ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ "ಕುರುಹು"

ಭಾಗ 1: "ಕುರುಹು" – ಒಂದು ಬಹುಮುಖಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

"ಕುರುಹು" ಎಂಬ ಪದವು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಧಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದ ಆರಂಭ, ಮಧ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

1. ನೇರ/ಶಬ್ದಶಃ ಅರ್ಥ (Literal Meaning): ಗುರುತು, ಗೊತ್ತ, ಚಿಹ್ನೆ, ನಿಶಾನೆ, ಸಂಕೇತ, ಸಾಕ್ಷಿ, ಪುರಾವೆ, ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು (Trace). ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಅಥವಾ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಗುರುತು.

2. ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಶಾಸ್ತ್ರ (Etymological View): ಕುರಿ/ಗುರಿ, ಕುರಿತು/ಕುರುತು, ಗುರುತು, ಗೊತ್ತ, ಕುರುಪು, ಕುರುಹು ಮುಂತಾದ ಪದಗಳಲ್ಲಾ ಅಚ್ಚಗನ್ನಡದ ಒಂದೇ ಬೇರಿನ ಪದಗಳು. "ಕುರುಹು" ಎಂಬ ಪದವು ದ್ರಾವಿಡ ಮೂಲದ "ಕುರಿ" (Kuri) ಧಾತುವಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. "ಕುರಿ" ಎಂದರೆ 'ಗುರಿಯಿಡು', 'ಸೂಚಿಸು', 'ಕುರಿತು' (about). ಹೀಗಾಗಿ, "ಕುರುಹು" ಎಂದರೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಸ್ತುವಿನ ಕಡೆಗೆ, ಒಂದು ಸತ್ಯದ ಕಡೆಗೆ 'ಗುರಿಯಿಟ್ಟು ತೋರಿಸುವ ಸಾಧನ' ಅಥವಾ 'ಸೂಚಕ'. ಇದು ಕೇವಲ ಗುರುತಲ್ಲ, ಅದೊಂದು 'ಪಾಯಿಂಟರ್' (pointer).

3. ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೋಟ (Philosophical View): ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, "ಕುರುಹು" ಎನ್ನುವುದು ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ (Epistemology) ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗ. ಇದು ಇಂದ್ರಿಯಗೋಚರ ಪ್ರಪಂಚ (phenomenal world) ಮತ್ತು ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಸತ್ಯದ (noumenal reality) ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆ. ಸಾಧಕನಿಗೆ ಅರಿಯಲಾಗದ 'ಪರಶಿವ' ತತ್ವವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಬಳಸುವ ಒಂದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಸಾಧನ. ಆದರೆ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಹೇಳುವಂತೆ, ಜ್ಞಾನವು ಪೂರ್ಣವಾದಾಗ ಈ ಸಾಧನವನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲಬೇಕು. ಇದು ಜ್ಞಾನದ ಸಂಕೇತ, ಆದರೆ ಜ್ಞಾನವಲ್ಲ.

4. ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೋಟ (Theological View): ವೀರಶೈವ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, "ಕುರುಹು"ವಿನ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಉದಾಹರಣೆ ಎಂದರೆ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ. ಗುರುವು ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಕರುಣಿಸುವ ಇಷ್ಟಲಿಂಗವು, ನಿರಾಕಾರ ಪರಶಿವನ ಸಾಕಾರ 'ಕುರುಹು'. ಇದು ಕೇವಲ ಕಲ್ಲಲ್ಲ, ಅದು ಚೈತನ್ಯದ, ದೈವತ್ವದ ಚಿಹ್ನೆ. ಸಾಧಕನು ಈ ಕುರುಹನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ, ಧ್ಯಾನಿಸಿ, ಅದರ ಮೂಲಕವೇ ನಿರಾಕಾರ ತತ್ವವನ್ನು ತಲುಪಬೇಕು.

5. ಅತೀಂದ್ರಿಯ/ಗೂಢಾರ್ಥ ನೋಟ (Mystical View): ಅನುಭಾವದ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ "ಕುರುಹು" ಒಂದು ವಿರೋಧಾಭಾಸ (paradox). ಅದು ಚಂದ್ರನನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಬೆರಳು. ಬೆರಳನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತಾ ಕುಳಿತರೆ ಚಂದ್ರ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಕುರುಹು ಸಾಧನೆಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಆದರೆ ಸಿದ್ಧಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಅಳಿದುಹೋಗಬೇಕು. "ಕುರುಹುಗೆಡುವುದು" ಎನ್ನುವುದೇ ಅನುಭಾವದ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿ. ಇಲ್ಲಿ ಕುರುಹು ಮತ್ತು ಕುರುಹಿನಿಂದ ಸೂಚಿಸಲ್ಪಡುವ ವಸ್ತು ಒಂದಾಗುತ್ತವೆ, ಅಥವಾ ಎರಡೂ 'ಬಯಲಲ್ಲಿ' ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ.

6. ಪೌರಾಣಿಕ ನೋಟ (Mythical View): ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು, ತಮ್ಮ ವರವನ್ನು ಅಥವಾ ಶಾಪವನ್ನು 'ಚಿಹ್ನೆ' ಅಥವಾ 'ಕುರುಹು'ಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಮನು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿದವನು. ಅವನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, 'ಗುಹೇಶ್ವರ'ನೆಂಬ ಅಂತಿಮ ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಪೌರಾಣಿಕ ಕುರುಹುಗಳ ಹಂಗಿಲ್ಲ.

7. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೋಟ (Spiritual View): ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣದಲ್ಲಿ, "ಕುರುಹು" ಎಂದರೆ ಸಾಧಕನಿಗೆ ನೀಡಿದ ಒಂದು ಆಲಂಬನ / ಊರುಗೋಲು. ಅದು ಇಷ್ಟಲಿಂಗವಿರಬಹುದು, ಮಂತ್ರವಿರಬಹುದು, ಅಥವಾ ಒಂದು ಧ್ಯಾನದ ರೂಪವಿರಬಹುದು. ಈ ಕುರುಹಿನ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಸಾಧಕನು ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದೊಳಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ಪಯಣದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಬಾಹ್ಯ ಕುರುಹು ಅಳಿದು, ಅಂತರಂಗದ ಅರಿವೇ ಕುರುಹಾಗುತ್ತದೆ, ಕೊನೆಗೆ ಆ ಅರಿವು ಕೂಡ ನಿರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ.

8. ಯೋಗಿಕ ನೋಟ (Yogic View): ಯೋಗದ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, "ಕುರುಹು" ಎಂಬುದು ಧಾರಣ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದ 'ಆಬ್ಜೆಕ್ಟ್' ಅಥವಾ ವಸ್ತು. ಪತಂಜಲಿಯ ಯೋಗಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ, ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದೇ (ಧಾರಣ) ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ದಾರಿ. ಆ 'ವಸ್ತು'ವೇ ಇಲ್ಲಿನ 'ಕುರುಹು'. ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಿಸುವವನು, ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದ ವಸ್ತು (ಕುರುಹು) ಒಂದಾಗುತ್ತವೆ. ಆಗ 'ಕುರುಹು' ತನ್ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

9. ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ನೋಟ (Poetic View): ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ 'ಕುರುಹು' ಎಂದರೆ ರೂಪಕ (metaphor), ಸಂಕೇತ (symbol), ಪ್ರತಿಮೆ (image). ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ವಚನಗಳೇ ಸ್ವತಃ ಜ್ಞಾನದ 'ಕುರುಹು'ಗಳು. ಅವನು ಬಳಸುವ 'ಬೆಳಗು', 'ಬಯಲು', 'ಉರಿಯುಂಡ ಕರ್ಪುರ', 'ನೀರೊಳಗಿನ ಚಿತ್ರ' – ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಕುರುಹುಗಳು.

10. ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆ ನೋಟ (Poetics/Literary Criticism View): ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ 'ಧ್ವನಿ' ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ವಚನದ ವಾಚ್ಯಾರ್ಥ (ನೇರ ಅರ್ಥ) ಒಂದು ಕುರುಹಾದರೆ, ಅದರಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ವ್ಯಂಗ್ಯಾರ್ಥ ಅಥವಾ ಧ್ವನಿತಾರ್ಥವೇ (suggested meaning) ನಿಜವಾದ ಅನುಭವ. ಅಲ್ಲಮನ ವಚನಗಳ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದೇ ಅವು ಕೇವಲ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡದೆ, ಒಂದು ಅನುಭವದ 'ಕುರುಹು' ತೋರಿ, ಓದುಗನನ್ನು ಆ ಅನುಭವದತ್ತ ತಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ.

ಭಾಗ 2: 23 ವಚನಗಳ ಆಳವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ "ಕುರುಹು"ವಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ

ಅಲ್ಲಮನು "ಕುರುಹು"ವನ್ನು ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡುತ್ತಾನೆ:

1. ಆರಂಭಿಕ ಸಾಧನವಾಗಿ ಕುರುಹು: ಅಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ, ಸಾಧಕರಿಗೆ ಇದು ಅಗತ್ಯ.

2. ಕುರುಹನ್ನು ಮೀರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ (ಕುರುಹುಗೆಡುವುದು): ಸಾಧನೆಯ ನಿಜವಾದ ಹಾದಿ.

3. ಕುರುಹಿಲ್ಲದ ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಿತಿ: ಬಯಲು, ಪರಿಪೂರ್ಣತೆ, ಗುಹೇಶ್ವರ.

ಈ ವಚನಗಳನ್ನು ಈ ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು.

ಹಂತ 1: "ಕುರುಹು" ಒಂದು ಅಗತ್ಯ ಸಾಧನವಾಗಿ

ಈ ವಚನಗಳು ಅರಿವಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಪರಮಸತ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಲು ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿ ಕುರುಹು ಏಕೆ ಬೇಕು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ.

• ವಚನ 824: "ಅರಿಯದ ಕಾರಣ ಕುರುಹುವಿಡಿವೆನಲ್ಲದೆ ಅರಿದ ಬಳಿಕ ಇನ್ನೇನೊ?"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇದು ಕುರುಹಿನ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ವಚನ. 'ನನಗೆ ಇನ್ನೂ ಪೂರ್ಣ ಅರಿವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಕುರುಹನ್ನು (ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು) ಹಿಡಿದಿದ್ದೇನೆ. ಪೂರ್ಣ ಅರಿವಾದ ಮೇಲೆ ಇದರ ಅಗತ್ಯವೇನಿದೆ?' ಎಂದು ಸಾಧಕನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಆರಂಭಿಕ ಹಂತ.

• ವಚನ 1434: "ಮರಹು ಬಂದಹುದೆಂದು ಶ್ರೀಗುರು ಕರಸ್ಥಲಕ್ಕೆ ಕುರುಹ ಕೊಟ್ಟಡೆ..."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇಲ್ಲಿ 'ಕುರುಹು' ಗುರುವಿನಿಂದ ದತ್ತವಾದದ್ದು. ಅದು ಮರೆವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಸಾಧನ. ಲೌಕಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಮರೆಯುತ್ತಾನೆ, ಆ ಮರೆವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಗುರುವು ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆಂಬ ಕುರುಹನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಸಾಧನೆಯ ಪ್ರಾರಂಭ.

• ವಚನ 1306: "...ಆ ಉಭಯವನರಿದು ಅಡಗುವನ್ನಕ್ಕ ನಮ್ಮ ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗವೆಂಬ ಕುರುಹು ಬೇಕು..."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಸಾಕಾರ (ಒಡಲು) ಮತ್ತು ನಿರಾಕಾರ (ಬಯಲು) ಎರಡನ್ನೂ ಅರಿತು ಅದರಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವವರೆಗೂ, 'ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗ' ಎಂಬ ಕುರುಹಿನ ಆಸರೆ ಬೇಕೇಬೇಕು. ಅದು ಸೇತುವೆಯಿದ್ದಂತೆ, ದಡ ತಲುಪುವವರೆಗೂ ಬೇಕು.

• ವಚನ 1113: "...ಆ ಉಭಯವನರಿವನ್ನಬರ ಕೈಯ ಕುರುಹು, ಅರಿವನ ಜ್ಞಾನ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿರಬೇಕು."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ರೂಪ ಮತ್ತು ಅರೂಪದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರಿಯುವವನ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ 'ಕುರುಹು' (ಇಷ್ಟಲಿಂಗ) ಮತ್ತು ಅವನ ಜ್ಞಾನ ಎರಡೂ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲಿ ಕುರುಹು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕ.

ಹಂತ 2: "ಕುರುಹು"ವನ್ನು ಮೀರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ (ಕುರುಹುಗೆಡುವುದು)

ಇದು ಸಾಧನೆಯ ಅತ್ಯಂತ కీలక ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಘಟ್ಟ. ಕುರುಹನ್ನು ಹಿಡಿದು, ಅದರ ಮೂಲಕವೇ ಅದನ್ನು ಮೀರಿಹೋಗುವ ವಿರೋಧಾಭಾಸದ ಹಾದಿ.

• ವಚನ 942: "ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ನಿಜವನೆಯ್ದಿಹೆನೆಂದಡೆ, ಕುರುಹುವಿಡಿದು ಕುರುಹುಗೆಡಬೇಕು ನೋಡಾ ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯಾ."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇದು ಅಲ್ಲಮನ ದರ್ಶನದ ಸೂತ್ರವಾಕ್ಯ. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆಂಬ ಕುರುಹನ್ನು ಮೊದಲು ದೃಢವಾಗಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕು, ಅದರ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ಆ ಧ್ಯಾನವು ಆಳವಾದಂತೆ, ಆ ಕುರುಹೇ ಅಳಿದುಹೋಗಬೇಕು. ಅಂದರೆ, ಸಾಕಾರದ ಮೂಲಕ ನಿರಾಕಾರವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಸಾಕಾರವನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಬೇಕು.

• ವಚನ 298: "ನೆನಹು ಸತ್ತಿತ್ತು, ಭ್ರಾಂತು ಬೆಂದಿತ್ತು, ಅರಿವು ಮರೆಯಿತ್ತು ಕುರುಹುಗೆಟ್ಟಿತ್ತು."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇದು 'ಕುರುಹುಗೆಟ್ಟ' ನಂತರದ ಸ್ಥಿತಿಯ ವರ್ಣನೆ. ನೆನಪು, ಭ್ರಮೆ, ಅರಿವು ಎಂಬ ಮಾನಸಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಿಂತಾಗ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿದ್ದ 'ಕುರುಹು' ಕೂಡ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಲಿಂಗೈಕ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯ ವರ್ಣನೆ.

• ವಚನ 694: "ಕುರುಹುಗೆಟ್ಟು ಅರಿವ ನೆರೆಯರಿದು ಬೆರಸಿದೆನೆಂಬ ಬರುನುಡಿಯ ನುಡಿಗೆ ನಾಚಿದೆನಯ್ಯಾ ಗುಹೇಶ್ವರಾ."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಕುರುಹು ಇಲ್ಲವಾದಾಗ ಸಿಗುವ ಅರಿವಿನ ಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಶಬ್ದಗಳೇ ಇಲ್ಲ. 'ನಾನು ಆ ಸ್ಥಿತಿ ತಲುಪಿದೆ' ಎಂದು ಹೇಳುವುದೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸುಳ್ಳು, ಅದಕ್ಕೆ ನಾಚಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಅಲ್ಲಮ. ಆ ಅನುಭವ ಅಷ್ಟು ಅನಿರ್ವಚನೀಯ.

• ವಚನ 830: "ಅರಿವರತು ಬೆರಗುಹೊಡೆದು, ಕುರುಹುಗೆಟ್ಟವನ... ನಂಬು ಗುಹೇಶ್ವರಲ್ಲಮನ!"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಕುರುಹುಗೆಟ್ಟವನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾ, ಅವನು ಲೌಕಿಕ ಗ್ರಹಿಕೆಗೆ ನಿಲುಕದವನು. ಅವನು ಬಂದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಹೋಗದವನು, ಕಣ್ಣಿನಿಂದಲೇ ಉಂಡವನು, ಒಡಲಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಹಿಸಿದವನು. ಇದು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ಲಕ್ಷಣ.

• ವಚನ 1255: "ಅರಿವು ತಲೆದೋರಿದಲ್ಲದೆ ಕುರುಹು ನಷ್ಟವಾಗದು. ಕುರುಹು ನಷ್ಟವಾದಲ್ಲದೆ ಮಾಯೆ ಹಿಂಗದು."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸರಪಳಿ. ನಿಜವಾದ ಅರಿವು ಮೂಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಕುರುಹು (ಅಂದರೆ, ದ್ವೈತಭಾವ, ಸಂಕೇತ) ನಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಕುರುಹು ನಷ್ಟವಾದರೆ ಮಾತ್ರ ಮಾಯೆಯ ಬಂಧನದಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಸಾಧ್ಯ.

• ವಚನ 1051: "...ನಮ್ಮ ಗುಹೇಶ್ವರನ ಶರಣಂಗೆ, ಅರಿವರತು ಕುರುಹು ನಿಷ್ಪತಿಯಾಗಿ, ತಾನೆಂಬ ಭಾವವು ಉರಿಯುಂಡ ಕರ್ಪುರದಂತಾಯಿತ್ತು!"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಶರಣನಿಗೆ ಅರಿವು ಕೂಡ ಇಲ್ಲವಾಗಿ, ಕುರುಹು ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಶವಾಗಿ, 'ನಾನು' ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರವು ಉರಿಯುವ ಕರ್ಪೂರದಂತೆ ಯಾವ ಶೇಷವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಕರಗಿಹೋಗುತ್ತದೆ. 'ಕುರುಹು ನಿಷ್ಪತ್ತಿ' ಎನ್ನುವುದು 'ಕುರುಹುಗೆಡುವುದರ' ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪ.

• ವಚನ 1434: (ಈ ವಚನವು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ) "ಆ ಕುರುಹು ನೋಟದಲ್ಲಿ ಅಳಿದು, ಆ ನೋಟ ಮನದಲ್ಲಿ ಅಳಿದು, ಆ ಮನ ಭಾವದಲ್ಲಿ ಅಳಿದು, ಆ ಭಾವ ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅಳಿದು, ಆ ಜ್ಞಾನ ಸಮರಸದಲ್ಲಿ ಅಳಿದ ಬಳಿಕ- ಇನ್ನು ಅರಿವ ಕುರುಹಾವುದು ಹೇಳಾ?"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆಂಬ ಕುರುಹು ಕಣ್ಣಿನ ನೋಟದಲ್ಲಿ, ನೋಟವು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸು ಭಾವದಲ್ಲಿ, ಭಾವವು ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ಜ್ಞಾನವು ಸಮರಸದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಅರಿಯಲು ಇನ್ನಾವ ಕುರುಹೂ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಸಾಧನೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಕ್ಷೆ.

ಹಂತ 3: "ಕುರುಹು" ಇಲ್ಲದ ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಿತಿ (ಬಯಲು/ಗುಹೇಶ್ವರ)

ಇದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿ. ಇಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಯಾವ ಕುರುಹಿನ, ಚಿಹ್ನೆಯ, ಸಂಕೇತದ ಅಗತ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ. ಅದು ಸ್ವಯಂವೇದ್ಯ.

• ವಚನ 425: "ಮಿಸುನಿಯ ಚಿನ್ನಕ್ಕೆ ಒರೆಗಲ್ಲ ಹಂಗೇಕೆ? ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಕುರುಹು ಮುನ್ನುಂಟೆ?"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಪರಿಶುದ್ಧ ಚಿನ್ನಕ್ಕೆ ಒರೆಗಲ್ಲಿನ ಪರೀಕ್ಷೆ ಬೇಕಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ, ಸ್ವಯಂಸಿದ್ಧನಾದ, ಪರಿಪೂರ್ಣನಾದ ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗಕ್ಕೆ (ಪರಮಸತ್ಯಕ್ಕೆ) ಅದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಬೇರೆ ಕುರುಹಿನ ಅಗತ್ಯವೇನು?

• ವಚನ 635: "ತೆರಹಿಲ್ಲದ ಘನಕ್ಕೆ ಕುರುಹು ಮುನ್ನಿಲ್ಲ... ಗುಹೇಶ್ವರನೆಂಬ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಕುರುಹು ಮುನ್ನಿಲ್ಲ!"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಸೀಳುಗಳಿಲ್ಲದ, ಭೇದಗಳಿಲ್ಲದ ಅಖಂಡ ಚೈತನ್ಯಕ್ಕೆ (ತೆರಹಿಲ್ಲದ ಘನ) ಮೊದಲೇ ಯಾವ ಕುರುಹೂ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದು ಸ್ವಯಂಭು, ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ.

• ವಚನ 636: "ಗುಹೇಶ್ವರನೆಂಬ ಅರುಹಿನ ಕುರುಹು ಮುಂದಿಲ್ಲ, ಇಲ್ಲ."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: 'ಗುಹೇಶ್ವರ' ಎನ್ನುವುದು ಕೇವಲ ಅರಿವು. ಆ ಅರಿವಿಗೆ ಬೇರೊಂದು ಗುರುತು ಅಥವಾ ಕುರುಹು ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ, ಎರಡು ಬಾರಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.

• ವಚನ 1560: "ಸಕ್ಕರೆಯ ಸವಿವುದಕ್ಕೆ ಬೇರೊಂದು ಪದಾರ್ಥವೆ? ಗುಹೇಶ್ವರನ ಅರಿವುದಕ್ಕೆ ಕುರುಹು ಮುನ್ನೇಕೆ?"

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಸಕ್ಕರೆಯ ರುಚಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಇನ್ನೊಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಸಹಾಯ ಬೇಕೇ? ಇಲ್ಲ. ಅದು ಅನುಭವವೇದ್ಯ. ಹಾಗೆಯೇ, ಗುಹೇಶ್ವರನ ಅರಿವು ಕೂಡ ನೇರ ಅನುಭವ. ಅದಕ್ಕೆ ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಕುರುಹುಗಳ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ.

• ವಚನ 222: "ಗುಹೇಶ್ವರನೆಂಬ ಅರುಹಿನ ಕುರುಹು ಇನ್ನಾರಿಗೆಯೂ ಅಳವಡದು."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇಲ್ಲಿ 'ಅರುಹಿನ ಕುರುಹು' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಯೋಗ. ಅರಿವೇ ಒಂದು ಕುರುಹಾದರೆ, ಆ ಕುರುಹು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ (ಇರುಳು-ಹಗಲಿನ ಭೇದದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ) ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಜ್ಞಾನದ ಸಂಕೇತ.

• ವಚನ 1033: "ಅಂಗವಿಲ್ಲದ ಕುರುಹು, ಭಾವವಿಲ್ಲದ ಬಯಲು, ಬೆಳಗನರಿಯದ ಜ್ಯೋತಿಯ ಕಂಡೆಯಾ..."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಇದು ಪರಮಸತ್ಯದ ವಿರೋಧಾಭಾಸದ ವರ್ಣನೆ. ಅದು 'ಕುರುಹು' ಹೌದು, ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ರೂಪವಿಲ್ಲ ('ಅಂಗವಿಲ್ಲದ ಕುರುಹು'). ಇದು ನಿರಾಕಾರದ ಕುರುಹು, ಅಂದರೆ ಕುರುಹನ್ನು ಮೀರಿದ ಕುರುಹು.

• ವಚನ 1194: "ಅರಿವಿಂಗೆ ಬಂದಾಗಲೆ ಕುರುಹು. ಕುರುಹಿಂಗೆ ಕೇಡುಂಟು."

• ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಜ್ಞಾನದಿಂದ ನಿನ್ನನ್ನು ಅರಿಯುತ್ತೇನೆ ಎಂದರೆ, ಆ ಅರಿವೇ ಒಂದು ಕುರುಹಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಕುರುಹು ನಾಶವಾಗುವಂಥದ್ದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಜ್ಞಾನದಿಂದಲೂ ನಿನ್ನನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರಿಯಲಾಗದು ಎಂದು ಅಲ್ಲಮನು ಜ್ಞಾನದ ಮಿತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಕೆಲವು ಉಳಿದ ವಚನಗಳ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ನೋಟ:

• ವಚನ 310: 'ಅರಿವಿನ ಮೇಲೆ ಕುರುಹು ಇದೇನೊ?' ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅರಿವು ಮತ್ತು ಕುರುಹಿನ ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಂತ ಅদ্বೈತ ಸ್ಥಿತಿಯತ್ತ ಬೆರಳು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.

• ವಚನ 1103: ದೇಹ-ಪ್ರಾಣ-ಭಾವ ಎಲ್ಲವೂ ಲಿಂಗವೇ ಆಗಿರುವಾಗ, ಬೇರೊಂದು ಬಾಹ್ಯ 'ಕುರುಹು' ಹಿಡಿದು ಅರಿಯುವ ಅಗತ್ಯವೇನಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ.

• ವಚನ 1117: ಕುರುಹು ಇರುವವರೆಗೂ ಸಮಯಾಚಾರದ (ಸಂಪ್ರದಾಯದ) ಕಟ್ಟುಪಾಡು. ಅರಿತೆನೆಂಬ ಅಹಂ ಇರುವವರೆಗೂ ಆತ್ಮದ ಹಂಗು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಹಂಗುಗಳನ್ನು ತೊರೆದಾಗಲೇ ಮುಕ್ತಿ.

• ವಚನ 1380: ಪಾಷಾಣ ಒಡೆದರೆ ಅದರೊಳಗಿನ ಪ್ರಭೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕುರುಹುಂಟೆ? ಹಾಗೆಯೇ, ಅರಿವು ಮೂಡಿದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಕುರುಹು ಅಳಿದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆ 'ಲೇಸಪ್ಪ ಕುರುಹನ್ನು' (ಅಂದರೆ, ಕುರುಹು ಅಳಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು) ಅರಿಯಬೇಕು.

• ವಚನ 1432: ಮನಸ್ಸು ನಿಂತಾಗ, ಉಭಯ (ದ್ವಂದ್ವ) ಭಾವ ಅಳಿಯುತ್ತದೆ. 'ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ' ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ, ಆ ದ್ವಂದ್ವವಿಲ್ಲದಿರುವುದೇ 'ಕುರುಹು'. ಇದು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ (Negative Theology) ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ.

ಭಾಗ 3: "ಕುರುಹು" ಪದಕ್ಕೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಮಾನಾರ್ಥಕಗಳು

ಯಾವೊಂದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದವೂ "ಕುರುಹು"ವಿನ ಎಲ್ಲಾ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೂ, ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು:

ಸಾಮಾನ್ಯ/ನೇರ ಅರ್ಥ:

• Sign

• Symbol

• Mark

• Trace

• Indicator

• Evidence

• Emblem

ತಾತ್ವಿಕ/ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅರ್ಥ:

• Signifier: (Semiotics/ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಅರ್ಥವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಸಂಕೇತ)

• Conscious Symbol: (ಕೇವಲ ಚಿಹ್ನೆಯಲ್ಲ, ಚೈತನ್ಯಯುಕ್ತ ಸಂಕೇತ)

• Meditative Tool / Focus Point: (ಧ್ಯಾನದ ಸಾಧನ)

• Conceptual Support: (ತಾತ್ವಿಕ ಆಧಾರ)

• Manifestation: (ಅವ್ಯಕ್ತದ ವ್ಯಕ್ತರೂಪ)

• Provisional Mark: (ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಗುರುತು)

• Stepping Stone: (ಮುಂದಿನ ಹಂತಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ಸಾಧನ)

• Scaffolding: (ಕಟ್ಟಡ ಪೂರ್ಣವಾದ ಮೇಲೆ ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ರಚನೆ) - ಇದು "ಕುರುಹುವಿಡಿದು ಕುರುಹುಗೆಡಬೇಕು" ಎಂಬ ভাবಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ.