, ಅಸ್ತಿತ್ವ, ಮನಃಸ್ಥಿತಿ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಭೂ' (ಆಗು, ಇರು) ಧಾತುವಿನಿಂದ. | ಮೂರು ಬಗೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಅಥವಾ ಅನುಭವದ ಪ್ರಕಾರಗಳು. | ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ತರಗಳು: ಭಕ್ತಿಯ ಭಾವ, ಜ್ಞಾನದ ಭಾವ, ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮದ ಭಾವ. | State of being, Emotion, Feeling, Mode of existence |
ಸಮರ್ಪಿಸಿದ | ಅರ್ಪಿಸಿದ, ಒಪ್ಪಿಸಿದ | ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಸಮ್' (ಚೆನ್ನಾಗಿ) + 'ಅರ್ಪಿಸು' (ಕೊಡು). | ತಾನು ಪಡೆದ ಮೂರು ಭಾವಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ. | 'ನನ್ನದು' ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಸಾಧನೆಯ ಫಲವನ್ನು ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ದಾಸೋಹ ಕ್ರಿಯೆ. | Having offered, Surrendered, Dedicated |
ಜಂಜಡ | ತೊಂದರೆ, ಗೊಂದಲ, ಚಿಂತೆ | ದೇಶ್ಯ ಪದ. | ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಆಂತರಿಕ ಅಥವಾ ಬಾಹ್ಯ ತಳಮಳ, ಆತಂಕ. | ಅಹಂಕಾರ, ದ್ವಂದ್ವ, ಸಂಶಯ, ಭಯಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಮನಸ್ಸಿನ ಅಶಾಂತಿ. ಸಾಧನೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿನ ಅಸ್ಥಿರತೆ. | Anxiety, Turmoil, Entanglement, Trouble, Worry |
ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ | ಚೆನ್ನ (ಸುಂದರ) ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ (ದೇವರು) | ಕನ್ನಡ/ಸಂಸ್ಕೃತ. 'ಚೆನ್ನ' (ಕನ್ನಡ: ಸುಂದರ) + 'ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ'. 'ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಪದದ ನಿರುಕ್ತಿ: 'ಮಲೆ' (ಬೆಟ್ಟ) + 'ಕೆ' (ಗೆ) + 'ಅರಸನ್' (ರಾಜ) > ಮಲೆಕರಸನ್ > ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ. ಬೆಟ್ಟದ ಒಡೆಯ. [ಬಳಕೆದಾರರ ಸೂಚನೆ] | ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ವಚನಗಳ ಅಂಕಿತನಾಮ, ಆಕೆಯ ಇಷ್ಟದೈವ, ಆಕೆಯ ಪತಿ. | ಪರಮಶಿವ, ನಿರವಯಲು, ಶೂನ್ಯತತ್ವ. ಸಾಧಕಿಯ ಆತ್ಮವು ಲೀನವಾಗಬೇಕಾದ ಅಂತಿಮ ಗಮ್ಯ. ಸಹಸ್ರಾರ ಚಕ್ರವೆಂಬ 'ಮಲೆ'ಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ 'ಅರಸ'. | Chennamallikarjuna (Lord white as jasmine), The beautiful Lord of the hills |
ಕರುಣೆಯ ಕಂದ | ದಯೆಯ ಮಗು | 'ಕರುಣೆ' (ಸಂಸ್ಕೃತ) + 'ಕಂದ' (ಕನ್ನಡ). | ಶರಣರ ದಯೆ, ವಾತ್ಸಲ್ಯಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರಳಾದ ಶಿಶು. | ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೇ ದೊಡ್ಡವಳಾದರೂ, ಗುರುಗಳ ಮತ್ತು ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಮುಂದೆ ತಾನು ವಿನೀತ ಶಿಶು ಎಂಬ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವ. | Child of compassion/grace |
ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ | ಸಂಗನ ಬಸವಣ್ಣನೇ | 'ಸಂಗಮ' (ಕೂಡಲಸಂಗಮ) + 'ಬಸವಣ್ಣ'. ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಇತರ ಶರಣರು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಗೌರವಸೂಚಕ ಹೆಸರು. | ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರೀತಿಯ, ಗೌರವದ ಸಂಬೋಧನೆ. | ಕೇವಲ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲ, 'ಸಂಗ'ವನ್ನು (ಶರಣ ಸಮುದಾಯವನ್ನು) ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಿದ ನಾಯಕ. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ತಳಹದಿ ಹಾಕಿದ ಗುರು. | O Sanganabasavanna (Basavanna of the Sangama/Community) |
ನಿರುಕ್ತ ಮತ್ತು ಧಾತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಕನ್ನಡ ಮೂಲದ ಪದಗಳು
ಬಳಕೆದಾರರ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸೂಚನೆಯಂತೆ, ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ತಾತ್ವಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಪದಗಳ ಕನ್ನಡ ಮೂಲದ ನಿರುಕ್ತಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ: ಈ ಪದವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ 'ಮಲ್ಲಿಕಾ' (ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂವು) ಮತ್ತು 'ಅರ್ಜುನ' (ಬಿಳಿಯಾದ) ಪದಗಳ ಸಂಯೋಗವೆಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಕನ್ನಡದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಇದರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. 'ಮಲೆ' (ಬೆಟ್ಟ, ಪರ್ವತ) + 'ಕೆ' (ಚತುರ್ಥಿ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ 'ಗೆ'ಯ ಹಳೆಗನ್ನಡ ರೂಪ) + 'ಅರಸನ್' (ರಾಜ, ಒಡೆಯ) ಎಂಬ ಪದಗಳು ಸೇರಿ 'ಮಲೆಕೆ-ಅರಸನ್' > 'ಮಲೆಕರಸನ್' > 'ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂದಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ "ಬೆಟ್ಟಗಳ ಒಡೆಯ" ಅಥವಾ "ಪರ್ವತದ ರಾಜ". ಇದು ಶ್ರೀಶೈಲ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಸಿರುವ ದೇವತೆಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅನುಭಾವಿಕವಾಗಿ, 'ಮಲೆ' ಎಂಬುದು ಯೋಗ ಶರೀರದಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಸಹಸ್ರಾರ ಚಕ್ರವನ್ನು (Sahasrara Chakra) ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, 'ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂದರೆ ಸಹಸ್ರಾರವೆಂಬ ಶಿಖರದ ಮೇಲೆ ಅರಸನಂತೆ ವಿರಾಜಮಾನನಾಗಿರುವ ಪರಮಶಿವ ತತ್ವ.
ಕಾಯ: ಇದು 'ಕಾಯ್' ಎಂಬ ಅಚ್ಚಗನ್ನಡ ಧಾತುವಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. 'ಕಾಯ್' ಎಂದರೆ ಫಲಿಸು, ಮಾಗು, ಕಾಪಾಡು, ಬಿಸಿಯಾಗು ಎಂಬ ಹಲವು ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. 'ಕಾಯಿ' ಎಂದರೆ ಅಪಕ್ವವಾದ ಹಣ್ಣು. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, 'ಕಾಯ' ಎಂದರೆ ಕರ್ಮಫಲವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ, ಮಾಗಿ, ಪಕ್ವಗೊಂಡು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಇರುವ ಒಂದು ಸಾಧನ ಅಥವಾ 'ಕ್ಷೇತ್ರ'. ಇದು ಕೇವಲ ರಕ್ತಮಾಂಸಗಳ ತಡಿಕೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವಕ್ಕೆ ಆಶ್ರಯವಾದ, ಲಿಂಗಧಾರಣೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಪವಿತ್ರವಾದ 'ದೇಹ'. "ಕಾಯವೇ ಕೈಲಾಸ" (the body itself is Kailasa) ಎಂಬ ಶರಣರ ಉಕ್ತಿ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ.
ಮಾಯ: ಈ ಪದವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದರ ಮೂಲ ಕನ್ನಡದ 'ಮಾಯ್' ಅಥವಾ 'ಮಾಯ್ಸು' ಎಂಬ ಕ್ರಿಯಾಪದದಲ್ಲಿದೆ. 'ಮಾಯ್' ಎಂದರೆ ಮರೆಯಾಗು, ಕಾಣದಂತೆ ಹೋಗು, ಅಳಿ. 'ಗಾಯ ಮಾಯಿತು' (ಗಾಯ ವಾಸಿಯಾಯಿತು/ಕಾಣದಂತಾಯಿತು), 'ದೇವರು ಮಾಯವಾದನು' (ದೇವರು ಅದೃಶ್ಯನಾದನು) ಎಂಬ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಮೂಲದಿಂದ, 'ಮಾಯೆ' ಎಂದರೆ ಯಾವುದು ಸತ್ಯದಂತೆ ತೋರಿ, ಕ್ಷಣಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾಗುವುದೋ ಅದು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ 'ಅಸತ್ಯ' ಅಥವಾ 'ಭ್ರಮೆ' ಅಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಪರಮಸತ್ಯವನ್ನು ಮರೆಮಾಚುವ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಮುಸುಕಾಗಿರುವ ಒಂದು ಶಕ್ತಿ. ಇದು ತೋರಿಕೆಯ ವಾಸ್ತವ (apparent reality).
ಬಯಲು: ಇದು ಅಚ್ಚಗನ್ನಡದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಪದ. ಇದರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥ 'ತೆರೆದ ಸ್ಥಳ', 'ಖಾಲಿ ಜಾಗ' ಅಥವಾ 'ಆಕಾಶ'. ಆದರೆ ಶರಣರ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, 'ಬಯಲು' ಎಂದರೆ ಶೂನ್ಯತತ್ವ (principle of nothingness/void). ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ, ಯಾವುದೇ ಗುಣ, ರೂಪ, ನಾಮ, ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಲ್ಲದ ನಿರವಯ ಸ್ಥಿತಿ. ಇದು ಎಲ್ಲ ಸೃಷ್ಟಿಗೂ ಆಧಾರವಾದ, ಆದರೆ ತಾನು ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳದ ಪರಮ ವಾಸ್ತವ. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು ಹೇಳುವ "ಬಯಲು ಬಯಲನೇ ಬಿತ್ತಿ, ಬಯಲನೇ ಬೆಳೆದು, ಬಯಲನೇ ಉಂಡು, ಬಯಲಾಗಿ ಹೋದರು ಶರಣರು" ಎಂಬ ಮಾತು, ಸಾಧಕನ ಅಂತಿಮ ಗುರಿ ಈ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವುದೇ ಆಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಅನುವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಈ ವಚನವನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ 'ಧರ್ಮ', 'ಭಾವ', 'ಜಂಜಡ', 'ಪರಿಣಾಮ' ದಂತಹ ಪದಗಳನ್ನು, ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸುವುದು ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸ.
ಧರ್ಮ (Dharma): ಇದನ್ನು 'Religion' ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಿದರೆ ಅದರ ವಿಶಾಲ ಅರ್ಥ ಸಂಕುಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. 'Law', 'Principle', 'Righteousness', 'Way of life' ಎಂಬ ಪದಗಳು ಅದರ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತವೆಯಾದರೂ, 'ಬಸವಣ್ಣನ ಜೀವನ ವಿಧಾನ' ಎಂಬ ಸಮಗ್ರ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುವುದು ಕಷ್ಟ.
ಭಾವ (Bhava): 'Feeling' ಅಥವಾ 'Emotion' ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಿದರೆ ಅದು ಕೇವಲ ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ 'ಭಾವ' ಎಂದರೆ 'ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸ್ಥಿತಿ' (State of being). ಈ ತಾತ್ವಿಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯನ್ನು ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ ತರುವುದು ಕಷ್ಟ.
ಜಂಜಡ (Janjada): 'Anxiety', 'Worry', 'Trouble' ಎಂಬ ಪದಗಳು ಇದರ ಭಾಗಶಃ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ 'ಜಂಜಡ' ಪದವು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ, ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ಗೊಂದಲ, ತಳಮಳ ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 'Entanglement' ಅಥವಾ 'Turmoil' ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಮೀಪ ಬರಬಹುದು.
ಪರಿಣಾಮ (Parinama): 'Result' ಅಥವಾ 'Consequence' ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅನುವಾದ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ 'ಪರಿಪಕ್ವತೆ'ಯ (spiritual maturity/fruition) ಅರ್ಥವನ್ನು ಈ ಪದಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. 'Fruition' ಅಥವಾ 'Transformation' ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತವೆನಿಸಬಹುದು.
ಈ ಸವಾಲುಗಳು, ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಭಾಷೆಯು ಕೇವಲ ಸಂವಹನದ ಮಾಧ್ಯಮವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಅನುಭಾವದ ವಾಹಕ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ.
೩. ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಆಯಾಮ (Literary Dimension): ಅನುಭಾವದ ಕಾವ್ಯರೂಪ
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ವಚನಗಳು ತೀವ್ರವಾದ ಭಾವ ತರಂಗಗಳಿಗೆ, ಆರ್ದ್ರತೆಗೆ ಮತ್ತು ನೇರ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಹೆಸರಾಗಿವೆ. ಈ ವಚನವು ಆಕೆಯ ಇತರ ಶೃಂಗಾರ ಮತ್ತು ವಿರಹದ ವಚನಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಒಂದು ಪ್ರಶಾಂತವಾದ, ಕೃತಜ್ಞತಾಪೂರ್ವಕವಾದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ವಿಷಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಅಕ್ಕನ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಶೈಲಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ಕಟವಾದ ಭಾವಾವೇಶ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವದ ನೇರ ನಿರೂಪಣೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿನ ಶೈಲಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಯಮದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಾವದ ತೀವ್ರತೆಗಿಂತ, ಅನುಭವದ ಸಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನವಿದೆ. ವಚನದ ವಿಷಯವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ: ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಕಾರಣರಾದ ಮೂವರು ಗುರುಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿ, ಆ ಸಾಧನೆಯ ಫಲವನ್ನು ತನ್ನದೆಂದು ಭಾವಿಸದೆ, ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಅಹಂಕಾರ-ಮುಕ್ತವಾದ, ನಿಶ್ಚಿಂತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದು. ಇದರ ನಿರೂಪಣಾ ಕ್ರಮವು ಅತ್ಯಂತ ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿದೆ: ಕಾರಣ (ಮೂವರು ಕೊಟ್ಟ ಕೊಡುಗೆ), ಕಾರ್ಯ (ಮೂರು ಭಾವ ಉಂಟಾದದ್ದು), ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮ (ಸಮರ್ಪಣೆಯ ನಂತರ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿ).
ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಈ ವಚನವು ಸರಳವಾಗಿದ್ದರೂ, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ.
ರೂಪಕ (Metaphor): ವಚನದ ಕೇಂದ್ರ ರೂಪಕವೆಂದರೆ, ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮದಂತಹ ಅಮೂರ್ತ ತಾತ್ವಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಮೂವರು ಮಹಾನ್ ಗುರುಗಳಿಂದ 'ಕೊಡುಗೆ' ಅಥವಾ 'ಧರ್ಮ'ವಾಗಿ (ದಾನವಾಗಿ) ಪಡೆಯುವುದು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಭೌತಿಕ ಕೊಡುಗೆಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಈ ರೂಪಕವು, ಗುರುಕೃಪೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿಮೆ (Imagery): "ನಿಮ್ಮ ಕರುಣದ ಕಂದನಾಗಿದ್ದೆ" ಎಂಬ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಸಶಕ್ತ ಮತ್ತು ಆರ್ದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ:
ವಿನಯ: ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತಾನು ಎಷ್ಟೇ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿದ್ದರೂ, ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಮುಂದೆ ತಾನೊಬ್ಬ ಶಿಶು ಎಂಬ ಅಕ್ಕನ ಪರಮ ವಿನಯ.
ಶರಣಾಗತಿ: ಮಗುವು ತನ್ನ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಶರಣಾಗುವಂತೆ, ತಾನು ಶರಣರಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗಿದ್ದೇನೆಂಬ ಭಾವ.
ವಾತ್ಸಲ್ಯ: ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಶರಣರು, ಅದರಲ್ಲೂ ಬಸವಣ್ಣನವರು, ಆಕೆಯ ಮೇಲೆ ತೋರಿದ ತಾಯ್ತನದ ವಾತ್ಸಲ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾಳಜಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕೃತಜ್ಞತೆ.
ಧ್ವನಿ (Dhvani/Suggestion): ವಚನದ ತುಂಬೆಲ್ಲ 'ವಿನಯ', 'ಕೃತಜ್ಞತೆ' ಮತ್ತು 'ಶರಣಾಗತಿ'ಯ ಧ್ವನಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿದೆ. "ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು" ಎಂಬಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಯ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅದು ಗುರುಗಳಿಂದ 'ಕೊಟ್ಟದ್ದು' ಎಂಬ ವಿನೀತ ಭಾವವಿದೆ. "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" ಎಂಬ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಅಹಂ-ವಿಸರ್ಜನೆಯ (ego-dissolution) ಧ್ವನಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಸಾಧನೆಯನ್ನು ತನ್ನದೆಂದು ಭಾವಿಸುವುದೇ ಬಂಧನ, ಅದನ್ನು ಪರತತ್ವಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದೇ ಮುಕ್ತಿ ಎಂಬ ಶರಣ ತತ್ವ ಇಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿತವಾಗಿದೆ.
ಬೆಡಗು (Enigmatic Expression): ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ನೇರವಾದ, ಗೂಢವಾದ ಬೆಡಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಅಕ್ಕನ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ನೇರ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, "ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು" ಎಂಬ ಸಾಲು, ಆ ಮೂರು ಭಾವಗಳು ಯಾವುವು, ಅವುಗಳ ಸ್ವರೂಪವೇನು ಎಂದು ನೇರವಾಗಿ ಹೇಳದೆ, ಓದುಗನನ್ನು ಅಥವಾ ಕೇಳುಗನನ್ನು ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ತಾತ್ವಿಕ ಬೆಡಗನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.
ರಸ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Rasa Theory Analysis): ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ರಸ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಮೂಲಕ ಈ ವಚನವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದಾಗ, ಅದರ ಸೌಂದರ್ಯದ ಆಳವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವ (Permanent Mood): ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ದೇವತಾ-ವಿಷಯಕ 'ರತಿ' (ಪ್ರೀತಿ), ಇದು 'ಭಕ್ತಿ' (devotion) ರಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದು 'ಶಮ' ಅಥವಾ 'ನಿರ್ವೇದ' (ಲೌಕಿಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ವೈರಾಗ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಮಸತ್ಯದಲ್ಲಿನ ನೆಮ್ಮದಿ), ಇದು 'ಶಾಂತ' (peace) ರಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಭಾವ (Determinants): ಆಲಂಬನ ವಿಭಾವಗಳು (ರಸೋತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ) ಬಸವಣ್ಣ, ಪ್ರಭುದೇವ, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ. ಉದ್ದೀಪನ ವಿಭಾವಗಳು (ಭಾವವನ್ನು ತೀವ್ರಗೊಳಿಸುವ ಅಂಶಗಳು) ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಪವಿತ್ರ ವಾತಾವರಣ ಮತ್ತು ಶರಣರ ಕರುಣೆ.
ಅನುಭಾವ (Consequents): ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವದ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳೇ ಅನುಭಾವಗಳು. ಇಲ್ಲಿ, ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು, ವಿನಯದಿಂದ ಮಾತನಾಡುವುದು, ಮತ್ತು ತನ್ನದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸಮರ್ಪಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ ಅನುಭಾವಗಳಾಗಿವೆ.
ಸಂಚಾರಿ/ವ್ಯಭಿಚಾರಿ ಭಾವಗಳು (Transitory Moods): ಇವು ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವವನ್ನು ಪೋಷಿಸಿ ಮಾಯವಾಗುವ ಕ್ಷಣಿಕ ಭಾವಗಳು. 'ಧೃತಿ' (ಧೈರ್ಯ, ಸ್ಥಿರತೆ), 'ಹರ್ಷ' (ಸಂತೋಷ), 'ಮತಿ' (ತಿಳುವಳಿಕೆ), ಮತ್ತು 'ಸ್ಮೃತಿ' (ನೆನಪು) ಮುಂತಾದ ಸಂಚಾರಿ ಭಾವಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಾಂತ ರಸಗಳನ್ನು ಪುಷ್ಟೀಕರಿಸುತ್ತವೆ.
ರಸ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ (Aesthetic Experience): ಈ ಎಲ್ಲ ಭಾವಗಳ ಸಂಯೋಗದಿಂದ, ಓದುಗನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಹೃದಯನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಾಂತ ರಸಗಳ ಪರಿಪಾಕವಾಗುತ್ತದೆ. "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಸಾಲನ್ನು ತಲುಪುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ, ಸಾಧಕಿಯು ಅನುಭವಿಸುವ ಪರಮಶಾಂತಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸಹೃದಯನೂ ಅನುಭಾವಿಕವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಮೌಖಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯ
ವಚನಗಳು ಮೂಲತಃ ಹಾಡಲು ಅಥವಾ ಲಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಪಠಿಸಲು ರಚಿತವಾದವು. ಅವು 'ಹಾಡಿದರೆ ಹಾಡಾಗುವ, ಓದಿದರೆ ಗದ್ಯವಾಗುವ' ವಿಶಿಷ್ಟ ರಚನೆಗಳು. ಈ ವಚನವೂ ಸಹ ತನ್ನ ಆಂತರಿಕ ಲಯದಿಂದಾಗಿ ಗೇಯತೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸರಳ ಮತ್ತು ಪುನರಾವರ್ತಿತ ರಚನೆ ("ಎನ್ನ... ಧರ್ಮ") ಇದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಹಾಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. "ಕಾಣಾ ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ" ಎಂಬ ಸಂಬೋಧನೆಯು ವಚನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ, ಮೌಖಿಕ ಗುಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
೪. ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಯಾಮ (Philosophical and Spiritual Dimension): ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ
ಈ ವಚನವು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಿದ್ಧಿಯ ತಾತ್ವಿಕ ಸಾರಾಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ವೀರಶೈವ/ಲಿಂಗಾಯತ ದರ್ಶನದ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ 'ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ' (Shatsthala) ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಿದಾಗ, ಅದರ ಆಳವಾದ ಒಳನೋಟಗಳು ಅನಾವರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ತಾತ್ವಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತ: ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮ
ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತವು, ಜೀವನು (ಅಂಗ - Anga) ಶಿವನಲ್ಲಿ (ಲಿಂಗ - Linga) ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಲೀನವಾಗುವ ಆರು ಹಂತಗಳ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಆರು ಸ್ಥಲಗಳೆಂದರೆ: ಭಕ್ತ, ಮಹೇಶ, ಪ್ರಸಾದಿ, ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿ, ಶರಣ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯ. ಅಕ್ಕನ ವಚನವು ಈ ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಆಯಾಮಗಳಾದ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಮೂವರು ಮಹಾನ್ ಶರಣರ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ (ಭಕ್ತಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಮಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲ):
ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ಮೊದಲ ಎರಡು ಹಂತಗಳಾದ ಭಕ್ತಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಮಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲಗಳು 'ಭಕ್ತಿ'ಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಕ್ತಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ಗುರು, ಲಿಂಗ, ಜಂಗಮದಲ್ಲಿ ಅಚಲವಾದ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ, ಆ ನಿಷ್ಠೆಯು ದೃಢಗೊಂಡು, ಪರಶಿವನಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯ ದೈವಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಏಕನಿಷ್ಠೆ (monotheism) ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಚಾರ್ಯರು. ಅವರು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬೋಧಿಸಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ 'ಕಾಯಕ' (Kayaka) ಮತ್ತು 'ದಾಸೋಹ'ಗಳ (Dasoha) ಮೂಲಕ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಅಂದರೆ 'ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರಿಗೆ ಲೇಸನ್ನು ಬಯಸುವ' ಧರ್ಮವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅಕ್ಕನು "ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ" ಎನ್ನುವಾಗ, ಅದು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ, ಸಮರ್ಪಣಾ ಭಾವದ, ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಎನ್ನ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಭುವಿನ ಧರ್ಮ (ಶರಣಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ):
ಷಟ್‍ಸ್ಥಲದ ಅಂತಿಮ ಹಂತಗಳಾದ ಶರಣಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಐಕ್ಯಸ್ಥಲಗಳು 'ಜ್ಞಾನ'ದ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಶರಣಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ತಾನು ಮತ್ತು ಲಿಂಗವು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಲ್ಲ ಎಂಬ ಅರಿವಿನ ಅನುಭವವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಅಹಂಕಾರವು ಕರಗಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಐಕ್ಯಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ, ಈ ಅರಿವು ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಂಡು, ಜೀವನು ಶಿವನಲ್ಲಿ 'ನೀರು ನೀರ ಬೆರೆತಂತೆ', 'ಬಯಲು ಬಯಲ ಬೆರೆತಂತೆ' ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು ಈ ಪರಮ ಜ್ಞಾನದ, ಅದ್ವೈತಾನುಭವದ ಮೂರ್ತರೂಪ. ಅವರ ವಚನಗಳು ಜ್ಞಾನದ, ಅರಿವಿನ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರೊಡನೆ ನಡೆಸಿದ ಸಂವಾದದ ಮೂಲಕವೇ ಅಕ್ಕನ ಜ್ಞಾನವು ಪರೀಕ್ಷೆಗೊಳಗಾಗಿ, ಖಚಿತಗೊಂಡಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, "ಪ್ರಭುವಿನ ಧರ್ಮ" ಎನ್ನುವುದು ಆ ಪರಮಾದ್ವೈತದ, ನಿರ್ಗುಣದ, ನಿರವಯಲ 'ಜ್ಞಾನ'ವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ.
ಎನ್ನ ಪರಿಣಾಮ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ (ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲ):
ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯೇ ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲ. 'ಪರಿಣಾಮ' ಎಂಬ ಪದವು ಇಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. 'ಪರಿಣಾಮ' ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಫಲಿತಾಂಶವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು 'ಪರಿಪಕ್ವತೆ' ಅಥವಾ 'ರೂಪಾಂತರ' (transformation).
ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ, ಸಾಧಕನು ತನಗೆ ಬರುವ ಎಲ್ಲ ಸುಖ-ದುಃಖಗಳನ್ನು, ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಶಿವನ 'ಪ್ರಸಾದ'ವೆಂದು ಸಮಚಿತ್ತದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಪ್ರಾಣವೇ ಲಿಂಗ, ಲಿಂಗವೇ ಪ್ರಾಣ ಎಂಬ ಅನುಭವವನ್ನು ಪಡೆದು, ತನ್ನ ಇಡೀ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ದೈವಿಕವೆಂದು ಅರಿಯುತ್ತಾನೆ.
ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರು 'ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಚಕ್ರವರ್ತಿ' ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತರು. ಅವರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮರ ಅನುಭಾವದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ನಿರೂಪಿಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅವರ 'ಧರ್ಮ'ವು ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ 'ಪರಿಣಾಮ'ವನ್ನು, ಅಂದರೆ ಸಾಧನೆಯು ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಸ್ಥಿರಗೊಂಡು, ಪರಿಪಕ್ವಗೊಂಡು, ಸಾಧಕನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನೇ ರೂಪಾಂತರಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗೆ, ಈ ವಚನವು ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಒಂದು 'ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮ'ವಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಕನು ಈ ಮೂವರು ಶರಣರನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ತಾನು ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಆಯಾಮಗಳಾದ ಭಕ್ತಿ (ಕ್ರಿಯೆ), ಜ್ಞಾನ (ಅರಿವು), ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮ (ಸ್ಥಿರೀಕರಣ/ಪರಿಪಕ್ವತೆ) ಗಳನ್ನು ಅವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಪಡೆದಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ವಿನಯದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ.
ಯೌಗಿಕ ಆಯಾಮ: ಶಿವಯೋಗ ಮತ್ತು ಇತರ ಯೋಗಮಾರ್ಗಗಳು
ಶರಣರ ಮಾರ್ಗವನ್ನು 'ಶಿವಯೋಗ' (Shivayoga) ಅಥವಾ 'ಲಿಂಗಾಂಗ ಯೋಗ' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಪತಂಜಲಿಯ ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗವು ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿ ನಿರೋಧವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಶಿವಯೋಗವು 'ಅಂಗ'ವು 'ಲಿಂಗ'ದೊಂದಿಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಕರ್ಮ ಯೋಗಗಳ ಸಮನ್ವಯ: ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಉಕ್ತವಾದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಯೋಗಮಾರ್ಗಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಭಕ್ತಿ ಯೋಗ: "ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ" ಎಂಬುದು ಭಕ್ತಿ ಯೋಗದ ನೇರ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ.
ಜ್ಞಾನ ಯೋಗ: "ಎನ್ನ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಭುವಿನ ಧರ್ಮ" ಎಂಬುದು ಜ್ಞಾನ ಯೋಗದ ಸಾರ.
ಕರ್ಮ ಯೋಗ: ಬಸವಣ್ಣನವರ 'ಕಾಯಕ' ತತ್ವವು ನಿಷ್ಕಾಮ ಕರ್ಮಯೋಗದ ಒಂದು ರೂಪ. ಅಲ್ಲದೆ, "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" ಎಂಬ ಕ್ರಿಯೆಯು, ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಸಾಧನೆಯ ಫಲವನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವ ಕರ್ಮಯೋಗದ ತತ್ವವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಅನುಭಾವದ ಆಯಾಮ: ಅಹಂ ವಿಸರ್ಜನೆಯ ಪಯಣ
ಈ ವಚನವು ಅನುಭಾವಿ ಸಾಧಕಿಯೊಬ್ಬಳ ಆಂತರಿಕ ಪಯಣದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಸ್ವೀಕಾರ (Reception): ಗುರುಗಳಿಂದ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು.
ಅನುಭವ (Experience): "ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು" - ಆ ಕೊಡುಗೆಗಳು ತನ್ನೊಳಗೆ ಅನುಭವವಾಗಿ ಮೂಡುವುದು.
ಸಮರ್ಪಣೆ (Surrender): "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" - ಆ ಅನುಭವವನ್ನು 'ನನ್ನದು' ಎಂದು ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆ, ಅದನ್ನು ಪರಮಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಅರ್ಪಿಸುವುದು. ಇದು ಅನುಭಾವದ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಹಂತ.
ವಿಮೋಚನೆ (Liberation): "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" - ಅಹಂಕಾರದ ವಿಸರ್ಜನೆಯಾದಾಗ (ego-dissolution), ಎಲ್ಲ ದ್ವಂದ್ವಗಳು, ಚಿಂತೆಗಳು, ಭಯಗಳು ಇಲ್ಲವಾಗಿ, ಪರಿಪೂರ್ಣ ಶಾಂತಿಯ ಸ್ಥಿತಿ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು 'ಶರಣಸತಿ-ಲಿಂಗಪತಿ' (Sharansati-Lingapati) ಭಾವದ ಐಕ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯೂ ಹೌದು, ಅಲ್ಲಿ 'ಸತಿ'ಯಾದ ಶರಣೆಯು ತನ್ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು 'ಪತಿ'ಯಾದ ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.
೫. ಸಾಮಾಜಿಕ-ಮಾನವೀಯ ಆಯಾಮ (Socio-Humanistic Dimension): ಕರುಣೆಯ ಕಂದನಾಗಿ
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಕೇವಲ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಂದೋಲನವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಆಳವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವವು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ-ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶ
12ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಯಾಣವು ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ವರ್ಗ, ಕಾಯಕಗಳ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ಶರಣ-ಶರಣೆಯರಿಗೂ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದ ಜಗತ್ತಿನ ಮೊದಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸತ್ತು ಎನ್ನಬಹುದು. ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂತಹ ಒಂದು ಪ್ರಗತಿಪರ, ಸಮಾನತೆಯ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ, ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮುರಿದು ಬಂದ ಅಕ್ಕನಂತಹ ಸಾಧಕಿಗೆ ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣವನ್ನು ನಿರ್ಭಯವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.
"ಕಾಣಾ ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ": ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೇರುಗಳು
ವಚನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ನೆನಹಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಜಂಜಡಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ, ಅಕ್ಕನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ "ಕಾಣಾ ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ" ಎಂದು ಸಂಬೋಧಿಸುವುದು ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ. ಇದು ವಚನದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಮಾನವೀಯ ಆಯಾಮವನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ.
'ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣ' ಪದದ ಮಹತ್ವ: 'ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣ' ಎಂಬುದು ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಸಿದ್ಧರಾಮರಂತಹ ಹಿರಿಯ ಶರಣರು ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವ, ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಆಪ್ತತೆಯಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಪದವಾಗಿದೆ. 'ಕೂಡಲಸಂಗಮ'ದ ಅಧಿದೈವದಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬ ಅರ್ಥದ ಜೊತೆಗೆ, 'ಸಂಗ'ವನ್ನು (ಶರಣರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು) ಕಟ್ಟಿದ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬ ಧ್ವನಿಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ.
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಧನೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಋಣ: ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ವಚನವನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮುಗಿಸುವುದರ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಆಳವಾದ ಒಳನೋಟವಿದೆ. ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಗಳು, ತಾನು ಪಡೆದ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಲುಪಿದ 'ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ' ಸ್ಥಿತಿ—ಇವೆಲ್ಲವೂ ಬಸವಣ್ಣನವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನ (ಅನುಭವ ಮಂಟಪ) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಆಕೆ ವಿನಯದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ, ಏಕಾಂತದ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪೂರಕವಾದ, ಕರುಣೆಯುಳ್ಳ ಸಮುದಾಯದ (ಸಂಗದ - community) ಬೆಂಬಲವೂ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ.
"ನಿಮ್ಮ ಕರುಣೆಯ ಕಂದನಾಗಿದ್ದೆ": ಈ ಸಾಲು ಕೇವಲ ಮೂವರು ಗುರುಗಳಿಗಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದ ಇಡೀ ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಕರುಣೆಗೆ, ವಾತ್ಸಲ್ಯಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕೃತಜ್ಞತೆಯಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ, ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಬಂದಾಗ, ಆಕೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ, ನಂತರ ಮಗಳಂತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಪೋಷಿಸಿದ ಆ ಇಡೀ 'ಸಂಗ'ದ ಋಣವನ್ನು ಅಕ್ಕ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಇದು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವವನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ ಬೆಸೆಯುವ, ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಗೆ ಮಾನವೀಯ ಮುಖವನ್ನು ನೀಡುವ ಮಹತ್ವದ ಸಾಲು.
ಲಿಂಗ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Gender Analysis)
ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ದನಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ನೇರವಾದ ಲಿಂಗ ವಿಮರ್ಶೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಇದರ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲಿಂಗ ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆಯು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದೇ ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಘಟನೆ. ಅಲ್ಲಮರು ಆಕೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದು, ಆಕೆಯ 'ಹೆಣ್ಣು'ತನದ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಮೂಲಕವೇ. ಆದರೆ ಅಕ್ಕನು ಆ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದು, 'ಅಕ್ಕ' (ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ) ಎಂಬ ಗೌರವವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವವು ಲಿಂಗಾತೀತವಾದುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾಳೆ. "ಕರುಣೆಯ ಕಂದ" ಎಂಬಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಭೇದವಿಲ್ಲದ, ಶುದ್ಧವಾದ ಸಂಬಂಧದ ಚಿತ್ರಣವಿದೆ.
ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಈ ವಚನವು ಒಂದು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಮನಸ್ಸಿನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ (Acknowledgement): ತನ್ನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಮೂಲಗಳನ್ನು (ಬಸವಣ್ಣ, ಪ್ರಭು, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ) ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವುದು.
ಕೃತಜ್ಞತೆ (Gratitude): ಆ ಮೂಲಗಳಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವುದು.
ಅಹಂ-ವಿಸರ್ಜನೆ (Ego-Surrender): ಸಾಧನೆಯ ಫಲವನ್ನು ತನ್ನದೆಂದು ಭಾವಿಸದೆ, ಅದನ್ನು ಉನ್ನತ ಶಕ್ತಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುವುದು.
ಫಲಿತಾಂಶ (Outcome): "ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ" ಅಂದರೆ ಆತಂಕರಹಿತ, ಶಾಂತವಾದ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪುವುದು.
ಇದು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲಿತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
೬. ಅಂತರ್‌ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕ ಆಯಾಮ (Interdisciplinary and Comparative Dimension): ಜ್ಞಾನದ ಜಾಲ
ಈ ವಚನದ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಇತರ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ನೋಡುವುದರಿಂದ ಹೊಸ ಒಳನೋಟಗಳು ಲಭಿಸುತ್ತವೆ.
ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Dialectical Analysis)
ವಚನದಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಭಾವಗಳನ್ನು ಹೆಗೆಲ್‌ನ ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕ ತರ್ಕದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು:
ವಾದ (Thesis): "ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ". ಇದು ಭಾವನಾತ್ಮಕ, ಸಗುಣೋಪಾಸನೆಯ, ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಮಾರ್ಗ.
ಪ್ರತಿವಾದ (Antithesis): "ಎನ್ನ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಭುವಿನ ಧರ್ಮ". ಇದು ಬೌದ್ಧಿಕ, ನಿರ್ಗುಣಾನುಭವದ, ಅರಿವಿನ ಮಾರ್ಗ.
ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ (Synthesis): "ಎನ್ನ ಪರಿಣಾಮ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ". ಇದು ಭಕ್ತಿ (ಕ್ರಿಯೆ) ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ (ಅರಿವು) ಇವೆರಡರ ಸಮನ್ವಯದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪರಿಪಕ್ವ, ಸ್ಥಿರಗೊಂಡ ಸ್ಥಿತಿ.
ಈ ಮೂರು 'ಭಾವ'ಗಳೇ ಒಂದು ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಆದರೆ ಅಕ್ಕ ಇಲ್ಲಿಗೇ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಆಕೆ ಈ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನೂ ಮೀರಿ, "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಈ ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲೇ ತನ್ನನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು, ದ್ವಂದ್ವಾತೀತವಾದ, 'ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ' ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾಳೆ.
ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Cognitive and Epistemological Analysis)
ಅಕ್ಕನ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲ ಯಾವುದು? ಈ ವಚನದ ಪ್ರಕಾರ, ಅವಳ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲವು ಕೇವಲ ಶಾಸ್ತ್ರಾಧ್ಯಯನ ಅಥವಾ ತರ್ಕವಲ್ಲ. ಅವಳ ಜ್ಞಾನವು ಮೂರು ಮೂಲಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ:
ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಜ್ಞಾನ (Knowledge through Devotion): ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಾರ್ಗ.
ಅನುಭಾವದ ಮೂಲಕ ಜ್ಞಾನ (Knowledge through Mystical Experience): ಪ್ರಭುದೇವರ ಮಾರ್ಗ.
ಆಚರಣೆಯ ಮೂಲಕ ಜ್ಞಾನ (Knowledge through Practice): ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಾರ್ಗ.
ಇದು ಅನುಭವವೇ ಜ್ಞಾನದ ಪರಮ ಮೂಲ ಎಂಬ ಶರಣರ ನಿಲುವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಜ್ಞಾನವು ಕೇವಲ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದಲ್ಲ, ಅದು ಅನುಭವಿಸಿ, ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಮೀರಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ತುಲನಾತ್ಮಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ (Comparative Philosophy)
ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಪರಂಪರೆ: ಈ ವಚನದಲ್ಲಿನ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಫಿ ಪಂಥದ 'ಮುರ್ಷಿದ್-ಮುರೀದ್' (ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ-ಶಿಷ್ಯ) ಸಂಬಂಧಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿಯೂ ಶಿಷ್ಯನು ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿನ ಕೃಪೆಯಿಂದಲೇ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮತ್ತು ದೈವಾನುಭವವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಗುರುವಿನ ಕೃಪೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸತ್ಯದ ದರ್ಶನ ಅಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಎರಡೂ ಪರಂಪರೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ.
ತ್ರಿಮಾರ್ಗ ಸಮನ್ವಯ: ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾದ ಕರ್ಮ, ಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಯೋಗಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಯಕನಿಷ್ಠೆಯ ಭಕ್ತಿಯು 'ಕರ್ಮ' ಮತ್ತು 'ಭಕ್ತಿ' ಯೋಗಗಳ ಸಂಗಮವಾದರೆ, ಪ್ರಭುದೇವರ ಅರಿವು 'ಜ್ಞಾನ' ಯೋಗದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ. ಈ ಎಲ್ಲವುಗಳ 'ಪರಿಣಾಮ'ವೇ ಅಕ್ಕನು ತಲುಪಿದ ಸಮನ್ವಯದ ಸ್ಥಿತಿ.
ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಸ್ಟಿಸಿಸಂ: ಸಂತ ತೆರೆಸಾ ಆಫ್ ಅವಿಲಾ ಅಥವಾ ಸಂತ ಜಾನ್ ಆಫ್ ದಿ ಕ್ರಾಸ್ ಅವರ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತೆ, ದೈವದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ 'ಕತ್ತಲೆಯ ರಾತ್ರಿ'ಯನ್ನು (Dark Night of the Soul) ದಾಟಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಅಂತಹ ಒಂದು 'ಕತ್ತಲೆಯ ರಾತ್ರಿ'ಯಾಗಿತ್ತು. ಅದರಿಂದ ಪಾರಾದ ನಂತರವೇ "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ದೈವಿಕ ಶಾಂತಿಯ (Divine Peace) ಅನುಭವ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.
ಭಾಗ ೨: ವಿಶೇಷ ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Specialized Interdisciplinary Analysis)
ಈ ವಿಭಾಗವು ವಚನವನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ನವೀನ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಅದರ ಸಮಕಾಲೀನ ಪ್ರಸ್ತುತತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಬಹುಮುಖಿ ಆಳವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ.
೧. ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Legal and Ethical Philosophy Analysis)
ಆಂತರಿಕ ಸದ್ಗುಣಗಳೇ ಪರಮೋಚ್ಚ ಕಾನೂನು (Internal Virtues as Supreme Law): ಅಕ್ಕನು ಹೇಳುವ 'ಧರ್ಮ'ವು ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಕಾನೂನು (statutory law) ಅಥವಾ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳಲ್ಲ. ಅದು ಶರಣರ ಅನುಭಾವದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ, ಅವರ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯಾದ ಆಂತರಿಕ, ನೈತಿಕ ಸಂಹಿತೆ (internal moral code). ಬಸವಣ್ಣನ 'ಧರ್ಮ'ವು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಕಾನೂನು. ಪ್ರಭುವಿನ 'ಧರ್ಮ'ವು ಪರಮಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುವ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಕಾನೂನು. ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನ 'ಧರ್ಮ'ವು ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವ ಶಿಸ್ತಿನ ಕಾನೂನು. ಅಕ್ಕನ ಪಾಲಿಗೆ, ಈ ಬಾಹ್ಯ ಕಾನೂನುಗಳಿಗಿಂತ, ಗುರುಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಈ ಆಂತರಿಕ ಸದ್ಗುಣಗಳೇ ಪರಮೋಚ್ಚ ಕಾನೂನಾಗಿವೆ.
ಸ್ವಯಂ-ಆಡಳಿತದ ತತ್ವ (Principle of Self-Government): ಈ ವಚನವು ಸ್ವಯಂ-ಆಡಳಿತ (self-governance) ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ (moral autonomy) ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತಾನೇ ಹೊತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ ಆಕೆಯ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯು ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿಲ್ಲ. ಅದು ಗುರುಗಳ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತನ್ನೆಲ್ಲ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುವ ವಿನೀತ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ.
ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನೈತಿಕ ಸಂಹಿತೆ (Universal Moral Code): ವಚನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿತವಾದ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾದ ಮೌಲ್ಯಗಳಲ್ಲ. ಅವು ಯಾವುದೇ ದೇಶ, ಕಾಲ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಬಯಸುವವರಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತತ್ವಗಳಾಗಿವೆ.
೨. ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ (Performance Studies Analysis)
ಭಾವದ ಸಂವಹನ (Transmission of Bhava): ಈ ವಚನವನ್ನು ಗಾಯನದ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದಾಗ, ಅದರ 'ಭಾವ'ವು (Bhava/emotion) ನೇರವಾಗಿ ಶ್ರೋತೃವಿನ ಹೃದಯವನ್ನು ತಟ್ಟುತ್ತದೆ. 'ಭಕ್ತಿ', 'ಜ್ಞಾನ', 'ಪರಿಣಾಮ' ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಭಿನ್ನ ಧ್ವನಿ ಏರಿಳಿತಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಾಡುವುದರಿಂದ, ಆಯಾ ಭಾವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕೇವಲ ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ಅಲ್ಲದೆ, ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿಯೂ ಸಂವಹಿಸಬಹುದು. "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಸಾಲನ್ನು ಪ್ರಶಾಂತವಾದ, ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದಾಗ, ಆ ಶಾಂತಿಯ ಅನುಭವವು ಶ್ರೋತೃವಿಗೂ ದಾಟುತ್ತದೆ.
ನಾಟಕೀಯ ರಚನೆ (Dramatic Structure): ಈ ವಚನದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಾಟಕೀಯ ಸಂಘರ್ಷವಿದೆ: ಅಕ್ಕ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮರ ನಡುವಿನ ಸಂವಾದ. ವಚನವು ಆ ಸಂಘರ್ಷದ ಪರಿಹಾರ (resolution) ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಶಾಂತಿಯನ್ನು (catharsis) ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಒಂದು ಏಕಪಾತ್ರಾಭಿನಯವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರೆ, ಅಕ್ಕನ ಪಾತ್ರಧಾರಿಯು ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಈ ಮಹತ್ವದ ಘಟ್ಟವನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕುವ, ಕೃತಜ್ಞತೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯಿಂದ ತುಂಬಿದ ಒಂದು ಭಾವಪೂರ್ಣ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡಬಹುದು.
೩. ವಸಾಹತೋತ್ತರ ಅನುವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Postcolonial Translation Analysis)
ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥದ ನಷ್ಟ (Loss of Meaning in Translation): 'ಧರ್ಮ', 'ಭಾವ', 'ಪರಿಣಾಮ', 'ಜಂಜಡ' ದಂತಹ ಪದಗಳು ಕೇವಲ ಪದಗಳಲ್ಲ, ಅವು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ (cultural ecosystem) ಹುಟ್ಟಿದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಂತಹ ಜಾಗತಿಕ, ಆದರೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯುಳ್ಳ ಭಾಷೆಗೆ ಅನುವಾದಿಸುವಾಗ, ಮೂಲದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವಿಕ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯು ನಷ್ಟವಾಗುವ ಅಪಾಯವಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 'ಧರ್ಮ'ವನ್ನು 'religion' ಎಂದರೆ, ಅದು ಶರಣರು ವಿರೋಧಿಸಿದ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಅನುವಾದ ಒಂದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಮೀಕರಣವೇ? (Is Translation a Cultural Equation?): ಅನುವಾದಕನು 'ಧರ್ಮ'ಕ್ಕೆ 'way of life' ಎಂದೋ, 'ಪರಿಣಾಮ'ಕ್ಕೆ 'fruition' ಎಂದೋ ಪದಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವಾಗ, ಅವನು ಮೂಲ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಓದುಗನಿಗೆ 'ಸಮೀಕರಣ' (domestication) ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ, ಮೂಲ ಪದದ 'ಅನ್ಯತೆ' (foreignness) ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ತಾತ್ವಿಕತೆಯು ಕಳೆದುಹೋಗಬಹುದು. ಮೂಲದ ಸೊಗಡನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು 'dharma', 'bhava' ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಿ, ಅಡಿಟಿಪ್ಪಣಿ ನೀಡುವುದು 'ಅನ್ಯೀಕರಣ' (foreignization) ತಂತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಓದುಗನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶ್ರಮವನ್ನು ನೀಡಿದರೂ, ಮೂಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ.
೪. ನ್ಯೂರೋಥಿಯಾಲಜಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Neurotheological Analysis)
ನ್ಯೂರೋಥಿಯಾಲಜಿಯು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಮೆದುಳಿನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಯತ್ನಿಸುವ ಒಂದು ನವೀನ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಅಕ್ಕನ ವಚನವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು ಒಂದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಬೌದ್ಧಿಕ ವ್ಯಾಯಾಮವಾಗಿದೆ.
ಅನುಭಾವ ಮತ್ತು ಮೆದುಳಿನ ಕಾರ್ಯ: "ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು" ಎಂಬುದು ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ನರವ್ಯೂಹಗಳ (neural networks) ಸಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಬಹುದು.
ಭಕ್ತಿ: ಇದು ಮೆದುಳಿನ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಾದ ಲಿಂಬಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (limbic system), ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಮಿಗ್ಡಲಾ ಮತ್ತು ಇನ್ಸುಲಾರ್ ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರೀತಿ, ಸಹಾನುಭೂತಿ, ಮತ್ತು ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಜ್ಞಾನ: ಇದು ಮೆದುಳಿನ ಮುಂಭಾಗದ ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್ (prefrontal cortex) ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರೈಟಲ್ ಲೋಬ್‌ಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬಹುದು. ಈ ಭಾಗಗಳು ಅಮೂರ್ತ ಚಿಂತನೆ, ಸ್ವಯಂ-ಅರಿವು, ಮತ್ತು 'ತಾನು' ಮತ್ತು 'ಅನ್ಯ'ಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. 'ಜ್ಞಾನ' ಅಥವಾ ಅದ್ವೈತಾನುಭವದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ಭಾಗಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿ, 'ತಾನು' ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಕರಗುವ ಅನುಭವವಾಗಬಹುದು.
ಪರಿಣಾಮ: ಇದು ಈ ಎರಡೂ (ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ಒಂದು ಸ್ಥಿರವಾದ, ಪರಿಪಕ್ವವಾದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ (personality integration) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು.
"ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಸ್ಥಿತಿಯ ನರಸಂಬಂಧಿ ಆಧಾರ: "ಜಂಜಡ" ಅಥವಾ ಆತಂಕದ ಸ್ಥಿತಿಯು ಮೆದುಳಿನ 'ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮೋಡ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್' (Default Mode Network - DMN) ನ ಅತಿಯಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. DMN ನಮ್ಮ ಅಹಂ-ಕೇಂದ್ರಿತ ಚಿಂತನೆ, ಭೂತ-ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸುವುದು, ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವದ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, DMN ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಸ್ಥಿತಿಯು, DMN ನ ಚಟುವಟಿಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡು, ಮನಸ್ಸು ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲಿ ನೆಲೆನಿಂತು, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸನ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಸಿರೊಟೋನಿನ್ (serotonin) ನಂತಹ ನರವಾಹಕಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚಾದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಬಹುದು.
೫. ರಸ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Rasa Theory Analysis)
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ 'ಭಕ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಶಾಂತ' ರಸಗಳು ಮೇಳೈಸಿವೆ.
ಪ್ರಧಾನ ರಸ: ವಚನದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಭಾವವು ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಿಂತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುವುದರಿಂದ, 'ಶಾಂತ' ರಸವೇ ಪ್ರಧಾನ ರಸ (ಅಂಗಿ ರಸ) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಇದರ ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವ 'ಶಮ' ಅಥವಾ 'ನಿರ್ವೇದ'.
ಸಂಕೀರ್ಣ ರಸಾನುಭವ: 'ಭಕ್ತಿ' ರಸವು ಶಾಂತ ರಸಕ್ಕೆ ಅಂಗವಾಗಿ (ಪೋಷಕವಾಗಿ) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಬಸವಣ್ಣ, ಪ್ರಭು, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣರ ಮೇಲಿನ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿಯು 'ಭಕ್ತಿ'ಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದರೆ, ಆ ಭಕ್ತಿಯ ಅಂತಿಮ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ 'ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ' 'ಶಾಂತ' ಸ್ಥಿತಿ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ, ಭಕ್ತಿಯು ಶಾಂತಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ರಸದ ಅನುಭವವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದು ರಸದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಉನ್ನತ ರಸಕ್ಕೆ ಸಾಗುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ರಸಾನುಭವ.
೬. ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Economic Philosophy Analysis)
ಈ ವಚನವು ಭೌತಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಒಂದು 'ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆ'ಯನ್ನು (spiritual economy) ಮುಂದಿಡುತ್ತದೆ.
ಭೌತಿಕತೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ: ಅಕ್ಕನು ಲೌಕಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು (ಕೌಶಿಕನ ಅರಮನೆ) ತ್ಯಜಿಸಿ ಬಂದವಳು. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿಯೂ, ಅವಳು ಗಳಿಸಿದ್ದು ಭೌತಿಕ ಆಸ್ತಿಯನ್ನಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು. ಇದು ಭೌತಿಕ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ನಿರರ್ಥಕತೆಯನ್ನು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮಾದರಿ:
ಬಂಡವಾಳ (Capital): ಗುರುಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವೇ ಆಕೆಯ ನಿಜವಾದ ಬಂಡವಾಳ.
ಗಳಿಕೆ (Earning): ಸಾಧನೆಯ ಮೂಲಕ ಈ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವುದು.
ವ್ಯವಹಾರ/ಹೂಡಿಕೆ (Transaction/Investment): "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" - ಇದು ತನ್ನದೆಂಬ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಗಳಿಸಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪರಮತತ್ವಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ. ಇದು 'ದಾಸೋಹ' ತತ್ವದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಸ್ತರಣೆ. ಲೌಕಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ್ದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಲಾಭವಾದರೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ್ದನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸುವುದೇ ನಿಜವಾದ ಪ್ರಗತಿ.
ಲಾಭ (Profit): "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" - ಹಣ, ಆಸ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರಗಳಂತಹ ಲೌಕಿಕ ಲಾಭವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಚಿಂತೆ, ಭಯ, ಅಹಂಕಾರಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಸ್ಥಿತಿಯೇ ಇಲ್ಲಿನ ಅಂತಿಮ ಲಾಭ.
೭. ಕ್ವಿಯರ್ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Queer Theory Analysis)
ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕತೆಯ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನ: ಅಕ್ಕನ 'ಶರಣಸತಿ-ಲಿಂಗಪತಿ' ಭಾವವೇ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಲಿಂಗ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕತೆಯ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ದೈವವನ್ನು 'ಪತಿ'ಯಾಗಿ ಮತ್ತು ತನ್ನನ್ನು 'ಸತಿ'ಯಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಆಕೆ ಲೌಕಿಕ, ಭೌತಿಕ ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮೀರಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾದ, ಲಿಂಗಾತೀತವಾದ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಪರಿಶೋಧನೆ (Exploration of Unconventional Kinships): ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಕನು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು "ನಿಮ್ಮ ಕರುಣೆಯ ಕಂದ" ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಇಲ್ಲಿ 'ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ' ಸಂಬಂಧವು 'ತಾಯಿ-ಮಗು'ವಿನ ಸಂಬಂಧವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬಸವಣ್ಣ, ಪ್ರಭು, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬ ಮೂವರು ಪುರುಷ ಶರಣರು ಆಕೆಗೆ ಪಿತೃವಾತ್ಸಲ್ಯ ಅಥವಾ ಮಾತೃವಾತ್ಸಲ್ಯವನ್ನು ತೋರುವ ಪೋಷಕರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದು ರಕ್ತಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮೀರಿದ, ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೆಲೆಯ ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬಂಧುತ್ವವನ್ನು (unconventional kinship) ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
೮. ಟ್ರಾಮಾ (ಆಘಾತ) ಅಧ್ಯಯನದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Trauma Studies Analysis)
ವಚನ ಒಂದು 'ಆಘಾತದ ನಿರೂಪಣೆ' (Vachana as a Trauma Narrative): ಅಕ್ಕನ ಹಿಂದಿನ ಜೀವನವು ರಾಜ ಕೌಶಿಕನೊಂದಿಗಿನ ಸಂಘರ್ಷ, ಲೈಂಗಿಕ ಒತ್ತಡ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಹಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಒಂಟಿಯಾಗಿ, ದಿಗಂಬರಳಾಗಿ ಪಯಣಿಸಿದ ಆಘಾತಗಳಿಂದ (trauma) ಕೂಡಿದೆ. ಆಕೆಯ ಅನೇಕ ವಚನಗಳು ಈ ಆಘಾತದ ನೋವನ್ನು, ಜಗತ್ತಿನ ಬಗೆಗಿನ ಪರಕೀಯತೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತವೆ.
ಚಿಕಿತ್ಸಕ ಸಮುದಾಯವಾಗಿ ಅನುಭವ ಮಂಟಪ: ಈ ಆಘಾತದಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಒಂದು 'ಸುರಕ್ಷಿತ ತಾಣ' (safe space) ಮತ್ತು 'ಚಿಕಿತ್ಸಕ ಸಮುದಾಯ'ವಾಗಿ (therapeutic community) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬೆಲೆ ಸಿಕ್ಕಿತು, ಆಕೆಯ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಮನ್ನಣೆ ದೊರೆಯಿತು, ಮತ್ತು ಆಕೆಯನ್ನು 'ಅಕ್ಕ' ಎಂದು ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು.
ಆಘಾತೋತ್ತರ ಬೆಳವಣಿಗೆ (Post-Traumatic Growth): ಈ ವಚನವು ಆಘಾತದಿಂದ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಶಾಂತಿಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಆಳವಾದ ಚೇತರಿಕೆಯ (healing) ಮತ್ತು ಆಘಾತೋತ್ತರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಂಕೇತ. "ನಿಮ್ಮ ಕರುಣೆಯ ಕಂದನಾಗಿದ್ದೆ" ಎಂಬುದು ಆ ಸಮುದಾಯದಿಂದ ದೊರೆತ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಕೃತಜ್ಞತೆ. ಆಕೆ ತನ್ನ ಆಘಾತವನ್ನು ಮೀರಿ, ಒಂದು ಹೊಸ, ಸ್ಥಿರವಾದ, ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ማንነትವನ್ನು (identity) ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ.
ಭಾಗ ೩: ಸಮಗ್ರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ (Concluding Synthesis)
"ಎನ್ನ ಭಕ್ತಿ ಬಸವಣ್ಣನ ಧರ್ಮ" ಎಂದು ಆರಂಭವಾಗುವ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಈ ವಚನವು, ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸರಳವಾದ ಕೃತಜ್ಞತಾ ಸ್ತೋತ್ರದಂತೆ ಕಂಡರೂ, ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ಬಹುಮುಖಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದಾಗ, ಅದು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಸಮಗ್ರ ಸಿದ್ಧಾಂತದ, ಅಕ್ಕನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವದ, ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಒಂದು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂತೆ ಅನಾವರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ವಿವಿಧ ಆಯಾಮಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು, ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪಠ್ಯವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಜೀವಂತ ವಿದ್ಯಮಾನ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ವಚನದ ಸಮಗ್ರ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹೀಗೆ ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು:
ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ನಕ್ಷೆಯಾಗಿದೆ. ಷಟ್‍ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಈ ವಚನವು ಸಾಧಕನ ಪಯಣದ ಮೂರು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಘಟ್ಟಗಳನ್ನು—ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ 'ಭಕ್ತಿ', ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳ ಪರಮ 'ಜ್ಞಾನ', ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಸ್ಥಿರೀಕರಿಸುವ 'ಪರಿಣಾಮ'—ಒಟ್ಟಿಗೆ ತರುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಮಾರ್ಗಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಒಂದನ್ನೊಂದು ಪೋಷಿಸಿ, ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಸಮಗ್ರ ಮಾರ್ಗ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನು ಈ ಮೂರು 'ಭಾವ'ಗಳನ್ನು ಪಡೆದು, ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನದೆಂದು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆ, ಪರತತ್ವಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಸಾಧನೆಯ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯು 'ಗಳಿಸುವುದರಲ್ಲಿ' ಅಲ್ಲ, 'ಅರ್ಪಿಸುವುದರಲ್ಲಿ' ಇದೆ ಎಂಬ ಶರಣ ಧರ್ಮದ ಮೂಲ ತತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತಾಳೆ.
ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವದ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣವು ಅತ್ಯಂತ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಏಕಾಂತಿಕವಾದುದು. ಆದರೆ, ಆ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಭದ್ರವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವೆಂಬ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಧಾರ್ಮಿಕ ವೇದಿಕೆ. ವಚನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ "ಕಾಣಾ ಸಂಗನಬಸವಣ್ಣಾ" ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಮೋಚನೆಯು ಸಮುದಾಯದ ಕರುಣೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲವಿಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ವಿನಯದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯು ಸಮಾಜದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದದ್ದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ, ಮಾನವೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಜಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಅದು ಅರಳಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ದೃಢೀಕರಣ ಮತ್ತು ಚೇತರಿಕೆಯ ಮಾನಸಿಕ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ. ಕೌಶಿಕನ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದಾಗಿನಿಂದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಮರಿಂದ ಪರೀಕ್ಷೆಗೊಳಗಾಗುವವರೆಗಿನ ಅಕ್ಕನ ಪಯಣವು ಆಘಾತ, ಸಂಘರ್ಷ ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಈ ವಚನವು ಆ ಎಲ್ಲ 'ಜಂಜಡ'ಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಿ, ಅಂದಿನ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಭೆಯಿಂದ ಮನ್ನಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಗೀಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರದ ನಿರಾಳತೆ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. "ನಿಮ್ಮ ಕರುಣೆಯ ಕಂದನಾಗಿದ್ದೆ" ಎಂಬ ಸಾಲು, ಆಕೆ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ (healing) ಹಿಡಿದ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿದೆ.
ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಈ ವಚನವು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಸಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, 21ನೇ ಶತಮಾನದ ಓದುಗನಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಭಾಷಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ, ತಾತ್ವಿಕ ಅನನ್ಯತೆ, ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಆರ್ದ್ರತೆಯು ದೇಶ-ಕಾಲಗಳ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನು, ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ, ಮತ್ತು ನ್ಯೂರೋಥಿಯಾಲಜಿಯಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಜ್ಞಾನಶಿಸ್ತುಗಳ ಮೂಲಕ ನೋಡಿದಾಗಲೂ ತನ್ನ ಅರ್ಥದ ಆಳವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ, ಹೊಸ ಹೊಳಹುಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಅದರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು, ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ನಿರಂತರ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ವಿನಯ, ಕೃತಜ್ಞತೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಮೂಲಕ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಮೀರಿ, ಪರಮಶಾಂತಿಯನ್ನು ತಲುಪುವ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರುವ ಒಂದು ದಿವ್ಯ ದಿಕ್ಸೂಚಿಯಾಗಿದೆ.
ಭಾಗ ೫: ನವೀನ ತಾತ್ವಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು: ಒಂದು ವಿಸ್ತೃತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ
ಈ ವಿಭಾಗವು ವಚನವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಅದರ ಅರ್ಥದ ಆಳವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.
೧. ಪರಿಸರ-ಧೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಭೂಗೋಳದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Eco-theology and Sacred Geography Analysis)
ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ವಚನವನ್ನು ಅದರ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿ, ಸ್ಥಳ, ಪಯಣ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದೊಂದಿಗಿನ ಅದರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಪವಿತ್ರ ಭೂಗೋಳ (Sacred Geography): ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಕೇವಲ ಅಮೂರ್ತ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ, ಅದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಳಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ಕಲ್ಯಾಣ ಎಂಬ ಪವಿತ್ರ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ (sacred center) ಅಥವಾ ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ (Tirtha) ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಭಾಂಗಣವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದು ಅಂದಿನ ಶರಣರಿಗೆ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ 'ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರ'ವಾಗಿತ್ತು. ದೇಶದ ನಾನಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಶರಣರು ಅಲ್ಲಿಗೆ 'ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ' (pilgrimage) ಕೈಗೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಕ್ಕನ ಪಯಣವು ಉಡುತಡಿಯಿಂದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ, ಮತ್ತು ನಂತರ ಕಲ್ಯಾಣದಿಂದ ಶ್ರೀಶೈಲದ ಕದಳೀವನಕ್ಕೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಚನವು ಆಕೆಯ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ—ಅಂದರೆ, ಕಲ್ಯಾಣವೆಂಬ ಪವಿತ್ರ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಅಲ್ಲಿನ ದೈವಸ್ವರೂಪಿ ಗುರುಗಳಿಂದ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದಾಗ—ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ 'ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನುಡಿ'ಯಾಗಿದೆ. ಹೀಗೆ, ವಚನವು ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಭೂಗೋಳದ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಬಿಂದುವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಕೇವಲ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲ, ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿಯೂ ಒಂದು ನೆಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಪರಿಸರ-ಧೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ (Eco-theology): ಈ ಚಿಂತನೆಯು ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ದೈವಿಕತೆಯನ್ನು ಕಾಣುವ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ. ಶರಣರ "ಕಾಯವೇ ಕೈಲಾಸ" (the body itself is Kailasa) ಎಂಬ ತತ್ವವು ಇದರ ಒಂದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉದಾಹರಣೆ. ಅದು ಭೌತಿಕ ದೇಹವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸದೆ, ಅದನ್ನೇ ಪವಿತ್ರ ದೇಗುಲವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಚನವು ಇದೇ ತತ್ವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮದಂತಹ ಅಮೂರ್ತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಗುಣಗಳು, ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮ, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಎಂಬ ಮೂವರು ಐತಿಹಾಸಿಕ, ಭೌತಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ (embodied individuals) ಮೂರ್ತರೂಪ (embodied form) ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇದು ದೈವಿಕತೆಯು ಎಲ್ಲೋ ದೂರದ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಮಾನವೀಯ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯಲ್ಲಿ, ಗುರುತತ್ವದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವನಲ್ಲಿ ದೈವಿಕತೆಯನ್ನು ಕಾಣುವ ಪರಿಸರ-ಧೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ.
೨. ಮಾನವೋತ್ತರವಾದಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ (Posthumanist Analysis)
ಮಾನವೋತ್ತರವಾದವು (Posthumanism) 'ಮಾನವ' ಕೇಂದ್ರಿತ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಮಾನವ ಮತ್ತು ಮಾನವೇತರ (ಪ್ರಾಣಿ, ಪ್ರಕೃತಿ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ದೈವ) ವಿಷಯಗಳ ನಡುವಿನ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಮಾನವ-ದೈವ ದ್ವಂದ್ವದ ನಿರಾಕರಣೆ (Rejection of the Human-Divine Duality): ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಚಿಂತನೆಯು ಮಾನವ ಮತ್ತು ದೈವದ ನಡುವೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಗೆರೆಯನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ಆ ಗೆರೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ, ಪರಿಣಾಮದಂತಹ ದೈವಿಕ ಗುಣಗಳು ಮಾನವ ಗುರುಗಳಿಂದಲೇ 'ಧರ್ಮ'ವಾಗಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ, ಮಾನವರೇ ದೈವಿಕತೆಯ ಮೂಲವಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಮಾನವ ಮತ್ತು ದೈವದ ನಡುವಿನ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ಅವೆರಡೂ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕ ಮತ್ತು ಒಂದರೊಳಗೊಂದು ಇರುವಂತಹವು (relational ontology) ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ದೇಹದ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನ (Redefining the Body): ಅಕ್ಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣವು ದೇಹದ ಕುರಿತಾದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಆಕೆ ದೇಹವನ್ನು ಕೇವಲ ಭೋಗದ ವಸ್ತುವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರೋಧದ ತಾಣವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ, 'ಭಾವ'ಗಳು (states of being) ಕೇವಲ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಅವು 'ಕಾಯ'ದಲ್ಲಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. "ಮೂರು ಭಾವವಾಯಿತ್ತು" ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ದೈಹಿಕ-ಮಾನಸಿಕ (embodied) ಅನುಭವ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, "ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ"ದ ಸ್ಥಿತಿಯು ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹ ಎರಡನ್ನೂ ಮೀರಿದ, ಅಹಂಕಾರ-ಕೇಂದ್ರಿತ ಅಸ್ತಿತ್ವದಿಂದ ಪಾರಾದ ಒಂದು ಮಾನವೋತ್ತರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಐಕ್ಯ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಕರಗುವಿಕೆ (Union and Dissolution of Being): ಶರಣರ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯಾದ 'ಐಕ್ಯ' (Aikya) ಅಥವಾ 'ಬಯಲಲ್ಲಿ ಬಯಲಾಗುವುದು' ಎಂಬುದು ಮಾನವೋತ್ತರವಾದದ 'ಸ್ವಯಂ-ವಿಸರ್ಜನೆ' (dissolution of self) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ. "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" ಎಂಬ ಸಾಲು, 'ನಾನು' ಮತ್ತು 'ನನ್ನ ಸಾಧನೆ' ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಕರಗಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮರ್ಪಣೆಯ ನಂತರ ಬರುವ 'ಜಂಜಡವಿಲ್ಲದ' ಸ್ಥಿತಿಯು, ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಗಡಿಗಳು ಅಳಿಸಿಹೋಗಿ, ಒಂದು ವಿಶಾಲವಾದ, ಸಂಬಂಧಾತ್ಮಕವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ (relational existence) ಲೀನವಾಗುವ ಮಾನವೋತ್ತರ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ.
೩. ಚಿಂತನಶೀಲ ಶಿಕ್ಷಣಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆ (Contemplative Pedagogy and Poetics)
ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ವಚನವನ್ನು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪಠ್ಯವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದನ್ನು ಆಂತರಿಕ ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಬಳಸಬಹುದಾದ ಒಂದು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಾಧನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ.
ವಚನವು ಒಂದು 'ಸಾಧನಾ' (Vachana as a 'Sadhana'): 'ಸಾಧನಾ' (sadhana) ಎಂದರೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಮಾಡುವ ದೈನಂದಿನ, ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಅಭ್ಯಾಸ. ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೇವಲ ಓದುವ ಬದಲು, ಅದನ್ನು ಒಂದು 'ಸಾಧನಾ' ಆಗಿ ಅಭ್ಯಾಸಿಸಬಹುದು. ಇದರ ಪಠಣವು ಒಂದು ಚಿಂತನಶೀಲ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ (contemplative practice) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಗುರುಸ್ಮರಣೆ ಮತ್ತು ವಿನಯ: ವಚನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮೂವರು ಗುರುಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವುದು, ನಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ನಮ್ಮ ಸ್ವಂತದ್ದಲ್ಲ, ಅದು ಗುರುಕೃಪೆಯ ಫಲ ಎಂಬ ವಿನಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.
ಭಾವಗಳ ಮನನ (Contemplation on States of Being): "ಭಕ್ತಿ," "ಜ್ಞಾನ," ಮತ್ತು "ಪರಿಣಾಮ" ಎಂಬ ಮೂರು ಭಾವಗಳ ಮೇಲೆ ಮನನ (contemplation) ಮಾಡುವುದು, ಸಾಧಕನು ತನ್ನೊಳಗಿನ ಈ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಮರ್ಪಣಾ ಯೋಗ (Yoga of Surrender): ವಚನದ ಹೃದಯಭಾಗವಾದ "ಆ ಮೂರನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಬಳಿಕ" ಎಂಬ ಸಾಲನ್ನು ಪುನಃ ಪುನಃ ಮನನ ಮಾಡುವುದು, ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಮಾನಸಿಕ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ. ಇದು 'ನನ್ನದು' ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು 'ನಿನ್ನದು' (ದೈವದ್ದು) ಎಂದು ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ.
ಶಾಂತಿಯ ಅನುಸಂಧಾನ (Contemplation of Peace): "ಎನಗಾವ ಜಂಜಡವಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸುವುದು, ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಿಶ್ಚಿಂತೆಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಾಂತ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಾವ್ಯವು ಒಂದು ಬೋಧನಾ ಕ್ರಮ (Poetry as Pedagogy): ಚಿಂತನಶೀಲ ಶಿಕ್ಷಣಶಾಸ್ತ್ರವು (Contemplative Pedagogy) ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಸತ್ಯವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತರುವ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಕಾವ್ಯವು ತರ್ಕದ ಮೂಲಕವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅನುರಣನದ (resonance) ಮೂಲಕ ನಮ್ಮನ್ನು ತಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ತನ್ನ ಸರಳತೆ, ನೇರತೆ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಆರ್ದ್ರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಓದುಗನ ಬೌದ್ಧಿಕ ರಕ್ಷಾಕವಚಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸಿ, ನೇರವಾಗಿ ಹೃದಯವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಒಂದು ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಕಥೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಅನುಭವದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ; ಬದಲಾಗಿ, ಓದುಗನನ್ನು ಒಂದು ಆಂತರಿಕ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.
೪. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಮೃತಿ ಅಧ್ಯಯನ (Social Memory Studies)
ಈ ಚೌಕಟ್ಟು, ಒಂದು ಸಮುದಾಯವು ತನ್ನ ಭೂತಕಾಲವನ್ನು ಹೇಗೆ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆ ನೆನಪುಗಳು ಆ ಸಮುದಾಯದ ಅಸ್ಮಿತೆಯನ್ನು (identity) ಹೇಗೆ ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ.
ವಚನವು ಒಂದು 'ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಮೃತಿ'ಯ ನಿರ್ಮಾಪಕ (Vachana as a Creator of 'Social Memory'): ಮೌರಿಸ್ ಹಾಲ್ಬ್‌ವಾಕ್ಸ್ (Maurice Halbwachs) ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ಮೃತಿಯು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕವಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿರ್ಮಿತಿ. ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಆಕೆಯ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೆನಪಲ್ಲ. ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಂತಹ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮಂಡಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಆಕೆ ಅದನ್ನು ಇಡೀ ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ 'ಸಾಮೂಹಿಕ ಸ್ಮೃತಿ'ಯ (collective memory) ಭಾಗವಾಗಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಚನವು, "ನಾವು ಯಾರು? ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯ ಮೂಲ ಯಾವುದು?" ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ, ನಿರೂಪಣಾತ್ಮಕ ಉತ್ತರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
'ಸ್ಮೃತಿಯ ಶಿಲ್ಪಿಗಳು' (Figures of Memory): ಜಾನ್ ಆಸ್‌ಮನ್ (Jan Assmann) ಅವರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಂತೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ತನ್ನ ಇತಿಹಾಸದ ಕೆಲವು ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು 'ಸ್ಮೃತಿಯ ಶಿಲ್ಪಿಗಳು' ಅಥವಾ 'ನೆನಪಿನ ಸ್ಥಿರಬಿಂದುಗಳು' (figures of memory) ಆಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ಈ ವಚನವು ಶರಣ ಪರಂಪರೆಗೆ ಅಂತಹ ಮೂರು ಸ್ಮೃತಿಯ ಶಿಲ್ಪಿಗಳನ್ನು ಅಚ್ಚಳಿಯದಂತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ:
ಬಸವಣ್ಣ: ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ (ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ) ಮೂರ್ತರೂಪ.
ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು: ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವದ (ಅರಿವು) ಮೂರ್ತರೂಪ.
ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ: ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯದ (ಪರಿಪಕ್ವತೆ) ಮೂರ್ತರೂಪ.
ಈ ವರ್ಗೀಕರಣವು ನಂತರದ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಗೆ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ನಾಯಕರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ಸರಳ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯುತ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಹನ ಸ್ಮೃತಿಯಿಂದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸ್ಮೃತಿಗೆ (From Communicative to Cultural Memory): 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಶರಣರ ನಡುವಿನ ನೇರ ಅನುಭವಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವಾದಗಳು 'ಸಂವಹನ ಸ್ಮೃತಿ' (communicative memory). ಆದರೆ, ಆ ತಲೆಮಾರಿನ ನಂತರ, ಆ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು? ಅಕ್ಕನ ವಚನದಂತಹ ಪಠ್ಯಗಳು ಈ ಸಂವಹನ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಒಂದು ಶಾಶ್ವತವಾದ 'ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸ್ಮೃತಿ'ಯಾಗಿ (cultural memory) ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಪಠಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಚರ್ಚೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಗೆ ಶರಣರ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ನಾಯಕರ ಮಹತ್ವವನ್ನು ದಾಟಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಒಂದು ಇಡೀ ಸಮುದಾಯದ ಆತ್ಮ-ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
Thick Translation
Primary Translation
Annotations
The Way of Basavanna (Basavaṇṇana Dharma): The word dharma is profoundly significant here. It is not merely ‘religion’ or ‘law,’ but the essential principle, the intrinsic nature, or the unique spiritual path embodied by each guru. Akka is acknowledging that her bhakti (devotion) is not generic, but is shaped by the specific dharma of Basavanna (c. 1134–1196). Basavanna was the revolutionary social reformer and statesman who founded the Anubhava Maṇṭapa (the “Hall of Spiritual Experience”), a spiritual parliament open to all castes and genders.
Prabhu... Channabasavanna: Akka attributes her spiritual wealth to two other key figures of the Sharana movement.
Prabhu: This refers to Allama Prabhu, the revered mystic who presided over the Anubhava Maṇṭapa.
jñāna (transcendent knowledge). His dharma was the path of absolute, non-dualistic wisdom, achieved through rigorous introspection. Akka’s claim follows her famous, intense spiritual dialogue with Allama, where he tested her resolve and ultimately validated her spiritual authority. Channabasavanna: As Basavanna’s nephew, he was known as the great systematizer of Sharana philosophy, particularly the Ṣaṭsthala (the Six-Fold Path to union with the divine).
Three states of being (mūru bhāvavāyittu): The Kannada word bhāva means far more than just 'feeling' or 'emotion'; it denotes a 'state of being' or a mode of existence.
Surrendering (samarpisida): This is the central mystical act of the vachana. The spiritual wealth she has gained—devotion, knowledge, and fruition—is not hoarded as a personal achievement. In a profound act of ego-dissolution, she offers these states back to the ultimate divine principle. This surrender is the key that unlocks the final state of peace. It embodies the Sharana ideal that all fruits of action, even spiritual ones, ultimately belong to the divine.
No turmoil (enagāva jañjaḍavilla): Jañjaḍa is a powerful Kannada word implying turmoil, entanglement, anxiety, and the inner conflict that defines the spiritual struggle.
Chennamallikārjuna: This is Akka Mahadevi’s aṅkitanāma, or her unique signature-name for her chosen deity, Shiva. It translates to "Lord, beautiful as jasmine."
Behold, O Sanganabasavaṇṇā: The vachana concludes with a direct, intimate address not just to Basavanna, but to Sanganabasavaṇṇā. This specific name links him to the saṅga (the holy community) that he founded at Kalyana.
ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಲ್ಲ:
ಕಾಮೆಂಟ್‌ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿ