ಶಿವಯೋಗಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ

 

೧. ಪೀಠಿಕೆ: ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂದರ್ಭ

ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ತಿರುವು ಪಡೆದ ಕಾಲಘಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಕಾಲವೆಂದು ಕರೆಯುವುದಕ್ಕಿಂತ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮರುರಚನೆಯ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಯುಗವೆಂದು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತ. ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಅವನತಿ ಮತ್ತು ಕಲಚೂರಿಗಳ ಏಳಿಗೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ, ಸಮಾಜದ ತಳಮಟ್ಟದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ವರ್ಗಗಳ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಮನುಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ 'ಭಕ್ತಿ ಭಂಡಾರ', ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ 'ಅರಿವು', ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ 'ವೈರಾಗ್ಯ'ಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಈ ಚಳುವಳಿಗೆ 'ಕರ್ಮಯೋಗ'ದ ಬಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವರು ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯ (ಇಂದಿನ ಸೊಲ್ಲಾಪುರ) ಶಿವಯೋಗಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು.¹

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವಚನಕಾರರಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ, ಮತ್ತು ಜನಪರ ಚಿಂತಕರಾಗಿದ್ದರು. "ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ" ಎಂಬ ತತ್ವವು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾಗುವ ಮುನ್ನವೇ, ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕೃತಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಅವರ ಜೀವನವು ಸ್ಥಾವರ (ದೇವಾಲಯ) ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ಜಂಗಮ (ಅರಿವು/ಇಷ್ಟಲಿಂಗ) ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕಡೆಗೆ ನಡೆದ ಒಂದು ಸುದೀರ್ಘ ಪಯಣವಾಗಿದೆ. ಈ ವರದಿಯು ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವನ, ಅವರ ದಾರ್ಶನಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳು, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ.

೨. ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮ: ಧೂಳಿಮಾಕಾಳನಿಂದ ಸಿದ್ಧರಾಮನವರೆಗೆ

೨.೧ ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ಇಂದಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸೊಲ್ಲಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ 'ಸೊನ್ನಲಿಗೆ' ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿತ್ತು. ಇವರ ತಂದೆ ಮುದ್ದುಗೌಡ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಸುಗ್ಗಲೆ (ಸುಗ್ಗವ್ವೆ). ಇವರು ಕುಡು ಒಕ್ಕಲಿಗ ಅಥವಾ ರೈತ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು ಎಂದು ಐತಿಹ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಮೂಲಗಳು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತವೆ.¹ ಇವರ ಮನೆದೈವ 'ಧೂಳಿಮಾಕಾಳ'. ರೇವಣಸಿದ್ಧನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಮಗುವಿಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 'ಧೂಳಿಮಾಕಾಳ' ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಸಿದ್ಧರಾಮರ ಮೂಲ ಹೆಸರು.

೨.೨ ಬಾಲ್ಯದ ಪವಾಡಗಳು ಮತ್ತು ಮನೋಸ್ಥಿತಿ

ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಲೌಕಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ವಿಮುಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಕುರಿ ಕಾಯುವ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ (ಮೇಷಪಾಲನೆ) ತೊಡಗಿದ್ದ ಬಾಲಕ ಸಿದ್ಧರಾಮ, ಆಗಾಗ ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಜಾರುತ್ತಿದ್ದರು. ಶ್ರೀಶೈಲ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಅವರ ಮನಸ್ಸು ಹಾತೊರೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಒಮ್ಮೆ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನು ಜಂಗಮ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸಿದ್ಧರಾಮನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದನು ಎಂಬ ಐತಿಹ್ಯವು ರಾಘವಾಂಕನ 'ಸಿದ್ಧರಾಮ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ'ದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಘಟನೆಯು ಸಿದ್ಧರಾಮನನ್ನು ಲೌಕಿಕ ಬದುಕಿನಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸಿತು.¹

೨.೩ ಶ್ರೀಶೈಲ ಯಾತ್ರೆ ಮತ್ತು ದೀಕ್ಷೆ

ಶ್ರೀಶೈಲ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಕರೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದ ಸಿದ್ಧರಾಮರು, ಕಠಿಣವಾದ ಯೋಗ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ಶ್ರೀಶೈಲದ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿ, ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ನಾಥಪಂಥದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೂ ಒಳಗಾದರು ಎಂದು ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ. 'ಸಿದ್ಧ' ಎಂಬ ಬಿರುದು ಅವರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿನ ಸಾಧನೆಯಿಂದಲೇ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ಶ್ರೀಶೈಲದಿಂದ ಮರಳಿದ ಸಿದ್ಧರಾಮರು, ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟೂರಾದ ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯನ್ನೇ 'ಅಭಿನವ ಶ್ರೀಶೈಲ'ವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದರು.¹

೩. ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಯೋಗದ ಅನುಷ್ಠಾನ

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವನದ ಮೊದಲಾರ್ಧವು 'ಕರ್ಮಯೋಗ'ಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿತ್ತು. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಚನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

೩.೧ ಕೆರೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ: ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಹರಿಕಾರ

ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯು ಒಂದು ಬರಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ನೀರಿನ ಅಭಾವದಿಂದ ಜನರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಬಳಲುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡ ಸಿದ್ಧರಾಮರು, ಬೃಹತ್ ಕೆರೆಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಮುಂದಾದರು. "ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಪೂಜೆಗಿಂತ ಇಷ್ಟಪೂರ್ತ (ಕೆರೆ-ಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದು, ದಾಸೋಹ ಮಾಡುವುದು) ಶ್ರೇಷ್ಠ" ಎಂಬುದು ಅವರ ಅಂದಿನ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕೆರೆ ಇಂದಿಗೂ ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಲ್ಲಿ 'ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಕೆರೆ' ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ನೀರಿನ ಸಂಗ್ರಹಾಗಾರವಾಗಿರದೆ, ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ೪,೦೦೦ ಜನ ಶರಣರು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರು ಈ ಕೆರೆ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರಮದಾನ ಮಾಡಿದರು ಎಂಬ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.²

೩.೨ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ೬೮ ಲಿಂಗಗಳು

ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯ ಪಂಚಕ್ರೋಶಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ೬೮ ಶಿವಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಕಪಿಲಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಅದನ್ನು ಆರಾಧನಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯನ್ನು 'ಯೋಗ ರಮಣೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರ'ವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವಸ್ಥಾನ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಅನ್ನ ದಾಸೋಹಗಳು ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಸಾಧನಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮರು 'ಸ್ಥಾವರ' (ಸ್ಥಿರವಾದ ದೈವ) ಆರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು.¹

೩.೩ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿ

ಕೆರೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಜೊತೆಗೆ, ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಬಡವರ ಮತ್ತು ನಿರ್ಗತಿಕರ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವುದು, ಅನ್ನ ದಾಸೋಹ ನಡೆಸುವುದು ಮತ್ತು ಜಾತಿ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ತರುವುದು ಅವರ ಕಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಆರಂಭಿಸಿದ ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅವರನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದವು.²

೪. ಮಹಾ ತಿರುವು: ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಘಟ್ಟವೆಂದರೆ ಶೂನ್ಯಸಿಂಹಾಸನಾಧೀಶ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ಭೇಟಿ. ಇದು ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಮಾರ್ಗಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯದ ಅದ್ಭುತ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ.

೪.೧ ಅಲ್ಲಮರ ಆಗಮನ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಸಂಘರ್ಷ

ಕೆರೆ ಕಟ್ಟುವ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ಮಗ್ನರಾಗಿದ್ದ ಸಿದ್ಧರಾಮರನ್ನು ಕಂಡ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಅವರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನೋಡಿದರು. "ಮಣ್ಣು-ಕಲ್ಲನ್ನು ಹೊತ್ತು ಕೆರೆ ಕಟ್ಟುವುದು ಲೌಕಿಕ ಉಪಕಾರವೇ ಹೊರತು, ಅದು ಆತ್ಮದ ಮುಕ್ತಿಗೆ ದಾರಿಯಾಗಲಾರದು" ಎಂದು ಅಲ್ಲಮರು ವಾದಿಸಿದರು.

"ಕಾಲಿನ ಕೆಳಗೆ ಮಣ್ಣು, ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಮಣ್ಣು, ಮಣ್ಣಹೊತ್ತು ಕೆರೆವ ಮಣ್ಣವಡ್ಡನಿಗೆ ಲಿಂಗವೆತ್ತ? ಮೋಕ್ಷವೆತ್ತ?" ಎಂಬ ಅಲ್ಲಮರ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಸಿದ್ಧರಾಮರನ್ನು ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಚ್ಚಿತು. ಸಿದ್ಧರಾಮರು ತಮ್ಮ ಜನೋಪಕಾರಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರಾದರೂ, ಅಲ್ಲಮರ ತರ್ಕಬದ್ಧ ಮತ್ತು ಅನುಭಾವದ ಮಾತುಗಳ ಮುಂದೆ ಸೋಲೊಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಅಲ್ಲಮರು ಸಿದ್ಧರಾಮರಿಗೆ 'ಕುರುಹು' (ಬಾಹ್ಯ ಲಿಂಗ/ಸ್ಥಾವರ) ಮತ್ತು 'ಅರಿವು' (ಅಂತರಂಗದ ಲಿಂಗ/ಇಷ್ಟಲಿಂಗ) ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು.5

೪.೨ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ

ಅಲ್ಲಮರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಸಿದ್ಧರಾಮರು ತಮ್ಮ ಸೀಮಿತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ವಿಶಾಲವಾದ ಶರಣ ತತ್ವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಾವರ ಲಿಂಗದ ಆರಾಧನೆಯಿಂದ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಆರಾಧನೆಯ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಮರ ಕರೆಗೆ ಓಗೊಟ್ಟು, ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ (ಬಸವಕಲ್ಯಾಣ) ಹೋಗಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಇದು ಅವರ ಜೀವನದ ಎರಡನೇ ಅಧ್ಯಾಯದ ಆರಂಭವಾಗಿತ್ತು.¹

೫. ಅನುಭವ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ

ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಬಂದ ಸಿದ್ಧರಾಮರನ್ನು ಬಸವಣ್ಣ, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ, ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಶರಣರು ಆದರದಿಂದ ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡರು.

೫.೧ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರಿಂದ ದೀಕ್ಷೆ

ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ, ಸಿದ್ಧರಾಮರಿಗೆ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ 'ಯೋಗಿನಾಥ'ನಾಗಿದ್ದ ಸಿದ್ಧರಾಮ, ಪರಿಪೂರ್ಣ 'ಶಿವಯೋಗಿ'ಯಾದರು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಭಕ್ತಿ, ಅಲ್ಲಮರ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸಂಗಮ ಸಿದ್ಧರಾಮರಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಯಿತು.

"ಬಸವಣ್ಣನೇ ತಾಯಿ, ಬಸವಣ್ಣನೇ ತಂದೆ, ಬಸವಣ್ಣನೇ ಪರಮ ಬಂಧುವೆನಗೆ" ಎಂದು ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಗೌರವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.1

೫.೨ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಚರ್ಚೆಗಳು

ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ತಾತ್ವಿಕ ಗೋಷ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಅವರ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಅನುಭವಗಳ ಗಾಢ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಸಂವಾದಗಳು ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಹೇಗೆ ಒಬ್ಬ ಹಠಯೋಗಿಯಿಂದ ಸಹಜ ಶಿವಯೋಗಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ.⁵

೬. ಶಿವಯೋಗಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ೧೦ ಮಹತ್ತರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷತೆಗಳು

ಬಳಕೆದಾರರ ಮೂಲ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಕೋರಿದಂತೆ, ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಈ ಹತ್ತು ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವು ಅವರ ಹಿರಿಮೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ:

ಕ್ರ.ಸಂ	ಕೊಡುಗೆ/ವಿಶೇಷತೆ	ವಿವರಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ
೧	ಕರ್ಮಯೋಗದ ಸಾಕಾರಮೂರ್ತಿ	ಬಸವಣ್ಣನವರು 'ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ' ಎನ್ನುವ ಮೊದಲೇ, ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕವೇ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಣುವ 'ಕರ್ಮಯೋಗ'ವನ್ನು ಆಚರಣೆಗೆ ತಂದರು. ಜನಸೇವೆಯೇ ಜನಾರ್ದನನ ಸೇವೆ ಎಂಬ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಅವರು ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದರು.1
೨	ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆ	೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ ಪರಿಸರ ಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅರಿತಿದ್ದರು. ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ೬೮ ಲಿಂಗಗಳಷ್ಟೇ ಪವಿತ್ರವಾದ ಕೆರೆಯು, 'ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಜೀವವಿಲ್ಲ' ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಇದು ಇಂದಿನ ಜಲಕ್ಷಾಮದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತ.2
೩	ಸ್ಥಾವರದಿಂದ ಜಂಗಮಕ್ಕೆ ಪಯಣ	ದೇವಾಲಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ (ಸ್ಥಾವರ) ಮತ್ತು ಶರಣ ಸಂಸ್ಕೃತಿ (ಜಂಗಮ)ಗಳ ನಡುವಿನ ಕೊಂಡಿ ಇವರು. ಬಾಹ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳಿಂದ ಅಂತರಂಗದ ಅರಿವಿನ ಕಡೆಗೆ ಹೇಗೆ ಸಾಗಬೇಕು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅವರ ಜೀವನವೇ ಒಂದು ಪಾಠ. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನೊಡನೆ ನಡೆಸಿದ ಸಂವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ನೀಡಿದ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೊಡುಗೆ.5
೪	ಯೋಗಾಂಗ ತ್ರಿವಿಧಿಗಳ ರಚನೆ	ವಚನಗಳ ಜೊತೆಗೆ, 'ಯೋಗಾಂಗ ತ್ರಿವಿಧಿ' ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರದ ಕ್ಲಿಷ್ಟ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಇವರ ಅಂಕಿತನಾಮ ತ್ರಿವಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ 'ಯೋಗಿನಾಥ' ಎಂದಿದೆ.1
೫	ಅಂತರ್ಜಾತಿ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆ	ಸೊನ್ನಲಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ, ಕೆರೆ ನಿರ್ಮಾಣದಂತಹ ಕಾಯಕಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯವರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದರು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಮುನ್ನವೇ ಇವರು ಅಂತರ್ಜಾತಿ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕೆ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದ್ದರು.2
೬	ಸ್ತ್ರೀ ಘನತೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ	"ಹೆಣ್ಣು ಹೆಣ್ಣಲ್ಲ, ಹೆಣ್ಣು ರಾಕ್ಷಸಿಯಲ್ಲ, ಹೆಣ್ಣು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಕಪಿಲಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗೆ ಭದ್ರ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದರು. ಸ್ತ್ರೀಯನ್ನು ಮಾಯೆ ಎಂದು ಜರೆಯದೆ, ಅವಳು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಶಕ್ತಿ ಎಂದು ಗೌರವಿಸಿದರು.1
೭	ಕನ್ನಡ-ಮರಾಠಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಸೇತುವೆ	ಸೊಲ್ಲಾಪುರವು ಗಡಿಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಸಿದ್ಧರಾಮರು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಭಾಷಿಕರ ನಡುವೆ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದರು. ಇಂದಿಗೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಭಕ್ತರು ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಕುಲದೈವವನ್ನಾಗಿ ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.8
೮	ಗಡ್ಡಾ ಯಾತ್ರೆ ಪರಂಪರೆ	ಇಂದಿಗೂ ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ 'ಗಡ್ಡಾ ಯಾತ್ರೆ' (ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಜಾತ್ರೆ) ಇವರ ವಿವಾಹ ಮಹೋತ್ಸವದ ಸಂಕೇತ (ಯೋಗ ದಂಡದೊಂದಿಗೆ ವಿವಾಹ). ಇದು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಚರಣೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ.9
೯	ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ	ಸುಮಾರು ೬೮,೦೦೦ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಐತಿಹ್ಯವಿದ್ದರೂ, ಲಭ್ಯವಿರುವ ೧,೬೭೯ ವಚನಗಳು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಮೌಲ್ಯಯುತವಾಗಿವೆ. 'ಕಪಿಲಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂಬ ಅಂಕಿತದೊಂದಿಗೆ ಇವರು ರಚಿಸಿದ ವಚನಗಳು ಅನುಭವದ ಆಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.1
೧೦	ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳ ನಾಯಕ	ಒಬ್ಬ ರೈತ ಕುಟುಂಬದ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ನಾಯಕನಾಗಬಹುದು ಎಂದು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟವರು. ರಾಘವಾಂಕನು ಹರಿಹರ ಅಥವಾ ಇತರ ರಾಜರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಸಿದ್ಧರಾಮನನ್ನು ತನ್ನ 'ಸಿದ್ಧರಾಮ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ'ದ ನಾಯಕನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಸಿದ್ಧರಾಮರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿ.11

೭. ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ತತ್ವಚಿಂತನೆ

೭.೧ ವಚನಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ವಚನಗಳು ಸರಳ, ನೇರ ಮತ್ತು ಅನುಭವಜನ್ಯವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಗಳ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮವಿದೆ.

ಪ್ರಮುಖ ವಚನಗಳ ಭಾವಾರ್ಥ:

• "ವಚಿಸಿ ಅನುಭಾವಿಯಾಗದವ ಪಿಶಾಚಿಯಯ್ಯಾ: ವಚಿಸಿ ಅನುಭಾವಿಯಾದವ ಪಂಡಿತನಯ್ಯಾ..." ⁷: ಬರಿಯ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಅನುಭವ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ಸಾರುವ ಈ ವಚನ, ಕೇವಲ ಮಾತುಗಾರನಾಗದೆ ಸಾಧಕನಾಗುವಂತೆ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

• "ತಾ ಮಾಡಿದ ಹೆಣ್ಣು ತನ್ನ ತಲೆಯನೇರಿತ್ತು..." ¹: ಸ್ತ್ರೀ ನಿಂದನೆಯನ್ನು ಖಂಡಿಸುವ ಈ ವಚನ, ಗಂಗೆ, ಗೌರಿ, ಸರಸ್ವತಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯರ ಉದಾಹರಣೆ ನೀಡಿ, ಹೆಣ್ಣು ದೈವತ್ವದ ಪ್ರತೀಕ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತದೆ.

• "ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಪೂಜೆಗಿಂತ ಇಷ್ಟಪೂರ್ತ ಶ್ರೇಷ್ಠ...": ಇದು ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು. ಜನಸೇವೆಯೇ ಜನಾರ್ದನ ಸೇವೆ ಎಂಬ ಅವರ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

೭.೨ ಯೋಗಾಂಗ ತ್ರಿವಿಧಿ

ಇದು ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆ. ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುವ ಈ ಪದ್ಯಗಳು ಯೋಗದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗದ ಬದಲಿಗೆ 'ಶಿವಯೋಗ'ವನ್ನು ಇವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ, ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಇವರು ದೇಶೀಯ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

೮. ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಕುರಿತಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಗಳು

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿವೆ. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪಟ್ಟಿಯು ಅವರ ಮೇಲೆ ರಚಿತವಾದ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:

೮.೧ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಹಳಗನ್ನಡ ಕೃತಿಗಳು

ಕೃತಿ	ಕರ್ತೃ	ಕಾಲ	ಪ್ರಕಾರ	ವಿವರಣೆ
ಸಿದ್ಧರಾಮ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ	ರಾಘವಾಂಕ	೧೩ನೇ ಶತಮಾನ	ಷಟ್ಪದಿ ಕಾವ್ಯ	ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವನವನ್ನು ಕುರಿತು ರಚಿತವಾದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿ. ೯ ಸಂಧಿಗಳು ಮತ್ತು ೫೪೯ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಸಿದ್ಧರಾಮನನ್ನು ದೈವಮಾನವನಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.11
ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ	ಗೂಳೂರು ಸಿದ್ದವೀರಣ್ಣಾಚಾರ್ಯ (ಸಂಪಾದಕರು)	೧೫ನೇ ಶತಮಾನ	ವಚನ ಸಂಕಲನ	ಇದರಲ್ಲಿ ೩ ಮತ್ತು ೧೦ನೇ ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ಸಿದ್ಧರಾಮರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿವೆ. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧರಾಮರ ಸಂವಾದಗಳು ಇದರಲ್ಲಿವೆ.5
ಸಿದ್ಧರಾಮ ಪುರಾಣ	ಜಯದೇವಿ ತಾಯಿ ಲಿಗಾಡೆ	೨೦ನೇ ಶತಮಾನ	ಮಹಾಕಾವ್ಯ	ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ. ಸ್ತ್ರೀ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಸಿದ್ಧರಾಮರ ಜೀವನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಬೃಹತ್ ಕೃತಿ.2

೮.೨ ಆಧುನಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ

• ಕರ್ಮಯೋಗಿ (ಕಾದಂಬರಿ/ಜೀವನಚಿತ್ರ): ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಜಿ.ಎಸ್. ಶಿವರುದ್ರಪ್ಪನವರು ರಚಿಸಿದ ಈ ಕೃತಿಯು ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಆಂತರಿಕ ತುಮುಲಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿಯನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ.¹²

• ವಚನ ಸಂಪುಟಗಳು: ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ 'ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ ವಚನ ಸಂಪುಟ'. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಮಗ್ರ ವಚನಗಳು ಮತ್ತು ತ್ರಿವಿಧಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ.¹⁵

• ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ: ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಸೊಲ್ಲಾಪುರ ಭಾಗದ ಜನಪದ ಹಾಡುಗಳು, ಬೀಸುಕಲ್ಲಿನ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ಹಂತಿ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಲಾಗಿದೆ. "ಮಲ್ಲಿಗೆ ಇರುವಾಗ ಮುಳ್ಯಾಕ ಮುಡಿಯೂತಿ, ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಾಗ ಸಿದ್ಧರಾಮನಿರುವಾಗ ಕಲ್ಲಿಗ್ಯಾಕೆ ಕೈಯ ಮುಗಿಯೂತಿ" ಎಂಬ ಜನಪದ ತ್ರಿಪದಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.⁷

೯. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ವರ್ತಮಾನದ ಪ್ರಭಾವ

೯.೧ ಗಡ್ಡಾ ಯಾತ್ರೆ (ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಜಾತ್ರೆ)

ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ನಡೆಯುವ ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಜಾತ್ರೆಯು (ಗಡ್ಡಾ ಯಾತ್ರೆ) ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಜೀವಂತ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಕುಂಬಾರ ಕನ್ಯೆಯೊಬ್ಬಳು ಸಿದ್ಧರಾಮರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದಾಗ, ಅವರು ತಮ್ಮ 'ಯೋಗ ದಂಡ'ವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಮದುವೆಯಾಗುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದರು ಎಂಬ ಐತಿಹ್ಯವಿದೆ. ಇದರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ 'ನಂದಿಕೋಲು'ಗಳ (ಯೋಗ ದಂಡಗಳ) ವಿವಾಹವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತರು ಇದರಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.¹⁰

೯.೨ ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ

ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮದ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಶೂನ್ಯ ಸಿಂಹಾಸನದ ಪ್ರಮುಖ ಶರಣರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ ಸಮಾನ ಗೌರವವಿದೆ. ಅವರ 'ಕರ್ಮಯೋಗ' ತತ್ವವು ಇಂದಿಗೂ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಮುದಾಯದ ಕಾರ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ (Work Culture) ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ.¹⁶

೯.೩ ಆಧುನಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ನಾಮಕರಣ

ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಸ್ತುತ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲೂ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಹೆಸರು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯನವರ ಹೆಸರು ಈ ಶರಣನ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಬಂದಿದೆ, ಇದು ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಹೆಸರು ಎಷ್ಟು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.¹⁸ ಸೊಲ್ಲಾಪುರ ಮತ್ತು ಗಡಿ ಭಾಗದ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾದ ಭೋವಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.⁹

೧೦. ಸಮಾರೋಪ

ಶಿವಯೋಗಿ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಅದ್ಭುತ ಚೇತನ. ಅವರು ಕೇವಲ ಪವಾಡ ಪುರುಷರಾಗಿರದೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮನೋಭಾವದ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಕೆರೆ ಕಟ್ಟುವ ಮೂಲಕ ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮವನ್ನು, ಅನ್ನ ದಾಸೋಹದ ಮೂಲಕ ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು, ಮತ್ತು ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ವೈಚಾರಿಕತೆಯನ್ನು ಅವರು ಜಗತ್ತಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ಎದುರು ತಮ್ಮ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದ ಅವರ ಜೀವನವು, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸಾಧಕನಿಗೂ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.

ರಾಘವಾಂಕ ಕವಿಯು ಹೇಳುವಂತೆ, "ಸಿದ್ಧರಾಮನು ಮರ್ತ್ಯಲೋಕದ ಮಾನವನಲ್ಲ, ಅವನು ಶಿವನ ಕಾರುಣ್ಯದ ಶಿಶು". ಇಂದಿನ ಸಂಘರ್ಷಮಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರ 'ಸಮಾನತೆ', 'ಕಾಯಕ' ಮತ್ತು 'ದಾಸೋಹ' ತತ್ವಗಳು ದಾರಿದೀಪವಾಗಿವೆ.

"ಎನ್ನ ಕಾಯವ ದಂಡಿಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯ, ಎನ್ನ ಶಿರವ ಸೋರೆಯ ಮಾಡಯ್ಯ...

ಕಪಿಲಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ, ಎನ್ನ ನುಡಿಸಯ್ಯ"

ಎಂಬ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಾತಿನಂತೆ, ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಬದುಕನ್ನೇ ಸಮಾಜದ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಅಪ್ರತಿಮ ಕರ್ಮಯೋಗಿ.

---