ಆಲಿಕಲ್ಲ ಹಸೆಯ ಹಾಸಿ ಬಾಸಿಗವ ಕಟ್ಟಿ,
ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿಗೆ ತಲೆಯಿಲ್ಲದ
ಗಂಡ ಬಂದು ಮದುವೆಯಾದನು.
ಎಂದೆಂದೂ ಬಿಡದ ಬಾಳುವೆಗೆ ಕೊಟ್ಟರೆನ್ನ.
ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ಗಂಡಂಗೆನ್ನ
ಮದುವೆಯ ಮಾಡಿದರೆಲೆ ಅವ್ವಾ.
----- ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ
ಅಕ್ಷರಶಃ ಅನುವಾದ (Literal Translation)
ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅನುವಾದ (Poetic Translation)
----
ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಭೂമികೆಯಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಎಂಬ ಧ್ರುವತಾರೆ ತನ್ನ ವೈರಾಗ್ಯ, ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಚನ ಚಳುವಳಿಯ (Vachana movement) ಈ ಪ್ರಖರ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಧ್ವನಿಯು, 'ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ' ಎಂಬ ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಲೌಕಿಕ ಬಂಧನಗಳನ್ನು ಕಳಚಿ, ದೈವವನ್ನೇ ತನ್ನ ಪತಿಯೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ 'ಶರಣಸತಿ-ಲಿಂಗಪತಿ' (the devotee as wife, the Lord as husband) ಭಾವದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದಳು. ಅವಳ ಈ ಅನುಭಾವದ ಪಯಣದ ಸಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ನಿಗೂಢ ಮತ್ತು ಸುಂದರವಾದ ವಚನವೊಂದು ಹೀಗಿದೆ:
ಜಲದ ಮಂಟಪದ ಮೇಲೆ ಉರಿಯ ಚಪ್ಪರವನಿಕ್ಕಿ, ಆಲಿಕಲ್ಲ ಹಸೆಯ ಹಾಸಿ ಬಾಸಿಗವ ಕಟ್ಟಿ, ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿಗೆ ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ ಬಂದು ಮದುವೆಯಾದನು. ಎಂದೆಂದೂ ಬಿಡದ ಬಾಳುವೆಗೆ ಕೊಟ್ಟರೆನ್ನ. ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ಗಂಡಂಗೆನ್ನ ಮದುವೆಯ ಮಾಡಿದರೆಲೆ ಅವ್ವಾ.
ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಇದೊಂದು ತರ್ಕಕ್ಕೆ ನಿಲುಕದ, ಅಸಂಬದ್ಧ ಚಿತ್ರಣಗಳ ಸರಣಿ. ನೀರಿನ ಮೇಲೆ ಬೆಂಕಿಯ ಚಪ್ಪರ, ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯ ಹಾಸಿಗೆ, ಕಾಲು-ತಲೆ ಇಲ್ಲದವರ ಮದುವೆ – ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಹಿಕೆಯನ್ನು ಅಣಕಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಇದು ಕೇವಲ ಒಗಟಲ್ಲ. ಇದು 'ಬೆಡಗಿನ ವಚನ' (mystic or riddle-like poem) ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರ. ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರೂಪಕವೂ ಆಳವಾದ ತಾತ್ವಿಕ, ಯೌಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರ್ಥಗಳ ಪದರಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದೆ. ಈ ಲೇಖನವು, ಬಹುಮುಖಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು (multi-faceted analytical framework) ಬಳಸಿ, ಈ ವಚನದ ನಿಗೂಢ ಜಗತ್ತನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಅದರ ಅನಂತ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನ.
ವಿರೋಧಾಭಾಸದ ಸೌಂದರ್ಯ: ಬೆಡಗಿನ ಭಾಷೆ
ಈ ವಚನದ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯೇ ಅದರ ವಿರೋಧಾಭಾಸದಲ್ಲಿದೆ (paradox). 'ಜಲ' ಮತ್ತು 'ಉರಿ' ಎಂಬ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕನು ಲೌಕಿಕ ತರ್ಕದ ಎಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಅಸಾಧ್ಯವಾದ ಚಿತ್ರಣವು ಓದುಗನನ್ನು ವಾಚ್ಯಾರ್ಥದ ಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ, ಗೂಢಾರ್ಥದ ಕಡೆಗೆ ತಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ತಂತ್ರವಲ್ಲ, ಇದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತಂತ್ರ. ನಮ್ಮ ಸ್ಥಾಪಿತ ಅರಿವಿನ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಮುರಿಯುವ ಮೂಲಕ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ಒಂದು ಹೊಸ, ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿದು.
ಈ ಪದಗಳ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಭಾಷಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ, ಅವುಗಳ ಆಯ್ಕೆಯ ಹಿಂದಿನ ಜಾಣ್ಮೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. 'ಜಲ'ವು ಸಂಸಾರದ ಚಂಚಲತೆಯ ಸಂಕೇತವಾದರೆ, 'ಉರಿ'ಯು ಜ್ಞಾನದ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯ ಸಂಕೇತ. 'ಮಂಟಪ', 'ಚಪ್ಪರ', 'ಹಸೆ', 'ಬಾಸಿಗ' ಇವೆಲ್ಲವೂ ಲೌಕಿಕ ಮದುವೆಯ ಪರಿಕರಗಳು. ಆದರೆ ಅಕ್ಕನು ಇವುಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಸ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅರ್ಥವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ಅವಳು ಲೌಕಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಒಂದು ಅಲೌಕಿಕ, ಪರ್ಯಾಯ ವಾಸ್ತವವನ್ನೇ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಆಂತರಿಕ ವಿಶ್ವದ ಅನಾವರಣ: ಒಂದು ಯೌಗಿಕ ನಕ್ಷೆ
ಈ ವಚನದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಒಳನೋಟವು ಅದರ ಯೌಗಿಕ (yogic) ಆಯಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಕುಂಡಲಿನೀ ಯೋಗದ ಅಥವಾ ಶಿವಯೋಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಒಂದು ನಿಗೂಢ ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಕ್ಷೆಯಾಗಿದೆ (symbolic map). ಶರಣರ "ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ" ಎಂಬ ತತ್ವದಂತೆ, ಅಕ್ಕನು ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನೇ ಒಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವಾಗಿ ಪರಿಭಾವಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು 'ಮದುವೆ'ಯ ರೂಪಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಜಲದ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಉರಿಯ ಚಪ್ಪರ: ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಾದ ಚಕ್ರಗಳು ಪಂಚಭೂತಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. 'ಜಲದ ಮಂಟಪ'ವು ಜಲತತ್ವ ಪ್ರಧಾನವಾದ, ಭಾವನೆಗಳ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಸ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನ ಚಕ್ರವನ್ನು (Svadhisthana Chakra) ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಮೇಲೆ ಹೊದಿಸಿದ 'ಉರಿಯ ಚಪ್ಪರ'ವು ಅಗ್ನಿತತ್ವ ಪ್ರಧಾನವಾದ, ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಮಣಿಪುರ ಚಕ್ರವನ್ನು (Manipura Chakra) ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಜ್ಞಾನದ 'ಉರಿ'ಯು ಭಾವನೆಗಳ 'ಜಲ'ವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭುತ್ವ ಸಾಧಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿದು.
ಆಲಿಕಲ್ಲ ಹಸೆ: ಸಾಧನೆಯು ಮುಂದುವರೆದಂತೆ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ತಾಪವೆಲ್ಲ ಇಳಿದು, ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಚಂಚಲ ನೀರಾಗಿದ್ದದ್ದು ಘನೀಭೂತವಾಗಿ, ಸ್ಫಟಿಕದಂತೆ ಶುದ್ಧವಾದ 'ಆಲಿಕಲ್ಲು' ಆಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಲವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯೇ ದೈವಿಕ ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧವಾದ ಪವಿತ್ರ ಪೀಠ. ಇದು ಬಹುಶಃ ಆಜ್ಞಾ ಚಕ್ರದ (Ajna Chakra) ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ: ಈ ವಚನದ ಅತ್ಯಂತ ನಿಗೂಢ ಪಾತ್ರಗಳಿವು. 'ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿ' ಎಂದರೆ ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ (Muladhara Chakra) ಸುಪ್ತವಾಗಿ, ಚಲನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಇರುವ ಕುಂಡಲಿನೀ ಶಕ್ತಿ (Kundalini energy). ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ, ಇದು ಕರ್ಮಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದ ಜೀವಾತ್ಮ (individual soul). 'ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ' ಎಂದರೆ ಶಿರೋಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸಹಸ್ರಾರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ (Sahasrara) ನೆಲೆಸಿರುವ, ಅಹಂಕಾರ-ರಹಿತ (ತಲೆ ಇಲ್ಲದ), ನಿರಾಕಾರನಾದ ಪರಮಶಿವ.
ಮದುವೆ: 'ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿ'ಯಾದ ಕುಂಡಲಿನೀ ಶಕ್ತಿಯು, ಎಲ್ಲಾ ಷಟ್-ಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸಿ, ಸಹಸ್ರಾರದಲ್ಲಿರುವ 'ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ'ನಾದ ಶಿವನನ್ನು ಸೇರಿದಾಗ ಆಗುವ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಐಕ್ಯವೇ ಈ ಅಲೌಕಿಕ 'ಮದುವೆ'. ಇದು ಯೋಗಮಾರ್ಗದ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯಾದ ಶಿವ-ಶಕ್ತಿ ಮಿಲನವಾಗಿದೆ.
ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ರೂಪಕ: ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ವಿಮರ್ಶೆ
ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಆಂತರಿಕ ಯೋಗದ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲ. ಅದು ಅಕ್ಕನ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೂ ಹೌದು. 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ (patriarchal) ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಆಸ್ತಿಯಾಗಿ, ಭೋಗದ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಕಾಣಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು 'ಮದುವೆ' ಎಂಬುದು ಅವಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ವಚನವು ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಘೋಷಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಯ್ಕೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ (Agency): ಲೌಕಿಕ ಗಂಡನನ್ನು ಮತ್ತು ಅವನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ತಾನೇ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಅಲೌಕಿಕ, ನಿರಾಕಾರ 'ಗಂಡ'ನನ್ನು ವರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಕ್ಕ ತನ್ನ ಜೀವನದ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ಆಯ್ಕೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರತಿರೋಧ: ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, 'ಕಾಲಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿ' ಎಂದರೆ ಸಮಾಜವು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ, ಪ್ರತಿಭಟನಾತ್ಮಕ ಸ್ತ್ರೀ. 'ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ' ಎಂದರೆ ಲೌಕಿಕ ಗಂಡನಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕಾರ, ದರ್ಪ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರವಿಲ್ಲದ ಆದರ್ಶ ಪ್ರೇಮದ ತತ್ವ.
ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಿಯೆ: 'ಮದುವೆ' ಎಂಬ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬಿಡುಗಡೆಯ ರೂಪಕವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಅದರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅಕ್ಕನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರತಿರೋಧ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದ ಮರು-ಸ್ವಾಧೀನವಾಗಿದೆ.
ಅನಂತ ಅರ್ಥಗಳ ಅನಾವರಣ: ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ನೋಟಗಳು
ಈ ವಚನದ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯೆಂದರೆ, ಅದನ್ನು ಹಲವು ಆಧುನಿಕ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕವೂ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು.
ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ, ಇದು ವೀರಶೈವದ ಷಟ್ಸ್ಥಲ ಸಿದ್ಧಾಂತದ 'ಐಕ್ಯಸ್ಥಲ'ವನ್ನು ಮತ್ತು "ಕ್ರಿಯಾಜ್ಞಾನ ಸಮಾಯುಕ್ತಂ" (ಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಸಮನ್ವಯ) ಎಂಬ ಸೂತ್ರದ ಅತೀತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.
ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ಅಕ್ಕನ ಅನುಭಾವವು ಸೂಫಿಸಂನ (Sufism) 'ಫನಾ' (ಅಹಂಕಾರದ ಲಯ) ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಅನುಭಾವದ (Christian Mysticism) 'ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿವಾಹ' (Spiritual Marriage) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಳವಾದ ಸಾಮ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ನರ-ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ (Neurotheology) ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, 'ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ಗಂಡ'ನೊಡನೆ ಐಕ್ಯವಾಗುವುದು, 'ಅಹಂಕಾರದ ಕರಗುವಿಕೆ' (ego dissolution) ಎಂಬ ನರವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಕ್ವಿಯರ್ ಸಿದ್ಧಾಂತದ (Queer Theory) ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಅಕ್ಕನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕತೆಯ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಮುರಿದು, ದೈವದೊಡನೆ ಒಂದು ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾಳೆ.
ಪರಿಸರ-ಧೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರವು (Eco-theology) ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು (ಜಲ, ಉರಿ, ಆಲಿಕಲ್ಲು) ಪವಿತ್ರವಾಗಿ ಕಾಣುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಇದರಲ್ಲಿ 'ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ'ವಾಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನೀಲನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ಸಮಗ್ರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ: ಐಕ್ಯದ ಅಮರಗಾಥೆ
ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ 'ಜಲದ ಮಂಟಪದ ಮೇಲೆ' ವಚನವು ಒಂದು ಮದುವೆಯ ಕಥೆಯಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಇದು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಎಂಬ 'ವ್ಯಕ್ತಿ'ಯು, 'ಅಕ್ಕ' ಎಂಬ 'ವಿಶ್ವಪ್ರಜ್ಞೆ'ಯಾಗಿ, 'ಮಹಾದೇವಿ' ಎಂಬ 'ದೈವಿಕ ತತ್ವ'ವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡ ಅಮರಗಾಥೆ. ಇದು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಕ್ಷೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಧ್ವನಿ, ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ವಿಜಯದ ಕಥನ.
ಇದು ದೇಹ-ಆತ್ಮ, ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣು, ಲೌಕಿಕ-ಅಲೌಕಿಕ, ಮಾನವ-ದೈವ ಎಂಬ ಎಲ್ಲಾ ದ್ವಂದ್ವಗಳನ್ನೂ ತನ್ನ ಅನುಭಾವದ 'ಉರಿ'ಯಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸಿ, 'ಎಂದೆಂದೂ ಬಿಡದ ಬಾಳುವೆ'ಯ ಶಾಶ್ವತ, ಪರಿಪೂರ್ಣ ಐಕ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುವ ಅಂತಿಮ ಸತ್ಯದ ಅನಾವರಣ. ಈ ವಚನದ ಸೌಂದರ್ಯ, ತಾತ್ವಿಕ ಆಳ ಮತ್ತು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚೈತನ್ಯವು ಅದನ್ನು 12ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿಸಿದೆ.