Listen to Summary!
ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಪುನರೇಕೀಕರಣದವರೆಗೆ: ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ವೈಚಾರಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ (From Revolution to Reintegration: The Historical and Ideological Transformation of the Sharana Movement)
ಭಾಗ I: ವಚನ ಕ್ರಾಂತಿ - ಒಂದು ವೇದ-ವಿರೋಧಿ (Counter-Vedic) ಜನ ಚಳುವಳಿ
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ಆಳವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಹಿಂದೂ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗಿನ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸುಧಾರಣೆಯಾಗಿರದೆ, ವೈದಿಕ-ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನೇ ಕಿತ್ತೊಗೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯಂತಹ ದಾರ್ಶನಿಕರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಈ ಚಳುವಳಿಯು, ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಂದ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿತ್ತು. ಇದು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಅಧಿಕಾರದ ಬದಲು ನೇರ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಕ್ಕೆ (anubhava) ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ನೀಡಿತು, ಕಾಯಕದ (Kayaka) ಘನತೆ ಮತ್ತು ದಾಸೋಹದ (Dasoha) ಮೂಲಕ ಸಮಾನತೆಯ ಸಮಾಜವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂವಾದವನ್ನು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಿತು. ವಚನ ಎಂಬ ಶಕ್ತಿಯುತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತವಾದ ಈ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವು, ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ ಒಂದು ಪ್ರತಿ-ಆಧಿಪತ್ಯದ (counter-hegemonic) ಜನ ಚಳುವಳಿಯಾಗಿತ್ತು.
"ವೇದಕ್ಕೆ ಒರೆಯ ಕಟ್ಟುವೆ" - ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ವಿಚ್ಛೇದ (The Epistemological Break)
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಮೂಲಭೂತ ಕ್ರಿಯೆಯೆಂದರೆ ಬಾಹ್ಯ, ಪಠ್ಯ-ಆಧಾರಿತ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಿರಹಿತವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದು. ಶರಣರಿಗೆ, ಸತ್ಯವು ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿ ವರ್ಗದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಾಚೀನ, ಆನುವಂಶಿಕ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನೇರ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದಾದ ಅನುಭವದ ಮೂಲಕ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದದ್ದು. ಈ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ಬಂಡಾಯವು ಕೇವಲ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿರಾಕರಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ನಿಲುವು ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಗ್ರಂಥ-ವಿರೋಧಿ (anti-scriptural) ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.
ಈ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನಿಲುವನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಒಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಇಡೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಾಹಿ ಪಠ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ: "ವೇದಕ್ಕೆ ಒರೆಯ ಕಟ್ಟುವೆ, ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ನಿಗಳವನಿಕ್ಕುವೆ, ತರ್ಕದ ಬೆನ್ನಬಾರನೆತ್ತುವೆ, ಆಗಮದ ಮೂಗ ಕೊಯಿವೆ".
ಈ ಭಾವನೆಯು ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಚಳುವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಚಿಂತಕರ ಮೂಲ ತತ್ವವಾಗಿತ್ತು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ (Anubhava Mantapa) ಮಹಾನ್ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ನಾಯಕರಾದ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಈ ತಿರಸ್ಕಾರವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ತಾತ್ವಿಕ ಬಲದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ನೇರ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ವ್ಯುತ್ಪನ್ನ ಮತ್ತು ಅಪ್ರಮಾಣಿತ ಎಂದು ತಳ್ಳಿಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ವೇದಗಳನ್ನು "ಬ್ರಹ್ಮನ ಬೂತಾಟ" (Brahma's boasting), ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು "ಸರಸ್ವತಿಯ ಗೊಡ್ಡಾಟ" (Saraswati's trash), ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು "ಪೂರ್ವದವರ ಗೊಡ್ಡಾಟ" (the prattle of the ancients) ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಈ ಜ್ಞಾನಮೀಮಾಂಸೆಯ ವಿಚ್ಛೇದವು ಆಳವಾದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ವೇದಗಳ ನಿರಾಕರಣೆಯು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾದ ಯಜ್ಞದಂತಹ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿಗಳ ನಿರಾಕರಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಾಣಿಬಲಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಖಂಡಿಸುತ್ತಾರೆ, ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದ ಸಿಂಧುತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಷಟ್ಸ್ಥಲ ತತ್ವ - ಒಂದು ಆಂತರಿಕ ಪ್ರಯಾಣ (The Philosophy of Shatsthala - An Internal Journey)
ಶರಣ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಷಟ್ಸ್ಥಲ (the six stages) ಸಿದ್ಧಾಂತವಿದೆ, ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಒಂದು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ವೈದಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ನೀಡುವ ಬಾಹ್ಯ, ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿ-ಆಧಾರಿತ ಮತ್ತು ಜಾತಿ-ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಮೋಕ್ಷದ ಮಾರ್ಗಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಷಟ್ಸ್ಥಲವು ದೈವದೊಂದಿಗೆ ಅದ್ವೈತ ಐಕ್ಯದ (Aikya) ಕಡೆಗೆ ಆಂತರಿಕ, ಅನುಭವಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿತು. ಈ ಚೌಕಟ್ಟು ಮೋಕ್ಷದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು, ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಸಾಧಕನಿಗೆ ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಅಥವಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಅದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.
ಆರು ಹಂತಗಳು ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಪ್ರಗತಿಪರ ವಿಕಾಸವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ:
ಭಕ್ತ ಸ್ಥಲ: ಭಕ್ತನ ಹಂತ, ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಗುರು, ಲಿಂಗ (ನಿರಾಕಾರ ದೈವ), ಮತ್ತು ಜಂಗಮ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅರಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ) ಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾನೆ.
6 ಮಹೇಶ ಸ್ಥಲ: ಸ್ಥಿರ ಸಾಧಕನ ಹಂತ, ಇಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯು ದೃಢವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತನು ಇತರರ ಸಂಪತ್ತು ಅಥವಾ ಸಂಗಾತಿಗಳನ್ನು ಬಯಸದಿರಲು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ, ಲೌಕಿಕ ಪ್ರಲೋಭನೆಗಳನ್ನು ಮೀರುತ್ತಾನೆ.
7 ಪ್ರಸಾದಿ ಸ್ಥಲ: ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಹಂತ, ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧಕನು ಸುಖ ಮತ್ತು ದುಃಖಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಶಿವನ ಪ್ರಸಾದ (prasada) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಫಲಗಳನ್ನು ದೈವಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
7 ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿ ಸ್ಥಲ: ಲಿಂಗವನ್ನು (ದೈವಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆ) ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಪ್ರಾಣದಲ್ಲಿ (prana) ಅನುಭವಿಸುವ ಹಂತ. ಭಕ್ತನು ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮತ್ತು ತನ್ನೊಳಗೆ ದೈವವನ್ನು ಕಾಣಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ.
7 ಶರಣ ಸ್ಥಲ: ಶರಣಾಗತಿಯ ಹಂತ, ಇಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಹಂಕಾರವು ದೇವರ ಇರುವಿಕೆಯ ಅರಿವಿನಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕರಗುತ್ತದೆ. ಭಕ್ತನು ಶುದ್ಧ ಆನಂದ ಮತ್ತು ದೈವದೊಂದಿಗಿನ ಸಂಪರ್ಕದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಾನೆ.
7 ಐಕ್ಯ ಸ್ಥಲ: ಐಕ್ಯದ ಅಂತಿಮ ಹಂತ, ಇಲ್ಲಿ ಅಂಗ (ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆತ್ಮ) ಮತ್ತು ಲಿಂಗ (ವಿಶ್ವ ಚೇತನ) ನಡುವಿನ ಎಲ್ಲಾ ದ್ವೈತವು ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಆತ್ಮವು ಪರಮಸತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅದ್ವೈತ ಆನಂದದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ.
6
ಈ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕೃತ ಮೋಕ್ಷಶಾಸ್ತ್ರವು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ವೇದಾಂತ ಶಾಲೆಗಳ ಮೋಕ್ಷಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದಂತಹ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಅದ್ವೈತ ವಾಸ್ತವದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರೂ, ಅವುಗಳ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜಾತಿಯಿಂದ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು ಮತ್ತು ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರಗಳಂತಹ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳ ಆಳವಾದ ಜ್ಞಾನದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು, ಇದು ಮೋಕ್ಷದ ಮೇಲೆ ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು.
ಹೊಸ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಮಾಣ - ಕಾಯಕ, ದಾಸೋಹ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವಿನಾಶ (Forging a New Society - Kayaka, Dasoha, and the Annihilation of Caste)
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತು; ಇದು ಹೊಸ, ಸಮಾನತೆಯ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕೆಳಗಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಎರಡು ಮೂಲಭೂತ ಸ್ತಂಭಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು: ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ (Work is Worship) ಮತ್ತು ದಾಸೋಹ (Communal Sharing).
ಕಾಯಕದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಶ್ರಮವನ್ನು, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಮಾಡಿದಾಗ, ಅದು ಪೂಜೆಯ ಒಂದು ರೂಪವೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು. ಈ ಮೂಲಭೂತ ಕಲ್ಪನೆಯು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಂತ್ರಿ ಪದವಿಯಿಂದ ಹಿಡಿದು ಚಮ್ಮಾರನ ಕರಕುಶಲತೆ ಅಥವಾ ರೈತನ ಶ್ರಮದವರೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವೃತ್ತಿಗೂ ಘನತೆ ನೀಡಿತು.
ಕಾಯಕಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ದಾಸೋಹದ ತತ್ವವಿತ್ತು, ಇದನ್ನು "ಸೇವೆ" ಅಥವಾ "ಸಮುದಾಯ ಹಂಚಿಕೆ" ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಬಹುದು. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಒಬ್ಬರ ಕಾಯಕದಿಂದ ಬಂದ ಗಳಿಕೆಯು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು ಎಂದು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿತು.
ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಂತಿಮ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಜಾತಿಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ನಾಶಪಡಿಸುವುದಾಗಿತ್ತು. ಶರಣರು ಅಂತರ್ಜಾತಿ ಭೋಜನ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕವಾಗಿ, ಅಂತರ್ಜಾತಿ ವಿವಾಹದ ಮೂಲಕ ಜಾತಿ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಕಿತ್ತುಹಾಕಿದರು. ಚಳುವಳಿಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯು ಹರಳಯ್ಯ ಎಂಬ ದಲಿತ ಚಮ್ಮಾರನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮಧುವರಸ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ವಿವಾಹವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕೃತ್ಯವು ಕೇವಲ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಇದು ಜಾತಿರಹಿತ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಅವರ ನಂಬಿಕೆಯ ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುಷ್ಠಾನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ವರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ನೇರ ದಾಳಿಯಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಚಳುವಳಿಯ ಚದುರುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು.
ಭಾಷೆಯ ರಾಜಕೀಯ - ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ (The Politics of Language - The Primacy of Kannada)
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಭಾಷೆಯ ಆಯ್ಕೆಯು ಒಂದು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಮತ್ತು ಆಳವಾದ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ಸಂಸ್ಕೃತವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥ, ತಾತ್ವಿಕ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರದ ಏಕೈಕ ಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಶರಣರು ಕೇವಲ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂವಾದದ ಮೇಲಿನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಾಹಿ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕಲು ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ತಂತ್ರವಾಗಿತ್ತು.
ವಚನಗಳನ್ನು ಉನ್ನತ, ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಸರಳ, ಆಡುಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಭಾಷಾ ಆಯ್ಕೆಯು ಆಳವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಅಕ್ಷರಸ್ಥರಲ್ಲದವರು, ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಕೆಳಸ್ತರದ ಜನರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಕ್ಷಣವೇ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ಭಾಷಾ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯು ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ರೂಪವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಲು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿ ವರ್ಗದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿತು.
ಭಾಗ II: ಪ್ರತಿ-ಕ್ರಾಂತಿ - ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣ (Sanskritization) ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಗ್ರಂಥಗಳ ಉದಯ
ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರಿತವಾಗಿದ್ದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಹಂತವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಪಕಾಲಿಕವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ಥಾಪಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅದರ ಮೂಲಭೂತ ಸವಾಲು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿ-ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು, ಇದು ಸಮುದಾಯದ ಚದುರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಘಟನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಚಳುವಳಿಯು ಆಳವಾದ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಬದಲಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿವಿಕೆ, ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದ ಬಸವಣ್ಣನ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ತಮ್ಮ ವೇದ-ವಿರೋಧಿ ಮೂಲಗಳಿಂದ ದೂರ ಸರಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯು "ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣ" (Sanskritization) ಅಥವಾ "ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಕರಣ" (Brahminisation) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತು. ಈ ಪ್ರತಿ-ಕ್ರಾಂತಿಯು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯಂತಹ ಹೊಸ, ಸಂಸ್ಕೃತ-ಆಧಾರಿತ ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಗ್ರಂಥಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಗೊಂಡಿತು, ಇದು ಚಳುವಳಿಗೆ ಅದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದ ಒಂದು ಆದಿಮ, ವೇದ-ಸಮ್ಮತ ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು.
ಕಲ್ಯಾಣದ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರದ ಪರಿಸರ
ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ವೇಗವರ್ಧಕವಾಗಿದ್ದು 1167ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ದುರಂತ ಪತನ. ಅಂತರ್ಜಾತಿ ವಿವಾಹವು ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಸ್ಥಾಪನೆಯು ಸಹಿಸಲಾಗದ ಅಂತಿಮ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ರಾಜ ಬಿಜ್ಜಳ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಗಣ್ಯರ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿದು, ವಧು-ವರರ ತಂದೆಯಂದಿರನ್ನು ಕ್ರೂರವಾಗಿ ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು.
14ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉದಯವು ಹೊಸ ರಾಜಕೀಯ ವಾಸ್ತವತೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಂಡ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಬಲ ಕೋಟೆಯಾಗಿ, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ರಕ್ಷಣೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಅದರ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಮಹಾನ್ ಪೋಷಕರಾಗಿದ್ದರು.
ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ - "ವೇದ-ಸಮ್ಮತ" (Veda-Sammata) ಗ್ರಂಥದ ರಚನೆ
ಈ ಹೊಸ, ಪುನರೇಕೀಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೂಲಾಧಾರವೆಂದರೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ, ಇದು ಕನ್ನಡ ವಚನಗಳಿಗೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವ ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥವೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡರೂ, ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಇದರ ರಚನೆಯನ್ನು 15ನೇ ಶತಮಾನ ಅಥವಾ ನಂತರ, ವಿಜಯನಗರ ಅವಧಿಯ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪಠ್ಯವು ಶರಣ ಚಿಂತನೆಯ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅದರ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಪುನಃ ಬರೆಯುವ, ಅದಕ್ಕೆ ಎಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲದ ವೈದಿಕ-ಆಗಮಿಕ ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.
ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಚನೆಯು ಅದರ ವೈದಿಕ ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಒಂದು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಋಷಿ, ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ, ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ವೈದಿಕ ಋಷಿ, ಅಗಸ್ತ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂವಾದ (samvada) ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ತನ್ನ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪೂಜ್ಯ ವೈದಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಪಠ್ಯವು ತಕ್ಷಣವೇ ತನ್ನನ್ನು ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಸಂಪ್ರದಾಯದೊಳಗೆ ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಕೃತಿಯ ವಿಷಯವು ಶರಣ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮನ್ವಯ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಷಟ್ಸ್ಥಲದಂತಹ ಮೂಲ ಶರಣ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ವೇದ-ಸಮ್ಮತ (Veda-sammata) ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಶರಣರು ವೇದಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರೆ, ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯು ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮವು "ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು.
ಆದಿಮ ವಂಶಾವಳಿಯ ಆವಿಷ್ಕಾರ - ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ನಿರೂಪಣೆ (The Invention of a Primordial Lineage - The Panchacharya Narrative)
ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು, ಹೊಸ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಧರ್ಮದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣರನ್ನು ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ವಂಶಾವಳಿಯ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಪುರಾಣದ (Panchacharya mythos) ರಚನೆಯ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಲಾಯಿತು - ಇದು ಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಐದು ಆದಿಮ ಋಷಿಗಳ ದೈವಿಕ ಮೂಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪೌರಾಣಿಕ-ಶೈಲಿಯ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಈ ನಿರೂಪಣೆಯು ಐದು ಆಚಾರ್ಯರಾದ - ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ, ದಾರುಕಾಚಾರ್ಯ, ಏಕೋರಾಮ, ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ, ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ - ವಿವಿಧ ಯುಗಗಳಲ್ಲಿ (yugas) ಶಿವನ ಐದು ಮುಖಗಳಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
peetha) ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಚೌಕಟ್ಟು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹರಿಹರನಂತಹ ಸಮಕಾಲೀನರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೈರುಹಾಜರಾಗಿದೆ.
ಪಠ್ಯದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವು ಈ ಪುರಾಣವು ಆದಿಮ ಸತ್ಯವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಹಲವಾರು ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡ ನಂತರದ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವೆಂದರೆ ಚತುರಾಚಾರ್ಯ ಪುರಾಣ ("ನಾಲ್ವರು ಆಚಾರ್ಯರ ಪುರಾಣ"), ಇದು ಸುಮಾರು 1698ರಲ್ಲಿ ಸಂಪಾದನೆಯ ಪರ್ವತೇಶನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕನ್ನಡ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಅದರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಈ ಪಠ್ಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ಆಚಾರ್ಯರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಐದನೆಯವರಾದ ಕಾಶಿಯ ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯರನ್ನು ಕೃತಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಲೇಖಕನು ಪಠ್ಯವನ್ನು "ಪಂಚಕಲಶದ ಆಚಾರ್ಯಚರಿತ" (Panchakalasada Acharyacharita) ಎಂದು ಪುನರ್ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದಾಗ.
ಈ ಹೊಸ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಮೂಲ ಶರಣರ ಜಾತಿರಹಿತ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸಾಮಾಜಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಗೋತ್ರಗಳು (gotras) ಮತ್ತು ಸೂತ್ರಗಳ (sutras) ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು, ಇದು ವೈದಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
| ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ | ಮೂಲ ಶರಣ ಸಂಪ್ರದಾಯ (ವಚನಗಳು) | ನಂತರದ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯ (ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ) |
| ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಭಾಷೆ | ಕನ್ನಡ (ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಭಾಷೆ, ಸಮೂಹ ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ) | ಸಂಸ್ಕೃತ (ಧರ್ಮಗ್ರಂಥ, ಗಣ್ಯರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕಾಗಿ) |
| ಅಧಿಕಾರದ ಮೂಲ | ನೇರ ಅನುಭವ (Anubhava) | ವೇದಗಳು, ಆಗಮಗಳು, ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ |
| ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು | ಐತಿಹಾಸಿಕ ಶರಣರು (ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಇತ್ಯಾದಿ) | ಪೌರಾಣಿಕ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರು (ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ, ಇತ್ಯಾದಿ) |
| ಮೂಲ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ | ಅನುಭವಾತ್ಮಕ ಷಟ್ಸ್ಥಲ | ವೈದಿಕ-ಆಗಮಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿತ ಷಟ್ಸ್ಥಲ |
| ಜಾತಿಯ ಕುರಿತ ದೃಷ್ಟಿ | ಮೂಲಭೂತ ತಿರಸ್ಕಾರ; ಸಮಾನತಾವಾದ | ಶ್ರೇಣೀಕರಣದ ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪದ್ಧತಿಗಳು (gotra) |
| ಕರ್ಮಕಾಂಡ | ದೇವಾಲಯ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿಗಳ ನಿರಾಕರಣೆ | ವೈದಿಕ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿಗಳ (ಹೋಮ) ಸೇರ್ಪಡೆ, ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿ ಶ್ರೇಣಿ |
| ಸಾಮಾಜಿಕ ರಚನೆ | ಮುಕ್ತ ಸಮುದಾಯ (Sharana Sankula) | ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮಠ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Peethas) |
ಭಾಗ III: ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಯಂತ್ರಶಾಸ್ತ್ರ - ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ (Appropriation) ಮತ್ತು ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ (Reinterpretation)
ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ವೀರಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಆದ ವೈಚಾರಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ವಿಕಾಸವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಸಕ್ರಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ತನ್ನ ಹಕ್ಕನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಮೂಲ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ತಿದ್ದಿಬರೆಯಲು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿತು. ಇದು ಚಳುವಳಿಯ ಅತ್ಯಂತ ವರ್ಚಸ್ವಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಸ್ಥಳೀಯ ದಂತಕಥೆಗಳನ್ನು ಅಖಿಲ-ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು, ಮತ್ತು ಮೂಲ ಪಠ್ಯಗಳನ್ನೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
ಬಸವಣ್ಣನ ದೈವೀಕರಣ - ಶರಣನಿಂದ ಅವತಾರಕ್ಕೆ (The Deification of Basavanna - From Sharana to Avatar)
ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರ ತಂತ್ರವೆಂದರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಗುರುತನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸುವುದು. ತಮ್ಮ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ, ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮನ್ನು ದೈವಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ವಿನಮ್ರ ಭಕ್ತ, ಒಬ್ಬ ಶರಣ (sharana) ಎಂದು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಬರಹಗಳು ವಿನಯದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ತುಂಬಿವೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಕೆಳಸ್ತರದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾದ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ಪೌರಾಣಿಕ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು. ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಕೃತಿಯಾದ ಹರಿಹರನ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ (ಸು. 1200), ಅವರನ್ನು ಮಹಾನ್ ಸಂತನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಮಾನವನಾಗಿಯೇ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಸವ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಕನ್ನಡ ರೂಪಾಂತರವಾದ ಭೀಮಕವಿಯ ಕೃತಿ (1369) ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದೈವೀಕರಿಸಿದ ಬಸವಣ್ಣನನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕೇವಲ ಮಾನವ ಸುಧಾರಕರಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಶಿವನ ವಾಹನವಾದ ನಂದಿಯ (Nandi) ದೈವಿಕ ಅವತಾರ.
lila) ಕಡೆಗೆ ಗಮನವನ್ನು ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ.
ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳ ಸಮ್ಮಿಲನ - ರೇವಣಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ (The Conflation of Personas - Revanasiddha and Renukacharya)
ಚಳುವಳಿಯ ಆದಿಮ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯರ ಸೃಷ್ಟಿಗೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪುರಾಣೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ, ಪೌರಾಣಿಕ ಕನ್ನಡ ಸಿದ್ಧರಾದ ರೇವಣಸಿದ್ಧರನ್ನು, ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ ಎಂಬ ಹೊಸ, ಪೌರಾಣಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಲಾಯಿತು.
ಹರಿಹರನ 13ನೇ ಶತಮಾನದ ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ರಗಳೆಯಲ್ಲಿ, ರೇವಣಸಿದ್ಧರು ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ, ಯೋಗ ಶಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತರಾದ ಶಕ್ತಿಯುತ ಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ನಂತರದ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ 15ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ, ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ ಎಂಬ ಹೊಸ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಾರೆ. ಈ ಆಚಾರ್ಯರು ದೈವಿಕ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು, ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ ವೈದಿಕ ಋಷಿ ಅಗಸ್ತ್ಯರಿಗೆ ವೀರಶೈವ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ನಂತರ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ವೈಚಾರಿಕ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ: ಈ ಇಬ್ಬರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಒಂದೇ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಿಮ ರೇಣುಕರು ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ರೇವಣಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಪುನರ್ಜನ್ಮ ಪಡೆದರು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
ಗ್ರಂಥಗಳ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ - ವಚನಗಳ ಪಠ್ಯದ ತಿರುಚುವಿಕೆ (The Corruption of the Canon - Textual Manipulation of the Vachanas)
ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ನೇರ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ಅದರ ಮೂಲಭೂತ ಪಠ್ಯಗಳಾದ ವಚನಗಳನ್ನೇ ತಿರುಚುವುದು. 15 ಮತ್ತು 16ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಂಕಲನದ ಮಹಾಯುಗದಲ್ಲಿ, "ವೀರಶೈವ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣರು ಈ ನಂತರದ, ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಯಿತು.
ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರಂತಹ ಸಂಶೋಧಕರ ವಿವರವಾದ ಪಠ್ಯ ಪಾಂಡಿತ್ಯವು, "ವೀರಶೈವ" ಎಂಬ ಪದವು ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಅತ್ಯಂತ ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ವಚನಗಳ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗೈರುಹಾಜರಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದೆ. "ವೀರಶೈವ" ಎಂಬ ಪದವು ಗುರುತಿನ ಗುರುತಾಗಿ 14ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದೀಚೆಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಭೀಮಕವಿಯ ಕನ್ನಡ ಬಸವ ಪುರಾಣ (1369) ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಕೃತಿಯು ಪಾಲ್ಕುರಿಕೆ ಸೋಮನಾಥನ ಹಿಂದಿನ ತೆಲುಗು ಆವೃತ್ತಿಯ ರೂಪಾಂತರವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಬದಲಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ: ಸೋಮನಾಥನು "ವೀರಮಾಹೇಶ್ವರ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದರೆ, ಭೀಮಕವಿಯು ಅದನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ "ವೀರಶೈವ" ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿದನು. ಇದು ಚಳುವಳಿಯ ಪಠ್ಯ ಮರುನಾಮಕರಣದ ಆರಂಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾಗ IV: ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆ - ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಚರ್ಚೆ
ಈ ಭಾಗವು ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರ ಪೌರಾಣಿಕ ಮೂಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಅವರು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣರೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಎಂಬುದನ್ನು ಆಧಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ.
4.1 ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರ ಮೂಲ ಪಟ್ಟಿ (ಪೌರಾಣಿಕ ವಿವರ)
ವೀರಶೈವ ಆಗಮಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರು ಶಿವನ ಐದು ಮುಖಗಳಿಂದ ಅವತರಿಸಿ, ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಐದು ಪೀಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರ ವಿವರಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
| ಆಚಾರ್ಯರ ಹೆಸರು | ಶಿವನ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಸ್ಥಾನ | ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಪೀಠ | ಗೋತ್ರ |
| ರೇವಣಾರಾಧ್ಯ | ಸದ್ಯೋಜಾತ | ರಂಭಾಪುರಿ (ಬಾಳೆಹೊನ್ನೂರು) | ವೀರ |
| ಮರುಳಾರಾಧ್ಯ | ವಾಮದೇವ | ಉಜ್ಜಯಿನಿ | ನಂದಿ |
| ಏಕೋರಾಮಾರಾಧ್ಯ | ಅಘೋರ | ಹಿಮವತ್ ಕೇದಾರ | ಭೃಂಗಿ |
| ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ | ತತ್ಪುರುಷ | ಶ್ರೀಶೈಲ | ವೃಷಭ |
| ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ | ಈಶಾನ | ಕಾಶಿ (ವಾರಣಾಸಿ) | ಸ್ಕಂದ |
ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಆಚಾರ್ಯರು ಪ್ರತಿ ಯುಗದಲ್ಲೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಅವತರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ರೇವಣಸಿದ್ಧ, ಮರುಳಸಿದ್ಧ, ಏಕೋರಾಮ, ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
4.2 ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಶರಣ ರೇವಣಸಿದ್ಧ
ಪೌರಾಣಿಕ ವಿವರ: ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ದ್ವಾಪರಯುಗದಲ್ಲಿ 'ರೇಣುಕ' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಅವತರಿಸಿದ ಆಚಾರ್ಯರೇ ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ 'ರೇವಣಸಿದ್ಧ'ರಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಇವರನ್ನು ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದ ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮುನಿಗೆ ಶಿವಾದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ಗುರು ಎಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯಂತಹ ಗ್ರಂಥಗಳು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ.
35 ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರ: 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ರೇವಣಸಿದ್ಧರ ಕುರಿತು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಆಕರವೆಂದರೆ 13ನೇ ಶತಮಾನದ ಕವಿ ಹರಿಹರನ ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ರಗಳೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಪ್ರಕಾರ, ಹರಿಹರನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ರೇವಣಸಿದ್ಧನು 'ಸಿದ್ಧ' ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನೇ ಹೊರತು, ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ 'ರೇವಣಾರಾಧ್ಯ' ಅಲ್ಲ. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಶರಣ ರೇವಣಸಿದ್ಧರನ್ನು ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯರ ಅವತಾರವೆಂದು ಗುರುತಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಬಸವಣ್ಣನವರ ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ. ನಂತರದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ 'ಲಿಂಗ ಯಜ್ಯೋಪವೀತ' (ಜನಿವಾರ)ದಂತಹ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯದ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಆರೋಪಿಸಿರುವುದು ಈ ಐಕ್ಯತಾ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
4.3 ಮರುಳಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಮರುಳಾರಾಧ್ಯ
ಪೌರಾಣಿಕ ವಿವರ: ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆಯಂತೆ, ಮರುಳಾರಾಧ್ಯರು ಶಿವನ ವಾಮದೇವ ಮುಖದಿಂದ ಜನಿಸಿ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರ: ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಶರಣ 'ಮರುಳಸಿದ್ಧ' ಅಥವಾ 'ಮರುಳುಶಂಕರದೇವ'ರನ್ನು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆಚಾರ್ಯ 'ಮರುಳಾರಾಧ್ಯ'ರೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕುರಿತಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಚರ್ಚೆಯು 16ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇಪಕವಿಯ ಮರುಳಸಿದ್ಧ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾವ್ಯವು ಮರುಳಸಿದ್ಧರು ಮಾದಿಗ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿ, ತಮ್ಮ ತಪಃಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಆಚಾರ್ಯ ಪದವಿಗೇರಿದರು ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇತರ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಇದನ್ನು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ನಿರೂಪಣೆ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾ, ಮೂಲ ಆಚಾರ್ಯ ಮರುಳಾರಾಧ್ಯರು ಮತ್ತು ಈ ಕಾವ್ಯದ ಮರುಳಸಿದ್ಧರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ರೇವಣಸಿದ್ಧರಂತೆಯೇ, ಮರುಳಸಿದ್ಧರಿಗೂ ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ 'ಶಿಖಾ ಯಜ್ಯೋಪವೀತ' (ಜುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಜನಿವಾರ)ವನ್ನು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
4.4 ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ
ಪೌರಾಣಿಕ ವಿವರ: ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ಶಿವನ ತತ್ಪುರುಷ ಮುಖದಿಂದ ಜನಿಸಿ ಶ್ರೀಶೈಲ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂಬುದು ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರ: ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ 'ಆರಾಧ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ' ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, 12-13ನೇ ಶತಮಾನದ ತೆಲುಗು ಕವಿ ಪಾಲ್ಕುರಿಕೆ ಸೋಮನಾಥನು ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ ಚರಿತಮು ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.
36 ಈ ಕೃತಿಯು ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
4.5 ಏಕೋರಾಮಾರಾಧ್ಯ
ಪೌರಾಣಿಕ ವಿವರ: ಇವರು ಶಿವನ ಅಘೋರ ಮುಖದಿಂದ ಜನಿಸಿ ಕೇದಾರ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರ: ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಏಕೋರಾಮಾರಾಧ್ಯರನ್ನು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಶರಣರಾದ ಏಕಾಂತರಾಮಯ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ.
38 ಏಕಾಂತರಾಮಯ್ಯನವರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾಗಿದ್ದು, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ 770 ಅಮರಗಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ನಂತರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, 'ಏಕಾಂತ ರಾಮ' ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು 'ಏಕೋರಾಮಾರಾಧ್ಯ' ಎಂದು ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಿಸಿ ಆಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ.
4.6 ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ ಮತ್ತು ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಕಲ್ಪನೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ
ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರ: ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರ ಕಲ್ಪನೆಯು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 'ಚತುರಾಚಾರ್ಯ' (ನಾಲ್ವರು ಆಚಾರ್ಯರು) ಪರಂಪರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಐದನೆಯ ಆಚಾರ್ಯರಾದ ಕಾಶಿ ಪೀಠದ ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯರನ್ನು ಈ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಬಹಳ ನಂತರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ.
ಮೂಲ: 1698ರಲ್ಲಿ ಸಂಪಾದನೆಯ ಪರ್ವತೇಶ ಎಂಬ ಕವಿ ರಚಿಸಿದ ಚತುರಾಚಾರ್ಯ ಪುರಾಣವು ರೇವಣಸಿದ್ಧ, ಮರುಳಸಿದ್ಧ, ಏಕೋರಾಮ ಮತ್ತು ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ ಎಂಬ ನಾಲ್ವರು ಆಚಾರ್ಯರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನೇ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ಸೇರ್ಪಡೆ: ಇದೇ ಕೃತಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಕರ್ತೃವು ಐದನೆಯ ಆಚಾರ್ಯರಾದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯರನ್ನು (ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ) ಸೇರಿಸಿ, ಇದನ್ನು 'ಪಂಚಕಲಶದ ಆಚಾರ್ಯಚರಿತ' ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾನೆ.
ಈ ಸೇರ್ಪಡೆಯು 17ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ಕೃತಿಯೇ ಪ್ರಬಲ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದ ಕಾಶಿಯ ಜಂಗಮವಾಡಿ ಮಠವನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಆಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಭಾಗವಾಗಿ ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆ ನಡೆದಿದೆ.
1
ಭಾಗ V: ತೀರ್ಮಾನ - ವಿಭಿನ್ನ ಪರಂಪರೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ಚರ್ಚೆಗಳು
ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಥವು ಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ-ಕ್ರಾಂತಿಯ, ಮೂಲಭೂತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಕ್ರಮೇಣ ಸಮೀಕರಣ ಮತ್ತು ವೈಚಾರಿಕ ಮರು-ರಚನೆಯ ಒಂದು ಬಲವಾದ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಯಾಣೋತ್ತರ ಯುಗದಲ್ಲಿನ ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ವಚನಕಾರರ ಮೂಲ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಳಿಸಿಹಾಕಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಇದು ಸಂಪ್ರದಾಯದೊಳಗೆ ಒಂದು ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ನಿರಂತರವಾದ ಒಡಕನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು, ಇದು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಘರ್ಷಿಸುವ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಪ್ರವಾಹಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
5.1 ವಿಭಜಿತ ಚಳುವಳಿ - ವಚನ ಮತ್ತು ಆಗಮಗಳ ನಡುವಿನ ಒಡಕು (A Movement Divided - The Schism Between Vachana and Agama)
ವಿಜಯನಗರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಪರಿವರ್ತನೆಯು ಎರಡು ಸಮಾನಾಂತರ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ವೈಚಾರಿಕ ಪರಂಪರೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಒಂದು ಪ್ರವಾಹ, ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲಿಂಗಾಯತ ಎಂಬ ಪದದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಮೂಲವೆಂದು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ವಚನಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.
ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರವಾಹ, ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ವೀರಶೈವ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ, ತನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಶರಣರಿಗೆ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಪೌರಾಣಿಕ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದ ಅಧಿಕಾರವು ಕೇವಲ ವಚನಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ವೇದಗಳು, ಶೈವ ಆಗಮಗಳು, ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ.
Veda-sammata) ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ, ಆದಿಮ ಶೈವ ಧರ್ಮದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ.
5.2 ಸಮಕಾಲೀನ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಗಳು - ಗುರುತಿನ ರಾಜಕೀಯ (Contemporary Echoes - The Politics of Identity)
ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯು ಕೇವಲ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕುತೂಹಲವಲ್ಲ; ಇದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುರುತು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಮಾನ್ಯತೆಯ ಕುರಿತಾದ ಒಂದು ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಸಮಕಾಲೀನ ಚರ್ಚೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿರುಕು ರೇಖೆಯಾಗಿದೆ. ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮವನ್ನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಧರ್ಮವೆಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬೇಕೆಂಬ ಆಧುನಿಕ ಬೇಡಿಕೆಯು ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಒಡಕಿನ ನೇರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ.
ಈ ಬೇಡಿಕೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು ಮೂಲ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ವೇದಗಳು, ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಾಹಿ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ತಿರಸ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಧರ್ಮವನ್ನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ಪಂಥವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಹೀಗಾಗಿ, ಸಮಕಾಲೀನ ರಾಜಕೀಯ ಹೋರಾಟವು ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ವೈಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧದ ನೇರ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಳುವಳಿಯ "ನಿಜವಾದ" ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಕುರಿತ ಸಂಘರ್ಷವಾಗಿದೆ.
ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಲ್ಲ:
ಕಾಮೆಂಟ್‌ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿ