ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ 'ಮದುವೆ'ಯ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

ಪೀಠಿಕೆ: ಲೌಕಿಕದಿಂದ ಅಲೌಕಿಕಕ್ಕೆ

ವಿಷಯ ಪ್ರವೇಶ

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ 'ಮದುವೆ' ಅಥವಾ 'ಮದವೆ' ಎಂಬ ಪದವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಚರಣೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ; ಅದು ಬದುಕಿನ ಅಡಿಪಾಯ, ವಂಶದ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಈ ಪದದೊಂದಿಗೆ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ 'ಮದವಳಿಗ' (ವರ) ಮತ್ತು 'ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ' (ವಧು) ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ಬದುಕಿನ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. 'ಮದವಣಿಗೆ' ಎಂಬುದು ಈ ಲೌಕಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಪವಿತ್ರ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿ. ಈ ಪದಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಇಹಲೋಕದ ಬದ್ಧತೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನೇ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಮೇಯದ ಸ್ಥಾಪನೆ

ಆದರೆ, ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಈ ಲೌಕಿಕ ಪದಕೋಶವು ಒಂದು ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮರುಹುಟ್ಟು ಪಡೆಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ನೀಡಿದ ಶರಣರು, ಭಾಷೆಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಅಲೌಕಿಕ ಅನುಭೂತಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಸಲು ಹೊಸ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವುದು ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪತಿ-ಪತ್ನಿಯರ ಪ್ರೇಮದ ರೂಪಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ 'ಮಧುರ ಭಾವ'ದ ಭಕ್ತಿ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, 'ಮದುವೆ' ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಎರಡು ದೇಹಗಳ ಮಿಲನವಾಗದೆ, ಜೀವಾತ್ಮ-ಪರಮಾತ್ಮರ ಐಕ್ಯದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಾಯಿತು. ಈ ವರದಿಯ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಮೇಯವು ಇದೇ ಆಗಿದೆ: 'ಮದುವೆ'ಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅದರ ಲೌಕಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ, ಶರಣರ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ವಚನಗಳ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ, ಅದನ್ನು ಒಂದು ಗಹನವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವಾಗಿ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವುದು. ಈ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಚನವು ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ತರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಬೀಗದ ಕೈಯಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಲೌಕಿಕದ ಪರಿಚಿತ ಜಗತ್ತನ್ನು ಅಲೌಕಿಕದ ಅನುಭಾವಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಒಂದು ಜ್ಞಾನ-ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ.

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ: ಅಲೌಕಿಕ 'ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ'ಯಾಗಿ

ಈ ದೈವೀ ಪ್ರಣಯದ, ಅಥವಾ ಅಲೌಕಿಕ ಮದುವೆಯ, ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗೆ ಮೂರ್ತರೂಪ ನೀಡಿದವರು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ. ಆಕೆಯ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯವು ಈ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿವಾಹದ ಜೀವಂತ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗಿದೆ.¹ ಲೌಕಿಕ ಅರಸನನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ತನ್ನ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನೇ 'ಗಂಡ'ನೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಆಕೆಯ ಕಥೆ, ಕೇವಲ ಒಂದು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲ; ಅದು ಜೀವಾತ್ಮವು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಬಂಧನಗಳನ್ನು ಕಡಿದುಕೊಂಡು ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವ ಯಾತ್ರೆಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯ. ಈ ವರದಿಯು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯನ್ನು ಆದರ್ಶ 'ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ'ಯಾಗಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು, ಆಕೆಯ ಬದುಕಿನ ಘಟನೆಗಳು, ವಚನಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ತಾತ್ವಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಎಳೆಯಲ್ಲಿ ಪೋಣಿಸಿ, 'ಮದುವೆ'ಯ ಅಲೌಕಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.

---

ಭಾಗ ೧: ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೇ ಗಂಡ: ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ದೈವೀ ಪ್ರಣಯ

ಲೌಕಿಕ ಪತಿಯ ನಿರಾಕರಣೆ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಯಾತ್ರೆಯು ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ 'ನಿರಾಕರಣೆ'ಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ನಿರಾಕರಣೆಯು ಕೇವಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗತವಾದುದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತಾತ್ವಿಕವಾದದ್ದು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅರಸನಾದ ಕೌಶಿಕ, ಅಕ್ಕನ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಮರುಳಾಗಿ ಆಕೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಲು ಬಯಸುತ್ತಾನೆ. ಶಾಸನಾಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಕೌಶಿಕನೇ ಕಳಚುರಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಸಪಯ್ಯ ನಾಯಕನಿರಬಹುದು ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.⁴ ಕೌಶಿಕನು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ರಾಜನಲ್ಲ; ಆತ ಲೌಕಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಸಕಲ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳ ಪ್ರತೀಕ. ಅವನಲ್ಲಿ ರಾಜಸತ್ತೆ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಕಾಮದಂತಹ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳು ಮೂರ್ತಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಅಕ್ಕನು ವಿಧಿಯಿಲ್ಲದೆ ಅವನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದರೂ, ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಬಾರದೆಂಬ ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತಾಳೆ.¹ ಕೌಶಿಕನು ಆ ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಮುರಿದಾಗ, ಅಕ್ಕ ಅರಮನೆಯನ್ನು, ಸಮಾಜವನ್ನು ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ಬಂಧನಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಾಗಿ ತ್ಯಜಿಸುತ್ತಾಳೆ.

ಈ ಘಟನೆಯು ಅಕ್ಕನ ಜೀವನದ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು. ಇದು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಗಂಡನ ನಿರಾಕರಣೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ 'ಗಂಡ' ಎಂಬ ಲೌಕಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನೇ ನಿರಾಕರಿಸಿ, ದೈವವನ್ನೇ ಪತಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿತ್ತು. "ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ಗಂಡಂಗೆನ್ನ ಮದುವೆ ಮಾಡಿದರು" ಎಂಬ ಆಕೆಯ ವಚನದ ಸಾಲು, ತನ್ನ ನಿಜವಾದ ವಿವಾಹವು ಲೌಕಿಕ ಪುರುಷನೊಂದಿಗಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾದ ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.⁵ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ರಾಜಸತ್ತೆ ಮತ್ತು ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿಯಂತಹ ಲೌಕಿಕ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿತ್ತು.⁶ ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಕೌಶಿಕನ ನಿರಾಕರಣೆಯು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿರದೆ, ಇಡೀ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಅರಸುವ ಜೀವಾತ್ಮದ ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಕೌಶಿಕನು ಸಂಸಾರ ಚಕ್ರದ, ಅಂದರೆ ಜಗತ್ತಿನ ಬಂಧನದ, ಮೂರ್ತರೂಪ. ಅವನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವುದು ಎಂದರೆ, ಸಂಸಾರದಿಂದ ವೈರಾಗ್ಯ ಹೊಂದುವ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಇಡುವುದಾಗಿದೆ.

ದೈವೀ ಪ್ರಣಯದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ

ಕೌಶಿಕನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ ನಂತರ, ಅಕ್ಕನ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯ ಎರಡೂ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ದೈವೀ ಪ್ರಿಯತಮನ ಸುತ್ತ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತವೆ. ಆಕೆಯ ೪೩೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಚನಗಳು ಈ ದೈವೀ ಪ್ರಣಯದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳನ್ನು, ಭಾವ ತೀವ್ರತೆಗಳನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸುತ್ತವೆ.¹

• ವಿರಹದ ವೇದನೆ: ಮಧುರ ಭಾವದ ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ 'ವಿರಹ' ಅಥವಾ ಅಗಲಿಕೆಯ ನೋವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಘಟ್ಟ. ಪ್ರಿಯತಮನನ್ನು ಕಾಣದ, ಅವನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗದ ಹಂಬಲವು ಭಕ್ತನ ಹೃದಯವನ್ನು ದಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕನ ಅನೇಕ ವಚನಗಳು ಈ ತೀವ್ರವಾದ ಹಂಬಲವನ್ನು, ಹುಡುಕಾಟವನ್ನು ಮತ್ತು ನೋವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. "ಬೆಟ್ಟ, ಹೊಳೆ, ಗಿಡಮರಗಳೆಲ್ಲವನ್ನು 'ನನ್ನ ಗಂಡನನ್ನು ಕಂಡಿರಾ?' ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಹುಡುಕಾಟವು ಕೇವಲ ಭೌತಿಕವಾದುದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತನ್ನೊಳಗೇ ಇರುವ ದೈವವನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಂತರಿಕ ಪಯಣದ ರೂಪಕವಾಗಿದೆ.

• ಅಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧದ ರೂಪಕ: ಅಕ್ಕ ತನ್ನ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು "ಅಕ್ರಮ" ಅಥವಾ "ವ್ಯಭಿಚಾರ"ದಂತಹ ದಿಟ್ಟ ರೂಪಕವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ.¹ ಇದು ಅಂದಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಘಾತವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈ ರೂಪಕದ ಹಿಂದಿನ ತಾತ್ವಿಕತೆ ಆಳವಾದುದು. ಲೌಕಿಕ, ಸಮಾಜ-ನಿರ್ಮಿತ ಸಂಬಂಧಗಳು 'ಕ್ರಮಬದ್ಧ'ವಾದರೆ, ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಲೌಕಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು, ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ್ದು. ಅದು ನೇರ, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಲ್ಲದ, ಸಮಾಜದ ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಕಾಯದ ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಅನನ್ಯ ಪ್ರೇಮ. ಈ 'ಅಕ್ರಮ' ಸಂಬಂಧದ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕ ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯು ಯಾವುದೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಥವಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲವೆಂದು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾಳೆ.

• ದೈವೀ ಒಡೆತನದ ಘೋಷಣೆ: ಅಕ್ಕನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಪ್ರಧಾನ ಸಮಾಜದ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ತಲೆಕೆಳಗು ಮಾಡುವ ಅದ್ಭುತ ಒಳನೋಟಗಳಿವೆ. "ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಯ್ಯ, ಗಂಡರ ಗಂಡ, ನಿನಗಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನ ಗಂಡರೆಲ್ಲರೂ ಹೆಣ್ಣುಗಳು" ಎಂಬಂತಹ ಸಾಲುಗಳು, ಪರಮ ಸತ್ಯದ ಎದುರು ಲೌಕಿಕ ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣಿನ ಭೇದಗಳು ಅಳಿದುಹೋಗುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.¹ ಇಲ್ಲಿ, ಏಕೈಕ 'ಪುರುಷ' ತತ್ವವು ಪರಶಿವನಾದರೆ, ಅವನನ್ನು ಸೇರಲು ಹಂಬಲಿಸುವ ಸಕಲ ಜೀವರಾಶಿಗಳು, ಗಂಡಸರೂ ಸೇರಿದಂತೆ, 'ಸ್ತ್ರೀ' ತತ್ವದ ಪ್ರತೀಕಗಳಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೊರೆದು, ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಒಂದು ಶಕ್ತಿಯುತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ.

ದಿಗಂಬರತ್ವ: ಅಲೌಕಿಕ ವಧುವಿನ ಅಲಂಕಾರ

ಕೌಶಿಕನ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದಾಗ ಅಕ್ಕ ತನ್ನ ಉಟ್ಟ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿ, ಕೇಶರಾಶಿಯನ್ನೇ ಉಡುಗೆಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ದಿಗಂಬರಳಾಗಿ ನಡೆದಳು ಎಂಬುದು ಆಕೆಯ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಘಟನೆ. ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಎಂದು ನೋಡುವುದು ಅಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಂದು ಗಹನವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆ. ಬಟ್ಟೆಯು ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು, ನಾಚಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುರುತನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಅದು 'ನಾನು' ಮತ್ತು 'ಜಗತ್ತು' ಎಂಬುದರ ನಡುವೆ ಒಂದು ಭೌತಿಕ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಕಳಚಿದ್ದು, ಈ ಎಲ್ಲಾ ಲೌಕಿಕ ಗುರುತುಗಳನ್ನು, ಅಹಂಕಾರವನ್ನು, ಮತ್ತು ಮಾಯೆಯ ಮುಸುಕನ್ನು ಕಳಚಿದ್ದರ ಸಂಕೇತ.

"ಲೋಕವೆಲ್ಲವೂ ಆ ದೇವನ ಕಣ್ಣಾಗಿರುವಾಗ, ನೀನು ಏನನ್ನು ಮುಚ್ಚಿ ಮರೆಮಾಚಬಲ್ಲೆ?" ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಆಕೆಯ ವಚನವು, ಆಕೆಯ ಅದ್ವೈತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಅರಿವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.¹ ಯಾರು ಸರ್ವಾಂತರ್ಯಾಮಿಯಾದ ದೈವವನ್ನು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕಾಣುತ್ತಾರೋ, ಅವರಿಗೆ ಮುಚ್ಚಿಡಲು ಏನೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರ ಪಾಲಿಗೆ 'ನಾನು' ಮತ್ತು 'ಅನ್ಯ' ಎಂಬ ಭೇದ ಅಳಿಸಿಹೋಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಅಕ್ಕನ ದಿಗಂಬರತ್ವವು ಲೌಕಿಕ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಯ ವಿಷಯವಾದರೂ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಪರಮ ಪಾವಿತ್ರ್ಯದ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಸ್ಥಿತಿ. ಅದು, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾದ, ನಿರಾಕಾರನಾದ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನು ಸೇರಲು ಸಿದ್ಧಳಾದ 'ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ'ಯ ಅತ್ಯಂತ ಯೋಗ್ಯವಾದ, ಅಲೌಕಿಕವಾದ 'ಮದುವೆಯ ಉಡುಗೆ'. ಈ ಉಡುಗೆಯು ಭೇದಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿ, ಅಭೇದವನ್ನು ಸಾರುವ ಅದ್ವೈತದ ವಸ್ತ್ರ.

---

ಭಾಗ ೨: ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಅಗ್ನಿದಿವ್ಯ: ಕಾಮ, ಕಾಲ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರದ ನಿರಸನ

ಅನುಭವ ಮಂಟಪ: ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸತ್ಯಶೋಧನೆಯ ಕೇಂದ್ರ

ಉಡುತಡಿಯಿಂದ ಹೊರಟ ಅಕ್ಕನ ಪಯಣವು ಆಕೆಯನ್ನು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಚಳುವಳಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದ 'ಅನುಭವ ಮಂಟಪ'ವು ಜಗತ್ತಿನ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಸತ್ತು ಎನ್ನಬಹುದು.⁷ ಅದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡು, ಅವುಗಳನ್ನು ತಾತ್ವಿಕ உரೆಗಲ್ಲಿಗೆ ಹಚ್ಚಿ, ಸತ್ಯವನ್ನು ಶೋಧಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆಯಾಗಿತ್ತು.⁸ ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ವರ್ಗಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ಶರಣರೂ ಇಲ್ಲಿ ಸಮಾನರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.⁶ ಅಕ್ಕನಂತಹ ಒಬ್ಬ ಯುವತಿ, ಅದೂ ದಿಗಂಬರಳಾಗಿ ಈ ಮಂಟಪವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದು, ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಯಾತ್ರೆಯ ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಘಟ್ಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.⁵

ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭಾವವು ಸ್ವ-ವಂಚನೆಗೆ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿರೋಧಿ ನಡವಳಿಕೆಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಅಪಾಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ನೀಡಿದರೂ, ಅದನ್ನು ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿತ್ತು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಈ 'ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಹವರ್ತಿಗಳ ವಿಮರ್ಶೆ' (spiritual peer-review) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಂತಿತ್ತು. ಒಬ್ಬ ಶರಣನ ಅಥವಾ ಶರಣೆಯ ಅನುಭಾವದ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯನ್ನು, ಅದರ ಆಳವನ್ನು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನಂತಹ ಅನುಭಾವಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತಾತ್ವಿಕ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನೊಡನೆ ಸಂವಾದ: ಅನುಭವದ ಪರೀಕ್ಷೆ

ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಶೂನ್ಯ ಸಿಂಹಾಸನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು, ಅಕ್ಕನ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಆಕೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಠಿಣ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ.⁷ ಈ ಸಂವಾದವು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ತಾತ್ವಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಮರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಅಕ್ಕನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಆಕೆಯ ಅನುಭವದ ಆಳ ಮತ್ತು ನೈಜತೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. "ಬಾಹ್ಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ ನೀನು, ಆಂತರಿಕ ಸೌಂದರ್ಯದ ಮೋಹವನ್ನು ಹೇಗೆ ಗೆದ್ದೆ?" ಎಂಬಂತಹ ಅವರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತದ್ದಾಗಿದ್ದವು.

ಅಕ್ಕ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ಉತ್ತರಗಳು ಆಕೆಯ ಅಸಾಧಾರಣ ಅನುಭಾವದ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯ ದ್ಯೋತಕವಾಗಿವೆ. ಆಕೆಯ ಉತ್ತರಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮಾಧಾನಗೊಂಡ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳು, ಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಇತರ ಶರಣರು ಆಕೆಯನ್ನು ಗೌರವದಿಂದ "ಅಕ್ಕ" ಎಂದು ಸಂಬೋಧಿಸಿ, ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತಾರೆ.⁷ ಈ 'ಅಗ್ನಿದಿವ್ಯ'ದಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ ನಂತರ, ಅಕ್ಕನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವವು ಶರಣ ಸಮುದಾಯದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಭಾಗವಾಯಿತು. ಆಕೆಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ತಾತ್ವಿಕ ಮಾನ್ಯತೆ ದೊರೆಯಿತು.

'ಕಾಮನ ತಲೆಯ ಕೊರೆದು': ಕಾಮದ ದೈವೀಕರಣ

ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವಾಗ ಅಕ್ಕನು ಬಳಸುವ "ಕಾಮನ ತಲೆಯ ಕೊರೆದು, ಕಾಲನ ಕಣ್ಣ ಕಳೆದ" ಎಂಬ ರೂಪಕವು ಆಕೆಯ ಸಾಧನೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ನೋಟಕ್ಕೆ, "ಕಾಮನ ತಲೆಯ ಕೊರೆದು" ಎಂದರೆ ಲೈಂಗಿಕ ಆಸೆಯನ್ನು, ಅಂದರೆ ಕಾಮವನ್ನು, ಹಿಂಸಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಾಶಮಾಡುವುದು ಎಂದರ್ಥವಾಗಬಹುದು. ಇದು ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸಿನ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ, ಶೈವ ಮತ್ತು ಶಾಕ್ತ ತಂತ್ರಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ರೂಪಕವನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ, ಒಂದು ಆಳವಾದ ಅರ್ಥವು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. 'ಕಾಮಕಲಾ' ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಲೈಂಗಿಕ ಆಸೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಮೂಲವಾದ ದೈವೀ ಸೃಜನಶೀಲ ಶಕ್ತಿ.¹⁰ ಇದು ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶಕ್ತಿಗಳ ತ್ರಿಕೋನಾತ್ಮಕ ಸಂಗಮ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ, ಅಕ್ಕನು ಕಾಮವನ್ನು 'ನಾಶ' ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅದನ್ನು 'ರೂಪಾಂತರಿಸಿದಳು'. ಕಾಮನ 'ತಲೆ'ಯು ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ವಿಷಯಾಸಕ್ತಿಗಳ ಕೇಂದ್ರ. ಆ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವುದೆಂದರೆ, ಈ ಮೂಲಭೂತ ಸೃಜನಶೀಲ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ಮತ್ತು ಕೌಶಿಕನಂತಹ ಲೌಕಿಕ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ, ಅದರ ಮೂಲವಾದ ಶಿವನ ಕಡೆಗೆ ಮರುನಿರ್ದೇಶಿಸುವುದು. ಇದು ಲೌಕಿಕ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ದೈವೀ ಪ್ರೇಮವಾಗಿ, ಸೀಮಿತ ಕಾಮವನ್ನು ಅಸೀಮ ಸೃಜನಶೀಲ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಒಂದು ಮಹಾನ್ ಯೋಗಕ್ರಿಯೆ.

'ಕಾಲನ ಕಣ್ಣ ಕಳೆದ': ಕಾಲಾತೀತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಅರಿವು

"ಕಾಲನ ಕಣ್ಣ ಕಳೆದ" ಎಂಬ ರೂಪಕವು ಮರಣ ಮತ್ತು ಕಾಲದ ಮೇಲಿನ ವಿಜಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. 'ಕಾಲ' ಎಂದರೆ ಸಮಯ, ಮತ್ತು 'ಕಾಲ' ಎಂದರೆ ಮೃತ್ಯುದೇವತೆಯಾದ ಯಮ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರು ಕಾಲದ ಅಧೀನರು; ಹುಟ್ಟು, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಸಾವು ಎಂಬ ಕಾಲಚಕ್ರಕ್ಕೆ ಬದ್ಧರು. ಸಾವಿನ ಭಯವು ಅವರನ್ನು ಸದಾ ಕಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಯಾರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಕಾಲಾತೀತನಾದ, ನಿತ್ಯನಾದ ಪರಶಿವನೊಂದಿಗೆ ಐಕ್ಯಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೋ, ಅವರು ಈ ಕಾಲದ ಬಂಧನವನ್ನು ಮೀರುತ್ತಾರೆ.

'ಕಾಲನ ಕಣ್ಣು' ಎನ್ನುವುದು ಅವನ ದೃಷ್ಟಿ, ಅವನ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿ. ಆ ಕಣ್ಣನ್ನು ಕೀಳುವುದೆಂದರೆ, ಅವನ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಹೊರಬರುವುದು. ಆತ್ಮವು ತನ್ನ ನಿಜವಾದ, ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿತಾಗ, ದೇಹದ ನಾಶವು ಆತ್ಮದ ನಾಶವಲ್ಲ ಎಂಬ ಜ್ಞಾನೋದಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಸಾವಿನ ಭಯವು ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದುವೇ 'ಮೋಕ್ಷ' ಅಥವಾ 'ಅಮರತ್ವ'ದ ಸ್ಥಿತಿ. ಅಕ್ಕನು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುವ ಮೂಲಕ, ಈ ಕಾಲಾತೀತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದಳು. ಹೀಗೆ, ಕಾಮ ಮತ್ತು ಕಾಲಗಳೆಂಬ ಜೀವಾತ್ಮವನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಎರಡು ಮಹಾನ್ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದ ಅಕ್ಕ, ತನ್ನ ದೈವೀ 'ಮದವಳಿಗ'ನನ್ನು ಸೇರಲು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಳಾದಳು.

---

ಭಾಗ ೩: ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗ: ವೀರಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದ ಆರು ಹಂತಗಳು

ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಚೌಕಟ್ಟು

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಅನುಭಾವದ ಪಯಣವು ಕೇವಲ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಭಾವಾವೇಶವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದು ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮವು ನಿರೂಪಿಸಿದ ಒಂದು ಸುಸಂಘಟಿತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗಿತ್ತು. ಆ ಮಾರ್ಗವೇ 'ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ'. ಇದು ಜೀವಾತ್ಮ ('ಅಂಗ') ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ತನ್ನ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು, ಪರಮಾತ್ಮನಾದ 'ಲಿಂಗ'ದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಐಕ್ಯವಾಗುವ ಆರು ಹಂತಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿವರಣೆಯಾಗಿದೆ.¹¹ ಈ ಮಾರ್ಗವು ಭಕ್ತನ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ವಿಕಾಸದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ: ದ್ವೈತ-ಅದ್ವೈತ ಸಮನ್ವಯ

ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ 'ಸಿದ್ಧಾಂತ ಶಿಖಾಮಣಿ'ಯು ಈ ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯರು ಮತ್ತು ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮುನಿಗಳ ಸಂವಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಗ್ರಂಥವು, ಷಟ್ಸ್ಥಲಗಳನ್ನು ನೂರೊಂದು ಉಪ-ಸ್ಥಲಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿ, ಸಾಧಕನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.¹¹ ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಇದು ದ್ವೈತ (ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ದೇವರು ಬೇರೆ) ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ (ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ) ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ನಡುವೆ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ.¹³ ಸಾಧನೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದ್ವೈತ ಭಾವವಿದ್ದರೂ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅದು ಅವಿಭಾಜ್ಯವಾದ ಅದ್ವೈತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಪರ್ಯವಸಾನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಷಟ್ಸ್ಥಲ-ವಿವಾಹದ ರೂಪಕ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಅನುಭವದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಈ ಶುಷ್ಕವೆನಿಸಬಹುದಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರೇಮಭರಿತ 'ದೈವೀ ವಿವಾಹ'ದ ಆರು ಹಂತಗಳಾಗಿ ರೂಪಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ 'ಅಂಗ'ವು ವಧುವಾದರೆ, 'ಲಿಂಗ'ವು ವರ. ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಯಣವೇ ವಿವಾಹದ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳು. ಈ ರೂಪಕವು ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಒಂದು ಹೊಸ, ಜೀವಂತ ಆಯಾಮವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

---

ಕೋಷ್ಟಕ ೧: ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗ: ಒಂದು ದೈವೀ ವಿವಾಹದ ಯಾತ್ರೆ

ಸ್ಥಲ (ಹಂತ)	ಅಂಗದ ಸ್ವರೂಪ (ವಧುವಿನ ಸ್ಥಿತಿ)	ಲಿಂಗದ ಸ್ವರೂಪ (ವರನ ಸ್ಥಿತಿ)	ಸಂಬಂಧದ ಸ್ವರೂಪ (ರೂಪಕಾರ್ಥದ ವಿವಾಹ ಸಂಬಂಧ)
೧. ಭಕ್ತಸ್ಥಲ	ನಿಷ್ಠಾವಂತ ವಧು	ಆಚಾರಲಿಂಗ (ತತ್ವ/ನಿಯಮ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ: ದೈವದ ಮೇಲೆ ಅಚಲವಾದ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಟ್ಟು, ಆತನೊಬ್ಬನೇ ಗತಿ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಹಂತ. ವಧುವು ವರನಿಗೆ ತನ್ನನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ವಾಗ್ದಾನ ಮಾಡುವಂತೆ.
೨. ಮಹೇಶಸ್ಥಲ	ದೃಢವಿಶ್ವಾಸಿ ವಧು	ಗುರುಲಿಂಗ (ಗುರು/ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧತೆ: ಗುರುವಿನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮನಾದ ದೈವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿಯುವ ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಸೇರಲು ಬೇಕಾದ ಯೋಗ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಂತ.
೩. ಪ್ರಸಾದಿಸ್ಥಲ	ಕೃಪಾಶೀಲ ವಧು	ಶಿವಲಿಂಗ (ಮಂಗಳಕರ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ಪ್ರಸಾದ ಸ್ವೀಕಾರ: ತನ್ನ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲಾ ಅನುಭವಗಳನ್ನು - ಸುಖ, ದುಃಖ, ನೋವು, ನಲಿವು - ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮನು ನೀಡಿದ 'ಪ್ರಸಾದ'ವೆಂದು ಕೃತಜ್ಞತೆಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ.
೪. ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಸ್ಥಲ	ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ವಧು	ಜಂಗಮಲಿಂಗ (ಚೈತನ್ಯ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ಅಂತರಂಗದ ಮಿಲನ: ದೈವವು ಹೊರಗಿನ ವಸ್ತುವಲ್ಲ, ಅದು ತನ್ನೊಳಗಿನ ಪ್ರಾಣಶಕ್ತಿ, ತನ್ನ ಉಸಿರು ಎಂದು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಂತ. ಇದು ಪ್ರೇಮಿಗಳ ಅಂತರಂಗದ ಐಕ್ಯ.
೫. ಶರಣಸ್ಥಲ	ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತ ವಧು	ಪ್ರಸಾದಲಿಂಗ (ಕೃಪಾಮೂರ್ತಿ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ಅಹಂಕಾರದ ವಿಸರ್ಜನೆ: 'ನಾನು', 'ನನ್ನದು' ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೊರೆದು, ತನ್ನ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ದೈವದ ಇಚ್ಛೆಯಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪರಮ ಶರಣಾಗತಿಯ ಸ್ಥಿತಿ. ವಧು ತನ್ನ ಸರ್ವಸ್ವವನ್ನೂ ವರನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವಂತೆ.
೬. ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ	ಅವಿಭಕ್ತ ವಧು	ಮಹಾಲಿಂಗ (ಪರಮ ಸತ್ಯ ರೂಪದ ಲಿಂಗ)	ಅವಿಭಕ್ತ ದಾಂಪತ್ಯ: ವಧು-ವರರು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಒಂದೇ ಚೈತನ್ಯದ ಎರಡು ಮುಖಗಳಾಗುವ ಅದ್ವೈತ ಸ್ಥಿತಿ. ಇಲ್ಲಿ ಭೇದವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಪ್ರೇಮದ ಲೀಲೆಗಾಗಿ ಒಂದು ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಸಂಬಂಧ ಉಳಿದಿರುತ್ತದೆ.

---

ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ: ವೀರಶೈವ ಅದ್ವೈತದ ವಿಶಿಷ್ಟತೆ

ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಅಂತಿಮ ಗುರಿ 'ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ' ಅಥವಾ 'ಲಿಂಗೈಕ್ಯ'. ಇದು ವೀರಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಅದ್ವೈತದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಕೇವಲಾದ್ವೈತದಲ್ಲಿ, ಜೀವಾತ್ಮವು ಬ್ರಹ್ಮದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ, ಭಕ್ತಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ವೀರಶೈವದ ಐಕ್ಯವು 'ಅವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ' ಅಥವಾ 'ಭೇದಾಭೇದ'ವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವು ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕರಗಿಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು "ದೇಹ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ" ಅಥವಾ "ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಕಣ್ಣು"ಗಳಂತಹ ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ.¹⁶ ಆತ್ಮವಿಲ್ಲದೆ ದೇಹಕ್ಕೆ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲ, ದೇಹವಿಲ್ಲದೆ ಆತ್ಮವು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ಒಂದಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ, ಐಕ್ಯಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮವು ಶಿವನೊಂದಿಗೆ ಅವಿಭಾಜ್ಯವಾಗಿ ಒಂದಾದರೂ, ಶಿವನ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಶರಣಾಗತಿಯ ಪ್ರೇಮಮಯ ಸಂಬಂಧವು ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಗಳೆರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿ. ಅಕ್ಕನು ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಬಿಡುವ ಮುನ್ನ ಹಾಡಿದ, "ಆರನು ಜಯಿಸಿ, ಮೂವರನು ಒಂದಾಗಿಸಿ, ಇಬ್ಬರನು ಒಂದಾಗಿಸಿ, ಆ ಒಂದೂ ಇಲ್ಲವಾದ ಸ್ಥಿತಿಯು ನಿಮ್ಮ ಕರುಣದಿಂದಾಯಿತು" ಎಂಬ ವಚನವು, ಈ ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ದ್ವೈತದಿಂದ ಅದ್ವೈತಕ್ಕೆ ಸಾಗುವ ಇಡೀ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ.¹ ಈ ಸ್ಥಿತಿಯೇ 'ಮದುವೆ'ಯ ಅಂತಿಮ ಸಾರ್ಥಕತೆ; ವಧುವು ವರನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ, ಅವನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ, ಪ್ರೇಮಪೂರ್ಣವಾದ ಐಕ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು.

---

ತೀರ್ಮಾನ: 'ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ'ಯ ಅಂತಿಮ ಐಕ್ಯ

ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

ಈ ಸಮಗ್ರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು 'ಮದುವೆ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಅದರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ, ಲೌಕಿಕ ಅರ್ಥದ ಸೀಮೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಗಹನವಾದ, ಅಲೌಕಿಕವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಜೀವನವು ಈ ಅಲೌಕಿಕ ಮದುವೆಯ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ರೂಪವಾದರೆ, ಆಕೆಯ ವಚನಗಳು ಅದರ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ವೀರಶೈವದ ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಈ ಅನುಭಾವಿಕ ಪಯಣಕ್ಕೆ ತಾತ್ವಿಕವಾದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರು ಎಳೆಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದಾಗ, 'ಮದುವೆ'ಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ತನ್ನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಅಂತಿಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

ಈ ವರದಿಯ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ, ನಾವು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಪದಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬಹುದು:

• ಮದವಳಿಗಿತ್ತಿ: ಈಕೆ ಕೇವಲ ಲೌಕಿಕ ವಧುವಲ್ಲ. ಈಕೆ, ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಬಂಧನಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ, ತನ್ನ ನಿಜ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿತು, ಪರಮ ಸತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗಲು ಹಂಬಲಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವಾತ್ಮದ ಪ್ರತೀಕ.

• ಮದವಳಿಗ: ಈತ ಕೇವಲ ಲೌಕಿಕ ವರನಲ್ಲ. ಈತನೇ ಪರಮ ಸತ್ಯ, ಪರಬ್ರಹ್ಮ, ಪರಶಿವ. ಅಕ್ಕನ ಪಾಲಿಗೆ ಆತನೇ 'ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂಬ ಪ್ರೀತಿಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ, ಜಗತ್ತಿನ ಸಕಲ ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಏಕೈಕ ಶಾಶ್ವತ ಪ್ರಿಯತಮ.

• ಮದುವೆ/ಮದವಣಿಗೆ: ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ದಿನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾರಂಭವಲ್ಲ. ಇದು ಜೀವಾತ್ಮವು ತನ್ನ ಮೂಲವನ್ನು ಸೇರಲು ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಸುದೀರ್ಘ, ಕಠಿಣ ಆದರೆ ಪ್ರೇಮಮಯವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯೇ ಆಗಿದೆ. ಭಕ್ತಸ್ಥಲದಿಂದ ಐಕ್ಯಸ್ಥಲದವರೆಗಿನ ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಮಾರ್ಗವೇ ನಿಜವಾದ 'ಮದವಣಿಗೆ'ಯ ವಿಧಿವಿಧಾನ. 'ಲಿಂಗೈಕ್ಯ'ವೇ ಈ ವಿವಾಹದ ಅಂತಿಮ ಮತ್ತು ಸಾರ್ಥಕ ಪರಿಣತಿ.

ಅಕ್ಕನ ಪರಂಪರೆ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಕೇವಲ ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಒಬ್ಬ ಕವಯಿತ್ರಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆಕೆ ದೈವೀ ಪ್ರಣಯದ, ಅಲೌಕಿಕ ಮದುವೆಯ ಶಾಶ್ವತ ಸಂಕೇತವಾಗುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ದಿಟ್ಟತನ, ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ಮೇಲಿನ ಅನನ್ಯ ಪ್ರೇಮವು, ಆಕೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಅನುಭಾವಿ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅಜರಾಮರವಾಗಿಸಿದೆ.² ಆಕೆಯ ವಚನಗಳು ಕೇವಲ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲ; ಅವು ಜೀವಾತ್ಮವು ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಬರೆದ ಪ್ರೇಮಪತ್ರಗಳು. ಅವು, ಲೌಕಿಕದ ಸೀಮಿತ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ಶಾಶ್ವತವಾದ, ಆನಂದಮಯವಾದ ದೈವೀ ಐಕ್ಯದ 'ಮದುವೆ'ಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸಾಧಕನಿಗೂ ನೀಡುವ ಒಂದು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಆಹ್ವಾನ.