೧. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ: ವಿಷಯ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ವ್ಯಾಪ್ತಿ
ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು ಕೇವಲ ಕಥೆಗಳಲ್ಲ, ಅವು ಆಯಾ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ. "ಹನುಮಂತನಿಗೆ ವೀರಭದ್ರನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಕಥೆ ಯಾವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ?" ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸರಳವಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಇದು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರವಾಹಗಳಾದ ಶೈವ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವೀರಶೈವ) ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥಗಳ ಸಮನ್ವಯದ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಕೋರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹದಿನೆಂಟು ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ (ಶಿವಪುರಾಣ, ಸ್ಕಂದಪುರಾಣ, ಪದ್ಮಪುರಾಣ ಇತ್ಯಾದಿ) ಹನುಮಂತನನ್ನು 'ರುದ್ರಾಂಶ' (ಶಿವನ ಅಂಶ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದ್ದರೂ, ವೀರಭದ್ರನು ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಗುರುವಿನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಂತು 'ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆ'ಯನ್ನು ನೀಡುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಸಂಗವು ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ.
ಈ ಸಂಶೋಧನಾ ವರದಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ವಾದವೆಂದರೆ, ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಥಾನಕವು "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" ಎಂಬ ಚಂಪೂ ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಆಗಮಗಳಾದ "ವಾತುಲಾಗಮ" ದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೧೪-೧೬ನೇ ಶತಮಾನ) ರಚನೆಯಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಅಂದು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದ ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮವು ಜನಪ್ರಿಯ ದೈವವಾದ ಹನುಮಂತನನ್ನು ತನ್ನ ತಾತ್ವಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ (ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ) ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಈ ಕಥೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಈ ವರದಿಯು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಂಶೋಧನಾ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಹಂಪಿಯ ಉದ್ಧಾನ ವೀರಭದ್ರ ದೇವಾಲಯದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನ ನಡುವಿನ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧದ ಮೂಲ, ಅದರ ತಾತ್ವಿಕ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
೨. ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ: ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನ ಸಂಬಂಧ
ವೀರಶೈವ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬರುವ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು, ಮೂಲ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಇಬ್ಬರು ದೇವತೆಗಳ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧ ಹೇಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.
೨.೧ ವೀರಭದ್ರನ ಉಗಮ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪ
ಶಿವಪುರಾಣ ಮತ್ತು ವಾಯುಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವೀರಭದ್ರನು ಶಿವನ ಕೋಪಾಗ್ನಿಯಿಂದ ಜನಿಸಿದವನು. ದಕ್ಷಬ್ರಹ್ಮನು ನಡೆಸಿದ ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಸತಿದೇವಿಯು ಆತ್ಮಾಹುತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ, ಆ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದ ಶಿವನು ರೋಷಾವೇಶದಿಂದ ತನ್ನ ಜಟೆಯನ್ನು ನೆಲಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದನು. ಅದರಿಂದ ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಭದ್ರಕಾಳಿಯರು ಜನಿಸಿದರು.
ಕಾರ್ಯ: ದಕ್ಷನ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಮುರಿಯುವುದು ವೀರಭದ್ರನ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.
ಸ್ವರೂಪ: ಆತನು ಶಿವನ ಉಗ್ರ ರೂಪ, ಗಣಗಳ ಅಧಿನಾಯಕ ಮತ್ತು ಧರ್ಮರಕ್ಷಕ. ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಆತನು ಶಿವನ ಆಜ್ಞಾಪಾಲಕನಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
೨.೨ ಹನುಮಂತನು ರುದ್ರಾಂಶನಾಗಿ
ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಹನುಮಂತನು ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ರಾಮಭಕ್ತನಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಶಿವಪುರಾಣ, ಸ್ಕಂದಪುರಾಣ ಮತ್ತು ನಾರದ ಪುರಾಣಗಳು ಅವನನ್ನು ಶಿವನ ಅವತಾರ ಅಥವಾ ಅಂಶವೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತವೆ.
ಜನ್ಮ ರಹಸ್ಯ: ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೋಹಿನಿ ಅವತಾರವನ್ನು ಕಂಡು ಶಿವನ ಸ್ಖಲಿತವಾದ ತೇಜಸ್ಸನ್ನು ಸಪ್ತಋಷಿಗಳು ಅಥವಾ ವಾಯುವು ಅಂಜನಾದೇವಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ಕಥೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಹನುಮಂತನು ತತ್ವಶಃ ಶಿವನೇ ಆಗಿದ್ದಾನೆ.
ವೈರುಧ್ಯ: ಹನುಮಂತನು ಮೂಲತಃ ಶಿವಸ್ವರೂಪಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಆತನು ರಾಮನ (ವಿಷ್ಣುವಿನ) ದಾಸನಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಶೈವ ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ ತತ್ವಗಳ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ.
೨.೩ ಸಂಘರ್ಷದ ಕಥನ: ಪದ್ಮಪುರಾಣದ ಪಾತಾಳ ಖಂಡ
ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುಗಮವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪದ್ಮಪುರಾಣದ ಪಾತಾಳ ಖಂಡದಲ್ಲಿ ಬರುವ "ವೀರಮಣಿ"ಯ ಕಥೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ.
ಶ್ರೀರಾಮನ ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಾಗದ ಕುದುರೆಯು ಶಿವಭಕ್ತನಾದ ವೀರಮಣಿಯ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ.
ವೀರಮಣಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವತಃ ಶಿವನು ತನ್ನ ಗಣಗಳೊಂದಿಗೆ (ವೀರಭದ್ರನೂ ಸೇರಿದಂತೆ) ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾನೆ.
ಅಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ಶಿವನ ನಡುವೆ ಭೀಕರ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಹನುಮಂತನು ಶಿವನ ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಮರಗಳಿಂದ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಪದ್ಮಪುರಾಣ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೊನೆಗೆ ರಾಮನು ಬಂದು ಶಿವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದಾಗ ಯುದ್ಧ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.
ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಪದ್ಮಪುರಾಣದಲ್ಲಿನ ಈ ಘಟನೆಯು ದ್ವೈತ ಭಾವವನ್ನು (ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ದೇವರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ) ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ವೀರಶೈವ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು ಈ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಅಥವಾ ಭೇದವನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು "ಲಿಂಗಾಂಗ ಸಾಮರಸ್ಯ"ವನ್ನು (ಜೀವಾತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನ ಏಕತೆ) ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ವೀರಶೈವ ಕವಿಗಳು ಪದ್ಮಪುರಾಣದ ಈ 'ಯುದ್ಧ'ದ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಅಥವಾ ಮರುರೂಪಿಸಿ, ಅದನ್ನು 'ದೀಕ್ಷೆ'ಯ (Initiation) ಪ್ರಸಂಗವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು ಎಂದು ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರನು ಶತ್ರುವಾಗದೆ, ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕಳೆದು ಅರಿವು ನೀಡುವ ಗುರುವಾಗುತ್ತಾನೆ.
೩. ಮೂಲ ಆಕರ ಗ್ರಂಥ: "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" ಮತ್ತು ಬೊಮ್ಮರಸ
"ಹನುಮಂತನಿಗೆ ವೀರಭದ್ರನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡಿದ" ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಥೆಯು "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಲವಾದ ಆಧಾರಗಳಿವೆ.
೩.೧ ಗ್ರಂಥ ಪರಿಚಯ: ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ
ಇದು ೧೫-೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಒಂದು ಚಂಪೂ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ (ಗದ್ಯ ಮತ್ತು ಪದ್ಯ ಮಿಶ್ರಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರ).
ಕರ್ತೃ: ಈ ಕೃತಿಯ ಕರ್ತೃತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದರೂ, ಸಂಶೋಧನಾ ಮಾಹಿತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇದನ್ನು ಬೊಮ್ಮರಸ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ 'ವೀರ ಬೊಮ್ಮರಸ' ಅಥವಾ 'ವೀರಭದ್ರ ನೃಪಾಲ' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಎಂಬ ಕವಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಏಕಾಮ್ರ ದೀಕ್ಷಿತರು ಇದೇ ವಸ್ತುವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿಯೂ ಬರೆದಿರಬಹುದು.
ಆಶ್ರಯ: ಈ ಕೃತಿಯು ವಿಜಯನಗರದ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ಯಲಹಂಕ ನಾಡಪ್ರಭುಗಳ (ಕೆಂಪೇಗೌಡರ ವಂಶಸ್ಥರು) ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅವರ ಪೋಷಣೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಯಲಹಂಕ ಪ್ರಭುಗಳು ಸ್ವತಃ ವೀರಭದ್ರನ ಪರಮ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದರು.
೩.೨ ಕಥಾ ಹಂದರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನ ಪ್ರಸಂಗ
"ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ"ವು ಕೇವಲ ದಕ್ಷಯಜ್ಞದ ನಾಶಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಅದು ವೀರಭದ್ರನ ವಿಶ್ವರೂಪ, ಅವನ ಲೀಲೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ದೇವತೆಗಳು ಅವನಿಗೆ ಶರಣಾಗುವ ಪರಿಕ್ರಮವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ.
ಹನುಮಂತನ ಸ್ತುತಿ: ಸಂಶೋಧನಾ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತ, ಸೂರ್ಯ ಮುಂತಾದ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ವೀರಭದ್ರನ ಮಹಿಮೆಗೆ ತಲೆಬಾಗುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಸಂಗ: ಲಭ್ಯವಿರುವ ವೀರಶೈವ ಐತಿಹ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹನುಮಂತನು ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಬಯಸಿದಾಗ, ವೀರಭದ್ರನು ಗುರುವಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಹನುಮಂತನು ರುದ್ರಾಂಶನೇ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಜೀವಭಾವದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣ (ವಾನರ ದೇಹ ಮತ್ತು ದಾಸ್ಯ ಭಾವ), ಅವನಿಗೆ ಮುಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಶಿವೈಕ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು "ಇಷ್ಟಲಿಂಗ"ದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ವೀರಭದ್ರನು ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಪಂಚಾಕ್ಷರಿ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿ, ಅವನ ಕರದಲ್ಲಿ (ಅಥವಾ ಕೊರಳಲ್ಲಿ) ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಹನುಮಂತನು 'ಲಿಂಗಾಂಗಿ'ಯಾಗುತ್ತಾನೆ.
೩.೩ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಛಂದಸ್ಸು
ಈ ಕೃತಿಯು ಪ್ರೌಢವಾದ ಹಳೆಗನ್ನಡ ಮತ್ತು ನಡುಗನ್ನಡದ ಮಿಶ್ರಣದಲ್ಲಿದ್ದು, ಸಂಸ್ಕೃತ ಭೂಯಿಷ್ಠವಾಗಿದೆ. "ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ನೃಪನಿಂ ದೀವೀರಂ ಜನಿಸಿ ವಿಬುಧನುತನಾಗಿರ್ಪಂ" ಎಂಬ ಸಾಲುಗಳು ವೀರಭದ್ರನ ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ರಾಜವಂಶದ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಕವಿಯು ಭಾಮಿನಿ ಷಟ್ಪದಿ ಅಥವಾ ವಾರ್ಧಕ ಷಟ್ಪದಿಯ ಬದಲಿಗೆ ಚಂಪೂ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಬಳಸಿರುವುದು ಇದರ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಒಳನೋಟ: ಬೊಮ್ಮರಸನು ಜೈನ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ವೀರಶೈವ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಬರೆದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ವೀರಶೈವ ಕವಿಯೇ ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಚರ್ಚೆಯಿದೆ. ಆದರೆ ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ವೀರಭದ್ರನ ಸಮನ್ವಯವು ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ "ಸರ್ವಧರ್ಮ ಸಮನ್ವಯ" ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
೪. ಆಗಮಿಕ ಆಧಾರಗಳು: ವಾತುಲಾಗಮ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತ
ಕೇವಲ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ ಅದು ಕಲ್ಪನೆಯಾಗಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ಕಥೆಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಥವಾ ಆಗಮಿಕ ಆಧಾರವಿದೆಯೇ? ಹೌದು, ವಾತುಲಾಗಮವು ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಆಧಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
೪.೧ ವಾತುಲಾಗಮದ ಪಾತ್ರ
ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ೨೮ ಮೂಲ ಆಗಮಗಳಲ್ಲಿ ವಾತುಲಾಗಮವೂ ಒಂದು. ಇದು ವೀರಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ತಾತ್ವಿಕ ತಳಹದಿಯಾಗಿದೆ.
ಸಂಶೋಧನಾ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ವಾತುಲಾಗಮ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪಾಗಮಗಳಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮುನಿಗಳು ಅಥವಾ ಸ್ವತಃ ಶಿವನಿಂದ "ವಿರಜಾ ದೀಕ್ಷೆ"ಯನ್ನು (ಪಾಶುಪತ ವ್ರತ ಅಥವಾ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆಗೆ ಸಮಾನವಾದ) ಪಡೆಯುವ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.
ರಾವಣನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಅವನ ಸಂಹಾರದ ನಂತರ ಬಂದ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ದೋಷವನ್ನು ಕಳೆಯಲು ರಾಮನು ಶಿವಲಿಂಗ ಸ್ಥಾಪನೆ (ರಾಮೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ) ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೆ, ಸ್ವತಃ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಈ ಆಗಮಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ತರ್ಕ: ಯಜಮಾನನಾದ ರಾಮನೇ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆದಾಗ, ಅವನ ಪರಮ ಭಕ್ತನಾದ ಹನುಮಂತನೂ ಅದೇ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಹಜ. ವಾತುಲಾಗಮದ ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಎಷ್ಟೇ ದೊಡ್ಡ ದೇವತೆಯಾದರೂ (ವಿಷ್ಣು, ಬ್ರಹ್ಮ, ಇಂದ್ರ), ಅವರು 'ಪಶು' (ಜೀವ) ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, 'ಪತಿ' (ಶಿವ) ಯನ್ನು ಸೇರಲು ದೀಕ್ಷೆಯ ಸಂಸ್ಕಾರ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಹೀಗಾಗಿ, ಹನುಮಂತನಿಗೆ ವೀರಭದ್ರನಿಂದ ದೀಕ್ಷೆ ಎಂಬುದು ವಾತುಲಾಗಮದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿದೆ.
೪.೨ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆಯ ಮಹತ್ವ
ಹನುಮಂತನು ಈ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದರ ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥವೇನು?
ಸ್ಥಾವರದಿಂದ ಜಂಗಮಕ್ಕೆ: ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನು ಲಿಂಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾನೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಆತ್ಮಲಿಂಗ ಅಥವಾ ರಾಮೇಶ್ವರ ಲಿಂಗ). ಆದರೆ ಅವು 'ಸ್ಥಾವರ ಲಿಂಗ'ಗಳು (ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವವು). ವೀರಶೈವ ದೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುವುದು 'ಇಷ್ಟಲಿಂಗ' (ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ).
ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯ: ಹನುಮಂತನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಧರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ಅವನು ಶಿವನನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕಿಲ್ಲ. ಶಿವನು ಅವನ ದೇಹದಲ್ಲೇ, ಪ್ರಾಣದಲ್ಲೇ ನೆಲೆಸುತ್ತಾನೆ. "ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ, ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ" ಎಂಬ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನದಂತೆ, ಹನುಮಂತನು ಚಲಿಸುವ ದೇವಾಲಯವಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಅಷ್ಟಾವರಣಗಳು: ಈ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನು ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ಅಷ್ಟಾವರಣಗಳನ್ನು (ಗುರು, ಲಿಂಗ, ಜಂಗಮ, ವಿಭೂತಿ, ರುದ್ರಾಕ್ಷಿ, ಮಂತ್ರ, ಪಾದೋದಕ, ಪ್ರಸಾದ) ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ವೀರಭದ್ರನು ಇಲ್ಲಿ ಗುರು ಮತ್ತು ಜಂಗಮ ಸ್ವರೂಪಿಯಾಗಿ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾನೆ.
೫. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಈ ಕಥೆಯು ಏಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ೧೪-೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತಕ್ಕೆ ಬಂತು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಜಯನಗರದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು.
೫.೧ ಶೈವ-ವೈಷ್ಣವ ಸಮನ್ವಯ
ವಿಜಯನಗರದ ಸಂಗಮ ವಂಶದ ಅರಸರು (ಪ್ರೌಢದೇವರಾಯ ಇತ್ಯಾದಿ) ಕಟ್ಟಾ ಶೈವ/ವೀರಶೈವ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಬಂದ ತುಳುವ ವಂಶದ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು ವೈಷ್ಣವನಾಗಿದ್ದರೂ ಶೈವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಅಪಾರ ದಾನ ನೀಡಿದನು.
ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರನು 'ಯುದ್ಧ ದೇವತೆ'ಯಾಗಿ (War God) ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯನಾದನು. ಸೈನಿಕರು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ ವೀರಭದ್ರನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವ್ಯಾಸರಾಯರು (ಮಧ್ವ ಯತಿಗಳು) ಹನುಮಂತನ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಚಲಿತಗೊಳಿಸಿದರು (೭೩೨ ಹನುಮಂತನ ವಿಗ್ರಹಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ).
ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಶೈವ ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲು, ಅವರ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವಗಳಾದ ವೀರಭದ್ರ (ಶೈವ ಶಕ್ತಿ) ಮತ್ತು ಹನುಮಂತ (ವೈಷ್ಣವ ಭಕ್ತಿ) ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಒಂದುಗೂಡಿಸುವ ಕಥೆಗಳ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ವೀರಭದ್ರನು ಗುರುವಾಗಿಯೂ, ಹನುಮಂತನು ಶಿಷ್ಯನಾಗಿಯೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಕಥೆಯು, ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಹನುಮಂತನ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿತ್ತು.
೫.೨ ಹಂಪಿಯ ಉದ್ಧಾನ ವೀರಭದ್ರ ದೇವಾಲಯ: ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷಿ
ಈ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಕಥೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಬಲವಾದ ಭೌತಿಕ ಸಾಕ್ಷಿ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ಧಾನ ವೀರಭದ್ರ ದೇವಾಲಯವು ಈ ಕಥೆಯ ನೇರ ಪ್ರತಿರೂಪವಾಗಿದೆ.
ವಿಗ್ರಹ: ಇಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩.೬ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಬೃಹತ್ ವೀರಭದ್ರನ ಏಕಶಿಲಾ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ.
ಹನುಮಂತನ ಉಪಸ್ಥಿತಿ: ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ, ಈ ವೀರಭದ್ರನ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಉಬ್ಬುಚಿತ್ರಗಳಿವೆ (Relief sculptures).
ಪೂಜಾ ಪದ್ಧತಿ: ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಪ್ರಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ, ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪೂಜಾರಿಗಳು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಲಿಂಗಾಯತ (ವೀರಶೈವ) ಸಮುದಾಯದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಸರ್ವಾಂಗ ಲಿಂಗ: ಇಲ್ಲಿನ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ 'ಸರ್ವಾಂಗ ಲಿಂಗ'ವಿದ್ದು, ಇದು ವೀರಶೈವ ಪದ್ಧತಿಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಒಂದು ವೀರಶೈವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಚಿತ್ರಣವಿರುವುದು ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಪೂಜಾರಿಗಳಿರುವುದು, "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ"ದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾದ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಸಂಗಕ್ಕೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಹನುಮಂತನು ಇಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರನ ಸೇವಕನಾಗಿ ಅಥವಾ ಶಿಷ್ಯನಾಗಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬ ಸ್ಥಳೀಯ ಐತಿಹ್ಯವನ್ನು (Sthala Purana) ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ.
೬. ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಬೆಡಗಿನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂಕೇತಗಳು
ಶಿಷ್ಟ ಸಾಹಿತ್ಯದ (ಪುರಾಣ) ಹೊರತಾಗಿ, ಮೌಖಿಕ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
೬.೧ ಬೆಡಗಿನ ವಚನಗಳು
ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಇತರ ಶರಣರ 'ಬೆಡಗಿನ ವಚನ'ಗಳಲ್ಲಿ (ಗೂಢಾರ್ಥದ ವಚನಗಳು) 'ಮಂಗ' ಅಥವಾ 'ಹನುಮಂತ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆಗೆ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಶಕ್ತಿಗೆ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
ಮನಸ್ಸು ಎಂಬ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಭಕ್ತಿ ಎಂಬ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಕಟ್ಟಿ, ಲಿಂಗವೆಂಬ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಇದರ ಅಂತರಾರ್ಥ.
ವೀರಭದ್ರನು ಹನುಮಂತನಿಗೆ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡುವ ಕಥೆಯು, ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ "ಚಂಚಲವಾದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ (ಹನುಮಂತ) ಅರಿವಿನ (ವೀರಭದ್ರ) ಮೂಲಕ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು (ಇಷ್ಟಲಿಂಗ) ತಂದುಕೊಡುವ" ಯೋಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
೬.೨ ಹುಲಿಗಿಯ ಹುಲಿಗೆಮ್ಮ ಮತ್ತು ವೀರಭದ್ರ
ಕೊಪ್ಪಳ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹುಲಿಗಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹುಲಿಗೆಮ್ಮ ದೇವಾಲಯದ ಐತಿಹ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ವೀರಭದ್ರನ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಶಾಕ್ತ (ದೇವಿ), ಶೈವ (ವೀರಭದ್ರ) ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ (ಪಕ್ಕದ ಮುನಿರಾಬಾದ್ ಅಥವಾ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯ ಹನುಮಂತ) ಪರಂಪರೆಗಳ ಸಂಗಮವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅನೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ವೀರಭದ್ರನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವುದು ಅಥವಾ ಎದುರುಬದಿರಾಗಿರುವುದು (ಒಬ್ಬರು ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಕಾವಲು ಎಂಬಂತೆ) ಈ ದೀಕ್ಷಾ ಸಂಬಂಧದ ಜನಪದೀಯ ಸ್ವೀಕಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
೭. ತಾರ್ಕಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಪುರಾಣವೋ? ಕಾವ್ಯವೋ?
ಸಂಸ್ಕೃತದ ೧೮ ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಘಟನೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ "ಪ್ರಭುಲಿಂಗಲೀಲೆ", "ಬಸವ ಪುರಾಣ", "ಚನ್ನಬಸವ ಪುರಾಣ"ಗಳಂತೆ "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" ವನ್ನೂ ಒಂದು 'ಪುರಾಣ' ಎಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ದೇಸಿ ಪುರಾಣ).
| ಅಂಶ | ಸಂಸ್ಕೃತ ಮಹಾಪುರಾಣಗಳು (ಶಿವ/ಪದ್ಮ ಪುರಾಣ) | ವೀರಶೈವ ಪುರಾಣಗಳು (ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ/ವಾತುಲಾಗಮ) |
| ಹನುಮಂತನ ಪಾತ್ರ | ರುದ್ರಾಂಶ, ರಾಮದಾಸ, ಶಿವನೊಡನೆ ಯುದ್ಧ | ರುದ್ರಾಂಶ, ವೀರಭದ್ರನ ಶಿಷ್ಯ, ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಧಾರಿ |
| ವೀರಭದ್ರನ ಪಾತ್ರ | ದಕ್ಷಯಜ್ಞ ವಿನಾಶಕ, ಶಿವಗಣ | ಜಗದ್ಗುರು, ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರದಾಯಕ |
| ಸಂಬಂಧದ ಸ್ವರೂಪ | ಸಮಾನರು ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳು | ಗುರು ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯ |
| ಉದ್ದೇಶ | ಶಿವನ ಮೇಲ್ಮೆ ಸ್ಥಾಪನೆ | ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ಮೇಲ್ಮೆ ಸ್ಥಾಪನೆ |
೮. ನಿರ್ಣಯ (Conclusion)
ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಶೋಧನಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕ್ರೋಡೀಕರಿಸಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ:
ಹನುಮಂತನಿಗೆ ವೀರಭದ್ರನು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಕಥೆಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲಘಟ್ಟದ (ಸುಮಾರು ೧೫-೧೬ನೇ ಶತಮಾನ) ವೀರಶೈವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿದೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಆಕರ ಗ್ರಂಥವೆಂದರೆ "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" (ಬೊಮ್ಮರಸ ವಿರಚಿತ). ಈ ಕೃತಿಯು ಹನುಮಂತನನ್ನು ವೀರಭದ್ರನ ಭಕ್ತನನ್ನಾಗಿ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯನನ್ನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ತಾತ್ವಿಕ ಬಲವನ್ನು ನೀಡುವುದು "ವಾತುಲಾಗಮ" ಮತ್ತು ತತ್ಸಂಬಂಧಿತ ವೀರಶೈವ ಆಗಮ ಗ್ರಂಥಗಳು. ಇವು ರಾಮ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನಂತಹ ದೇವತಾಪುರುಷರೂ ಸಹ ಮುಕ್ತಿಗಾಗಿ ಶಿವದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ.
ಈ ಕಥೆಯು ಕೇವಲ ಕಾಲ್ಪನಿಕವಲ್ಲ, ಹಂಪಿಯ ಉದ್ಧಾನ ವೀರಭದ್ರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪೂಜಾ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳು ಈ ಕಥೆಗೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ನೇರವಾದ ಉತ್ತರವೆಂದರೆ: ಈ ಕಥೆಯು "ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯ" ಎಂಬ ಕಾವ್ಯ/ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಆಗಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಐತಿಹ್ಯಗಳಲ್ಲಿ (Sthala Puranas) ಬರುತ್ತದೆ.
ಅನುಬಂಧ: ಪೂರಕ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
ಗ್ರಂಥದ ಲಭ್ಯತೆ: ವೀರಭದ್ರ ವಿಜಯದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳು ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಚ್ಯವಿದ್ಯಾ ಸಂಶೋಧನಾಲಯ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ ಭಂಡಾರಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿವೆ.
ದೀಕ್ಷಾ ಕ್ರಮ: ವೀರಶೈವ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ನೀಡಲಾದ ದೀಕ್ಷೆಯು 'ವೇಧಾ', 'ಮಂತ್ರ' ಮತ್ತು 'ಕ್ರಿಯಾ' ದೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ವೀರಭದ್ರನು ಹನುಮಂತನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹಸ್ತವನ್ನಿಟ್ಟು (ಹಸ್ತಮಸ್ತಕ ಸಂಯೋಗ), ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರ ಹೇಳಿ, ಲಿಂಗವನ್ನು ಕರುಣಿಸಿದನು ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಹತ್ವ: ಈ ಕಥೆಯು ಅಂದಿನ ಕಾಲದ ಕ್ಷತ್ರಿಯ (ರಾಜರು/ಸೈನಿಕರು) ಮತ್ತು ವೈಶ್ಯ (ಶೆಟ್ಟರು/ಬಣಜಿಗರು) ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತ್ತು. ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತ ಇಬ್ಬರೂ ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವರ ಸಮನ್ವಯವು ಸಮಾಜದ ಬಲವರ್ಧನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
ಕಾಮೆಂಟ್ಗಳಿಲ್ಲ:
ಕಾಮೆಂಟ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿ